ΠΡΙΝ 193 ΧΡΟΝΙΑ, στις 26 Μαρτίου, ο Λουδοβίκος βαν Μπετόβεν, αφού προηγουμένως είχε καλέσει τον εφημέριο της ενορίας του και έλαβε την Θεία Κοινωνία, παρέδωσε το πνεύμα, σε ηλικία 57 χρονών. Και βέβαια η πράξη του αυτή δεν ήτανε κάτι το ασύνηθες στον τρόπο ζωής του Μπετόβεν. Βαθιά θρησκευόμενος ο μέγας μουσικός, είχε μονίμως πάνω στο γραφείο του το περιβόητο βιβλίο, «Μίμηση Χριστού» του Ολλανδού Ρωμαιοκαθολικού μοναχού, Θωμά του Κέμπεν*1. Ερώτημα συνεπώς προκύπτει, γιατί ο Θεός επέτρεψε να πλήξει ειδικά τον άνθρωπο εκείνο τον εκλεκτό του, ως «σκόλοψ τη σαρκί», η πλήρης κώφωση… Απάντηση στο ερώτημα μπορεί να δώσει, ο γνωστός ελληνικός «μύθος» της Σεμέλης:
ΟΤΑΝ Η ΠΑΝΕΜΟΡΦΗ εκείνη κόρη του Κάδμου (μητέρα του Διόνυσου από τον Δία) ζήτησε, με καταχθόνια προτροπή της Ήρας, να δει, θνητή αυτή, τον Δία σ’ όλο του το μεγαλείο, το ανθρώπινο σώμα της δεν άντεξε, παρά πυρακτώθηκε στις φλόγες της θεϊκής λάμψης! Το νόημα του μύθου είναι σαφές: Κανένα πεπερασμένο σώμα ανθρώπινο δε μπορεί να αντέξει σε ό,τι είναι θεϊκό προνόμιο.
ΘΕΪΚΟ ΠΡΟΝΟΜΙΟ ΟΜΩΣ είναι και η υπερκόσμια χαρά που συνόδευε τη «διαδικασία» δημιουργίας του κόσμου από το προϋπάρχον χάος. Όταν κάποτε ο Θεός «θεώρησε» λοιπόν πως έφτασε η ώρα, να αποκαλύψει σε άνθρωπο το υπερκόσμιο μεγαλείο εκείνης της κοσμογονίας, έκρινε πως μόνο μέσα από τον κόσμο των ήχων θα έκανε αυτή την αποκάλυψη. Και εκλεκτός γι’ αυτό το έργο τη μεγάλη ώρα, κρίθηκε ο Μπετόβεν!
ΔΙΟΤΙ ΤΙ ΑΛΛΟ ΕΙΝΑΙ η 9η Συμφωνία του, ιδίως εκείνη η θυελλώδης της πρώτης κίνησης, παρά η μεγάλη, η υπέρ φύσιν, αυτή η πρώτη ημέρα της δημιουργίας! Όπου η πάλη ανάμεσα στο Χάος και το Είναι, και συνεχής είναι, και ατέρμονη. «Με τις πρώτες νότες του ο Μπετόβεν μας μεταφέρει στο ηχοποιημένο Μηδέν, στο Χάος…» έλεγε ο πολύς Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Απ’ αυτό το εναγώνιο Χάος, μόλις μετά από 16 (μουσικά) μέτρα φτάνει να πάρει μορφή το Είναι, να ακουστεί δηλ. το κύριο θέμα. Και την παίρνει άραγε; Αφού σε λίγο πάλι χάνεται, για να ξανακουστεί μετά, και να χαθεί ξανά, σε μια ατέρμονη πάλη με το χάος! Όπως ακριβώς την πρώτη μέρα της Δημιουργίας, όπου «η γη ην αόρατος και ακατασκεύαστος, και σκότος επάνω της αβύσσου».
ΚΑΙ Η ΑΤΕΡΜΟΝΗ ΑΥΤΗ μουσική πάλη, η αβέβαιη, δεν τελειώνει με την πρώτη κίνηση της συμφωνίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι η 9η Συμφωνία, είναι η μόνη που δεν έχει μετά την πρώτη κίνηση, την «κατάληξη» της ηρεμίας μιας αργής δεύτερης κίνησης. Την αγωνία της πρώτης την ακολουθεί μια δεύτερη, με λιγότερη βέβαια αγωνία, και μόλις στην τρίτη κίνηση εμφανίζεται το αργό μέρος, χωρίς και πάλι να λείπει κι απ’ αυτό, ειδικά προς το τέλος του, κάποια ένταση. Δεν είναι δε ανεξήγητο, που στην «παράδοξη» αυτή 9η Συμφωνία, κάνουν την εμφάνισή τους, και για πρώτη φορά στην ιστορία της συμφωνίας, ανθρώπινες φωνές, της χορωδίας, για να βοηθήσουν τα όργανα της ορχήστρας, να εκφράσουν την ύψιστη χαρά της έκτης πια ημέρας της Δημιουργίας. Για το ότι, απ’ εκείνο το Χάος βγήκε έσχατο, ό,τι ήταν πρώτο ως θεϊκός στόχος: Ο Άνθρωπος, αγνός και, ακόμα, άφθορος.
ΑΥΤΟ ΤΟ ΥΠΕΡΚΟΣΜΙΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ εκείνης της Δημιουργίας, κανένα φυσικό αυτί ανθρώπου δεν θα μπορούσε να το ακούσει και να μην «πυρακτωθεί» από τις θείες φλόγες, όπως άλλοτε είχε πάθει η Σεμέλη. Γι’ αυτό και ο Θεός προστάτευσε τον εκλεκτό του, εκείνον που προόριζε να το «ακούσει», αφαιρώντας του σταδιακά τη δυνατότητα της φυσικής ακοής, από το πεπερασμένο δηλ. σώμα του. Δώδεκα χρόνια κράτησε αυτή η διαδικασία απώλειας της ακοής, του τραγικού συνθέτη. Κι όταν είχε πια πλήρως «απαλλαγεί» το πεπερασμένο σώμα του απ’ αυτήν, του αποκάλυψε τότε ο Θεός, στην ακοή πια του άπειρου πνεύματός του, σε όλο του το θεϊκό μεγαλείο το υπερκόσμιο, το μέγα γεγονός της Δημιουργίας, εκείνο δηλ. που προοριζόταν να είναι μετά η Ενάτη Συμφωνία!
Η ΣΕΜΕΛΗ ΑΤΥΧΗΣΕ να μεταδώσει στους ανθρώπους, ό,τι είδε με τα πεπερασμένα της μάτια από το θεϊκό μεγαλείο, παρά το πήρε μαζί της άγνωστο στον Άδη. Ενώ ο Μπετόβεν ό,τι άκουσε με την ακοή του άπειρου πνεύματός του, το κληροδότησε στους ανθρώπους, ως μουσική στην Ένατη Συμφωνία.
______________________________________________________________________________________________________________*1.Φυσικά, ο Θεός της που εξαγγέλλει το συγκεκριμένο ειδικά βιβλίο, καμιά σχέση δεν έχει με τον Θεό της Εκκλησίας, αλλά με τον Θεό της θρησκείας, του ηθικιστικού δηλ. νομικισμού της δυτικής νοησιαρχίας. Και τίθεται έτσι το ερώτημα: Τι θα μπορούσαν να είχαν παραγάγει, πνεύματα της Δύσης, αν ό,τι είχαν γνωρίσει στη ζωή τους, ήταν, αντί εκείνου, ο Θεός της Εκκλησίας… Και θα ήταν άραγε παράτολμο να αναρωτηθεί κανείς πως, αν ο Φρειδερίκος Νίτσε, ο τραγικός εκείνος Γερμανός φιλόσοφος, τον Θεό της εκκλησίας ήταν που γνώριζε, θα εξήγγελλε ποτέ θάνατό του;
*Διδάκτωρ του ΕΜΠ.
