Η πολιτική για τη μεμονωμένη κατοικία σε καμιά περίπτωση δεν έχει εξυπηρετήσει τον σκοπό της και όπως υπενθύμισε στη Βουλή ο υπουργός Εσωτερικών, Νίκος Νουρής, «πριν τη θέσπιση των κριτηρίων είναι όντως οι developers και οι μεγαλοεπιχειρηματίες, οι οποίοι –μια πολιτική που ξεκίνησε να έχει τον χαρακτήρα της κοινωνικής πολιτικής– τη μετέτρεψαν σε έναν μηχανισμό κερδοσκοπίας, αποκτώντας έναντι πινακίου φακής αγροτεμάχια, τα οποία στη συνέχεια χρησιμοποιούσαν για να εγείρουν πολυτελείς επαύλεις και οκέλες, και βεβαίως να τις πωλούν έναντι πολύ ψηλών ποσών και κερδών».
Μια δήλωση προς τη σωστή κατεύθυνση που δείχνει τη στάση που θα τηρήσει η κυβέρνηση μπροστά στα αιτήματα που εγείρονται από συγκεκριμένους κύκλους, αλλά και βουλευτές οι οποίοι, μάλιστα, κάνουν λόγο για δικαίωμα που ευνοούσε τους μικροϊδιοκτήτες γης. Η αλήθεια είναι πάντως ότι υπήρξε κατάχρηση της πολιτικής που όχι μόνο δεν βοήθησε στην καταπολέμηση της αστυφιλίας, αλλά συνέτεινε να φυτρώσουν διάσπαρτα σπιταρώνες μέσα σε γεωργικά χωράφια, ακόμα και σε βουνοκορφές, περιμετρικά των κοινοτήτων.
Επομένως, το επιχείρημα της παροχής ευκαιριών στέγασης οικογενειών που δεν διαθέτουν άλλη γη, δεν ευσταθεί. Η πολιτική της μεμονωμένης κατοικίας έχει επιφέρει σημαντικές, αρνητικές, μακροπρόθεσμες και σωρευτικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, την οικονομία και την κοινωνία.
Η κυβέρνηση οφείλει να βρει λύσεις για όσους επιθυμούν να στεγαστούν στην ύπαιθρο, αλλά η μόνη γη που διαθέτουν είναι εκτός οικιστικών ζωνών. Ιδιαίτερα, εάν τα άτομα που αντιμετωπίζουν πρόβλημα στέγασης ανήκουν στην ομάδα των χαμηλά αμειβομένων.
Τις αρνητικές επιπτώσεις από τις λανθασμένες πολιτικές προηγούμενων χρόνων της πλήρωσε η φύση και το περιβάλλον, ενώ παράλληλα επιβάρυνε οικονομικά το δημόσιο για μεταφορά ρεύματος στη μέση του πουθενά, αλλά και υπηρεσιών ύδρευσης.
Μόνη εφικτή λύση είναι η εφαρμογή μιας πολιτικής όπως αυτή που προκρίνει σήμερα το υπουργείο Εσωτερικών ώστε να επιτρέπεται μόνο στη βάση συγκεκριμένων κοινωνικών και οικονομικών κριτηρίων, καθώς και αυστηρών πολεοδομικών και χωροταξικών όρων.
Υπάρχουν βέβαια και άλλες λύσεις όπως αυτή που εκφράζεται μέσα από την Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου, η οποία καλεί την πολιτεία να προβεί στη διαμόρφωση και εφαρμογή μίας ολοκληρωμένης, μακροπρόθεσμης και αποτελεσματικής πολιτικής για προσιτή στέγη, ώστε εκεί να ικανοποιούνται οι κοινωνικές ανάγκες σε συνθήκες κοινωνικής συνοχής (π.χ. αστικός αναδασμός) και να τερματιστεί οριστικά η πολεοδομική στρέβλωση της μεμονωμένης κατοικίας.
Η πολιτική της μεμονωμένης κατοικίας αποτελεί αδιαμφισβήτητα μία πολεοδομική στρέβλωση, η οποία έχει επιφέρει τεράστιες αρνητικές επιπτώσεις στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, στις δημόσιες υποδομές, στον προϋπολογισμό παροχής υπηρεσιών, στον κοινωνικό ιστό, στη διατήρηση καλής και εύφορης γεωργικής γης, στην αρχιτεκτονική / πολιτιστική και αρχαιολογική / ιστορική κληρονομιά, στην προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων και των παραγωγικών πόρων του νησιού μας.
Επιστημονικές, περιβαλλοντικές, αρχιτεκτονικές και αρχαιολογικές οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών, όλα τα καθ΄ ύλην αρμόδια κυβερνητικά τμήματα και οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και οικονομικοί οργανισμοί, τάσσονται υπέρ του περιορισμού της πολιτικής της μεμονωμένης κατοικίας και της εισαγωγής αυστηρών κοινωνικών και οικονομικών κριτηρίων, καθώς και πολεοδομικών και χωροταξικών όρων, για τη συνέχιση της εφαρμογή της.
Από το 1990 – οπότε τέθηκε σε ισχύ η πολιτική για την μεμονωμένη κατοικία – μέχρι σήμερα παρατηρούνται τα ακόλουθα σοβαρότατα προβλήματα από την εφαρμογή της:
● Από μία κοινωνική πολιτική για υποβοήθηση των κατοίκων της υπαίθρου σταδιακά μετατράπηκε σε κερδοσκοπική δραστηριότητα.
● Η διάσπαρτη και άναρχη ανάπτυξη υπό μορφή μονοκατοικιών περιμετρικά των οικισμών της υπαίθρου, χωρίς την πρόνοια, το σχεδιασμό και την παραχώρηση της αναγκαίας οδικής υποδομής, χώρων πρασίνου κά.
● Η έλλειψη υποδομών για τις μεμονωμένες κατοικίες εκτός των ορίων ανάπτυξης έχει ως αποτέλεσμα αυξημένο κόστος για την υποστήριξη τέτοιων αναπτύξεων (υδατοπρομήθεια, ηλεκτρισμός, συλλογή απορριμμάτων κ.λπ.).
● Η χρησιμοποίηση του γεωργικού αναδασμού ως «οχήματος» για οικοδομική ανάπτυξη της υπαίθρου, στα πλαίσια της πολιτικής για τη μεμονωμένη κατοικία.
Επομένως, η συνέχιση της πολιτικής της μεμονωμένης κατοικίας αποτελεί τροχοπέδη στην επίλυση του κοινωνικού προβλήματος της στέγασης χαμηλών εισοδηματικών ομάδων και κάποιοι πρέπει επιτέλους να το καταλάβουν, αφού το θέμα δεν προσφέρεται για λαϊκισμό.
anikolaou@phileleftheros.com
