Η παραχώρηση ομολόγου κυμαινόμενης επιβάρυνσης επί περιουσιακών στοιχείων εταιρείας εξασφαλίζει τον πιστωτή για δάνειο ή διευκόλυνση που της χορήγησε και του παρέχει το δικαίωμα διορισμού παραλήπτη όταν η εταιρεία δεν ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις της. Η επιβάρυνση είναι κυμαινόμενη και διακρίνεται από την καθορισμένη, καθόσον επιβαρύνει την περιουσία της εταιρείας αλλά της επιτρέπει να διεξάγει τις δραστηριότητες της και μόνο όταν ασκηθεί το δικαίωμα διορισμού παραλήπτη μετατρέπεται σε καθορισμένη και προσκολλάται στην περιουσία. Το έγγραφο κυμαινόμενης επιβάρυνσης διέπεται από τους όρους του και αποτελεί το μέσο που εξασφαλίζει τον πιστωτή να ενεργήσει γρήγορα διορίζοντας τον παραλήπτη με σκοπό τη ρευστοποίηση της επιβαρυμένης περιουσίας της εταιρείας για είσπραξη της οφειλής. Συνήθως το ομόλογο επιβαρύνει ολόκληρη την επιχείρηση και περιουσία της εταιρείας, παρούσα ή μέλλουσα και συμπεριλαμβάνει το εκάστοτε μη κληθέν κεφάλαιο, τη φήμη και πελατεία της. Από τη στιγμή που διορίζεται παραλήπτης και διαχειριστής εταιρείας, ενεργεί ως αντιπρόσωπος της και δικαιούται να λαμβάνει κατοχή και να ρευστοποιεί και εισπράττει το ενεργητικό της και να προβαίνει σε διευθετήσεις ή συμβιβασμούς που θεωρεί συμφέροντες. Ο παραλήπτης, καίτοι ενεργεί ως αντιπρόσωπος της εταιρείας, έχει καθήκον να ρευστοποιήσει τα περιουσιακά της στοιχεία προς το συμφέρον του δικαιούχου του ομολόγου και η διεύθυνση της εταιρείας γίνεται προς το σκοπό αυτό.
Ανάμεσα στις εξουσίες του παραλήπτη για διαφύλαξη της εταιρικής περιουσίας προς όφελος του πιστωτή περιλαμβάνεται και το δικαίωμα έγερσης αγωγής και εξασφάλισης σχετικού διατάγματος, ώστε να δυνηθεί να λάβει υπό τον έλεγχο του τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας που καλύπτονται από το ομόλογο. Σε αγωγή παραλήπτη εναντίον εταιρείας και του διευθυντή της, εξασφάλισε απαγορευτικά διατάγματα που τους απαγόρευαν να τον παρεμποδίζουν από του να λάβει κατοχή ή διαχειρίζεται τα περιουσιακά στοιχεία της, να προβαίνουν σε ενέργειες αντίθετες με το ομόλογο, να αποξενώσουν και ή επιβαρύνουν την περιουσία της, καθώς και διατάγματα που τους διέτασσαν να παραδώσουν όλα τα λογιστικά βιβλία, αρχεία, φακέλους, έγγραφα και αποδείξεις και οποιοδήποτε ποσό εισέπραξαν, τα κινητά και ακίνητα περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας και να επιτρέψουν στον παραλήπτη την απρόσκοπτη είσοδο και παραλαβή των υποστατικών, κινητών και ακινήτων της εταιρείας. Πρόβαλαν ενστάσεις ότι ο διορισμός του ήταν άκυρος και παράνομος, ότι δεν είχε δικαίωμα να διαθέτει περιουσία, ότι η υποχρέωση του περιοριζόταν να πληρώσει κατά προτεραιότητα μόνο το εξασφαλιζόμενο από το ομόλογο ποσό και ότι οι όροι του ήταν ετεροβαρείς και επηρέαζαν το δικαίωμα της εταιρείας να εξοφλήσει το εξασφαλιζόμενο ποσό και να απαλλαγεί από την επιβάρυνση.
Ο πρόεδρος του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας κ. Χ.Β. Χαραλάμπους στην απόφαση που εξέδωσε στην αίτηση του παραλήπτη στα πλαίσια της αγωγής 1270/2019, δεν αποδέχθηκε τις ενστάσεις της εταιρείας και του διευθυντή και αναφέρθηκε στις αρχές που αφορούν τον διορισμό, τα καθήκοντα και τις εξουσίες του παραλήπτη. Τόνισε ότι με τον διορισμό παραλήπτη, αυτός λαμβάνει υπό τον έλεγχο του τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας, οι δε εξουσίες της εταιρείας και των διευθυντών της να ενεργούν σε σχέση με το συγκεκριμένο περιουσιακό στοιχείο που καλύπτει το ομόλογο σταματούν, χωρίς όμως να επηρεάζεται η νομική ύπαρξη και οντότητα της εταιρείας. Βέβαια, εάν το ομόλογο καλύπτει στην ουσία ολόκληρη ή το πλείστο μέρος της περιουσίας της εταιρείας, τότε οι διευθυντές της εταιρείας ουσιαστικά δεν έχουν την εμπορική δραστηριότητα της. Πρόσθεσε ότι ο διορισμός παραλήπτη είναι από τα γεγονότα που συνιστούν κρυσταλλοποίηση της κυμαινόμενης επιβάρυνσης και μετατρέπουν από εκείνη τη στιγμή την επιβάρυνση από κυμαινόμενη σε καθορισμένη. Η εταιρεία, δίδοντας στον ομολογιούχο δανειστή την εξουσία διορισμού παραλήπτη, αποδέχεται ότι οι δικές της εξουσίες διεύθυνσης θα τερματιστούν με το διορισμό.
Το δικαστήριο πρόσθεσε ότι για να διαπιστωθεί ποια περιουσία καλύπτεται από την επιβάρυνση, η οποία θα τύχει διαχείρισης από τον παραλήπτη, εξετάζεται το ίδιο το έγγραφο βάσει του οποίου διορίστηκε, καθώς και η πρόθεση των μερών. Η πιο συνήθης περίπτωση σύστασης ομολόγου κυμαινόμενης επιβάρυνσης είναι διά της επιβάρυνσης ολόκληρης της επιχείρησης, όπως προβλεπόταν και στο επίδικο ομόλογο. Κατέληξε ότι η ουσία είναι πως ο παραλήπτης για να μπορέσει να ασκήσει τα καθήκοντα του τόσο με βάση το νόμο, όσο και βάσει του ομολόγου και κυρίως για να ρευστοποιήσει, εισπράξει και εξοφλήσει τα διάφορα χρέη δικαιούται και θα πρέπει να αποκτήσει κατοχή των στοιχείων του ενεργητικού, για αυτό οριστικοποίησε τα εκδοθέντα διατάγματα.
* Δικηγόρου στη Λάρνακα
