Τo Ταμείο Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γνωστό ως Next Generation EU (NGEU) χαρακτηρίζεται ως μια πολιτική καινοτομία που αναδύθηκε από την πανδημία στην Ευρώπη. Ενόψει της πρώτης εξωτερικής αξιολόγησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα κονδύλια που εξακολουθούν να δαπανώνται, προκύπτουν διάφορα ερωτηματικά για τον τρόπο που λειτούργησε για την ανάκαμψη του Covid-19 αλλά και την αποτελεσματικότητά του.

Στις 19 Φεβρουαρίου 2024 συμπληρώθηκαν τρία χρόνια από τότε που το Ταμείο Ανάκαμψης τέθηκε σε ισχύ και η έκταση της επιτυχίας του φαίνεται να είναι ασαφής, σύμφωνα με αναλύσεις εμπειρογνωμόνων οι οποίοι υποστηρίζουν ότι το οικονομικό αποτέλεσμα είναι δύσκολο να μετρηθεί, εφόσον τα κονδύλια εξακολουθούν να δαπανώνται.

Ανατρέχοντας στους σκοπούς του Ταμείου, ο πρώτος ήταν βραχυπρόθεσμος και αφορούσε στην αποτροπή της επανάληψης της κρίσης του ευρώ και ο δεύτερος ήταν να ενισχύσει οικονομικά τα μέλη της ΕΕ από τη μεγάλη ύφεση που δημιουργήθηκε από την πανδημία με μέτρα δημοσιονομικής τόνωσης. Σε σχέση με τον βραχυπρόθεσμο στόχο, στις αρχές του 2020 η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) έπρεπε να παρέμβει για να σταματήσει η ανεξέλεγκτη εκτίναξη των επιτοκίων του τεράστιου χρέους της Ιταλίας που είχε πληγεί σκληρά από την πανδημία.

Η ΕΕ για να συμπληρώσει τις ενέργειες της ΕΚΤ συμφώνησε να συγκεντρώσει δημοσιονομικά μέσα ώστε να βοηθήσει τις φτωχότερες χώρες και εκείνες που επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία. Έτσι, το ύψος της βοήθειας κυμαινόταν από 10,8% του ΑΕΠ για την Ιταλία και έως 0,6% για τις Κάτω Χώρες. Συμπερασματικά οι αγορές διαπίστωσαν ότι η ΕΚΤ θα προβεί σε τέτοιες διαδικασίες σε περιπτώσεις κρίσεων, ώστε να διατηρήσει το ευρώ και ότι, σε μια κρίση οι πλουσιότερες χώρες της ΕΕ θα βοηθήσουν τις φτωχότερες.

Το πρωτοφανές σχέδιο ανάκαμψης Next Generation EU έχει σαφή προσανατολισμό που δεν είναι άλλος από την επανεκκίνηση της ευρωπαϊκής οικονομίας και τη στήριξη της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης έτσι ώστε η Ευρώπη να γίνει πιο ανθεκτική και έτοιμη να αντιμετωπίσει μελλοντικές προκλήσεις.

Οι χώρες της ΕΕ υπέβαλαν το 2021 και 2022 εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας με μεταρρυθμιστικά και επενδυτικά προγράμματα σε έξι τομείς πολιτικής που είναι οι ακόλουθοι: Πράσινη μετάβαση, ψηφιακός μετασχηματισμός, έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη και απασχόληση, κοινωνική και εδαφική συνοχή, υγεία και ανθεκτικότητα, πολιτικές για την επόμενη γενιά συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης και των δεξιοτήτων.

Στις 8 Ιουλίου 2021, η ΕΕ έβαλε τη σφραγίδα της στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου, εγκρίνοντας στη Λευκωσία, ένα φιλόδοξο σχεδιασμό που περιλάμβανε 58 κρίσιμες αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και 76 επενδυτικές δράσεις προστιθέμενης αξίας. Μόλις τον περασμένο μήνα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε καταβολή στην Κύπρο ποσού ύψους €20,9εκ. από το Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ως προκαταβολή για την εφαρμογή των Μέτρων του REPowerEU.
Μέχρι σήμερα έχει εισπραχθεί από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ποσό ύψους €263εκ και με την ολοκλήρωση των απαιτούμενων ελέγχων που τώρα διενεργούνται από τους θεσμούς τις ΕΕ επί της αίτησης πληρωμής της 2ης και 3ης δόσης, που υποβλήθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία στις 15 Δεκεμβρίου 2023, θα εισπραχθούν άλλα €152,2εκ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο 8 από τα 27 Κράτη Μέλη έχουν ήδη υποβάλει και την 3η Αίτηση Πληρωμής, ενώ 12 έχουν υποβάλει την 2η αίτηση, την ώρα που η χώρα μας εντός του 2024 αναμένεται να υποβάλει δύο αιτήσεις πληρωμής για την 4η και 5η δόση για είσπραξη €197εκ.

Το Σχέδιο «Κύπρος – το αύριο» περιλαμβάνει εμβληματικά έργα που βελτιώνουν την καθημερινότητα των πολιτών και ήδη τα βλέπουμε να υλοποιούνται, όπως είναι η βελτίωση, ο εκσυγχρονισμός και η αναβάθμιση των δημοσίων νοσηλευτηρίων, τα σχέδια χορηγιών για ΑΠΕ και ενεργειακή αναβάθμιση νοικοκυριών, επιχειρήσεων και δημοσίων τοπικών αρχών. Η προώθηση της Ηλεκτροκίνησης, μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση και διευκόλυνση της επενδυτικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας στην Κύπρο, ενίσχυση δεξιοτήτων και κατασκευαστικά έργα και υποδομές όπως είναι ο περιμετρικός αυτοκινητόδρομος Λευκωσίας και η ανέγερση του Νέου Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας.

Η Κύπρος θα πρέπει να συνεχίζει να απορροφά τα κονδύλια διοχετεύοντας τα στην κοινωνία και την οικονομία μέσα από τους σωστούς δημοσιονομικούς κανόνες που θέτει η ΕΕ και απαιτείται στενή συνεργασία εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας.

Όχι μόνο δεν πρέπει να χαθεί ούτε ένα ευρώ από το Σχέδιο, αλλά με σωστές πρακτικές και έγκαιρη έγκριση νομοσχεδίων θα πρέπει να υλοποιούνται σημαντικές μεταρρυθμίσεις που θα καταστήσουν την Κύπρο ένα κράτος υπόδειγμα προόδου ανάμεσα στην Ευρώπη.

  • Υποψήφιος ευρωβουλευτής ΔΗΣΥ, πρώην Υπουργός Υγείας.