Το τζαναμπέτικο και στραβοδίβουλο ύφος αυτής της στήλης προκύπτει από έντστικτο αλλά κι από άποψη. Επιστρατεύοντας συχνά ένα ξερόλικο τουπέ και συμπεριφορά περισπούδαστης αυθεντίας, δεν έχω πρόβλημα να παραδεχτώ ότι αναπόφευκτα αδίκησα αρκετούς, ακριβώς εξαιτίας μιας στάσης συνειδητά καχύποπτης. Αυτό όμως δεν αφορά τόσο ανθρώπους, όσο θεσμούς.

Δεν είναι κάτι προσωπικό, αλλά «μπίζνες». Στη βάση του αδιαπραγμάτευτου αξιώματος πως όλοι είναι καρεκλοκένταυροι μέχρι αποδείξως του εναντίου, οφείλουμε να μη βλέπουμε τον άνθρωπο αλλά την καρέκλα και να πρεσάρουμε τον κάτοχο σε σημείο που να μην μπορεί να πάρει ανάσα (λέμε τώρα). Πολλώ δε μάλλον αν πρόκειται για κάποιον μεγαλόσχημο. Κι αν το στομάχι του δεν αντέχει, τότε απλώς διάλεξε λάθος δουλειά.

Σήμερα θα κάνω μια εξαίρεση, αλλά για να επιβεβαιώσω τον κανόνα. Άσχετα με το γενικότερο πλαίσιο των τοποθετήσεων, αλλά και των αρμοδιοτήτων του εκάστοτε Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, αισθάνομαι υποχρεωμένος να επαινέσω την Κατερίνα Σακελλαροπούλου. Είναι γνωστό ότι στην Ελλάδα ο ΠτΔ αποτελεί τύποις τον ρυθμιστή του Πολιτεύματος και οι ουσιαστικές αρμοδιότητες είναι περιορισμένες, συγκεκριμένες και κατά βάση συμβολικές, ενώ δεν επιτρέπουν ουσιαστική ανάμειξη στις πολιτικές εξελίξεις. Εκτός αν χρειαστεί να παύσει μια κυβέρνηση ή να κηρύξει έναν πόλεμο. Αυτό που λέμε «αχρείαστος να ‘ναι».

Δεν παύει ωστόσο να αποτελεί τον ανώτατο άρχοντα, ή στην προκειμένη περίπτωση –και για πρώτη φορά στην ιστορία- την ανώτατη άρχουσα του ελληνικού κράτους. Μ’ αυτή την ιδιότητα αφίχθη την Κύπρο, σε μια επίσκεψη με πολλούς συμβολισμούς και προφανείς πολιτικές προεκτάσεις, που από μόνη της αποτελούσε ισχυρό μήνυμα με πολλούς αποδέκτες. Θα αρκούσε να δεχτεί τις τιμές από το άγημα της Εθνικής Φρουράς, να συναντήσει την κρεμ ντε λα κρεμ την πολιτικής και θρησκευτικής ηγεσίας, να καταθέσει 2-3 στεφάνια με τον Εθνικό Ύμνο για ακομπανιαμέντο και ν’ αναχωρήσει για Αθήνα. Κι από δω παν κι άλλοι.  

Όμως, όχι. Στύβω το μυαλό μου να θυμηθώ άλλη επίσκεψη αρχηγού κράτους ή ανώτατου αξιωματούχου την τελευταία 20ετία –όχι μόνο από την Ελλάδα- που να αποπνέει όλο αυτό το γνήσιο κι έντονο ενδιαφέρον για τoν πολιτισμό της Κύπρου. Δεν μου έρχεται απολύτως τίποτα. Η Κατερίνα Σακελλαροπούλου επιδίωξε να αποδώσει τιμές στην ουσία αυτού του κράτους κι όχι στους τύπους. Αυτό κι αν δεν είναι υψηλός συμβολισμός! Κι αποχαιρέτισε επίσημα, με επίκληση στον Σεφέρη, την υλική και άυλη πολιτιστική κληρονομιά, την ιστορία, την παράδοση, την καθημερινότητα. Και χωρίς ουδόλως να παρεκκλίνει από το πρωτόκολλο του αξιώματος.

Αυτή και μόνο η στάση είναι ικανή να δώσει μια μικρή έστω σπρωξιά, μια πολύτιμη ώθηση για να κινηθούν λιγάκι τα πράγματα σε σχέση με τον πολιτισμό. Βέβαια, αυτό το στοίχημα μοιάζει να μην το πετυχαίνει στην ίδια της τη χώρα, όπου η κυβέρνηση όχι μόνο έχει παρατήσει τον καλλιτεχνικό κόσμο στην τύχη του, αλλά επιπλέον δεν διστάζει να του βάζει τη μια τρικλοποδιά πίσω από την άλλη και να τον προσφέρει λεία στο αιμοβόρο πλήθος, αφήνοντας υπονοούμενα ότι δεν πρόκειται παρά για ένα μάτσο φοροφυγάδες.

Όμως, δεν μπορεί! Κάτι θα κολλήσει από αυτή την ευλαβική της στάση και στους δικούς μας μουσαμάδες. Δεν λέω ότι είναι κάτι παραπάνω από σύμπτωση το γεγονός ότι ο Πρόδρομος Προδρόμου αναδιπλώθηκε στο θέμα της δίωξης του καθηγητή Τέχνης, ισχυριζόμενος ότι τελικά πρόκειται για μια απλή «εσωτερική έρευνα», βρε αδερφέ! Αλλά όσο να ‘ναι, έστω και με τη μορφή υποβολής, ίσως γίνει κατορθωτό να στρίψει κάποιο από τα σκουριασμένα γρανάζια.

Στη συνάντηση με τον Γενικό Γραμματέα του ΑΚΕΛ, ο ΥΠΠΑΝ αναφέρθηκε πάλι στη δημιουργία Υφυπουργείου Πολιτισμού κάνοντας λόγο για σχεδιασμούς που βρίσκονται σε εξέλιξη. Σίγουρα εδώ που φτάσαμε δεν χωρούν πια βιασύνες, μια στιβαρή μελέτη είναι απαραίτητη. Αλλά αυτό το αεροκοπάνισμα και η επιλογή των λέξεων στις δηλώσεις που ακολούθησαν, προσωπικά, ελαφρώς με ανησύχησε. Σαν να έβγαλε από το συρτάρι ένα καταχωνιασμένο ζήτημα, να το ξεσκόνισε λίγο και να το έβαλε ξανά πίσω.

Αν υπάρχει κάτι στην Κύπρο που να έχει καθυστερήσει περισσότερο κι από την Πλατεία Ελευθερίας αυτό είναι η αυτονόμηση του πολιτισμού. Γι’ αυτό και ο Άντρος Κυπριανού μπορεί να δηλώνει ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος και ζεστός πάνω στο ζήτημα της δημιουργίας ενός Υφυπουργείου με ενδεδειγμένο προϋπολογισμό και λειτουργική δομή, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάει πώς ούτε με την προηγούμενη διακυβέρνηση –παρά τις προσδοκίες και τα κούφια λόγια- μπήκε το νερό στο αυλάκι σε σχέση με τη νομοθετική και διοικητική αναδιάρθρωση του τομέα.

Σε μια εποχή, λοιπόν, που ο τομέας του πολιτισμού γνωρίζει μια εξοντωτική κρίση και απαιτεί ουσιαστική στήριξη για να μην καταρρεύσει, το θετικό ενεργειακό πεδίο της Ελληνίδας Προέδρου είναι κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτο.

* Στη φωτογραφία του Θ. Μανωλόπουλου: H Προέδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας στα Λεύκαρα, όπου ξεναγήθηκε στους γραφικούς δρόμους και συναντήθηκε με κεντήτριες του Λευκαρίτικου κεντήματος.

Φιλελεύθερα, 27/09/2020