Εάν κάποια κράτη-μέλη της ΕΕ, μπορούν χωρίς επιπτώσεις να περιφρονούν παραγράφους κοινοτικών νόμων επικαλούμενα την εθνική τους ασφάλεια, η Κύπρος γιατί δεν μπορεί να απορρίψει την ευρωπαϊκή θέση ότι η Συρία είναι σε ολόκληρη τη γεωγραφική της επικράτεια εμπόλεμη ζώνη ή να προστατέψει δυναμικά τα θαλάσσια σύνορά της από ασύμμετρες απειλές;

Δεν πρόλαβε να στεγνώσει το μελάνι στο ψήφισμα του νέου Ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, και ο πρωθυπουργός της Πολωνίας, πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (2019-2022) Ντόναλντ Τουσκ, εξήγγειλε την άρνηση της χώρας του να συμμορφωθεί στην υποχρέωση που αφορά τον μηχανισμό Επανεγκατάστασης, ο οποίος αποτελεί βασική πρόνοια του Συμφώνου. Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και οι δηλώσεις του πρωθυπουργού της Ουγγαρίας, Βίκτωρ Όρμπαν. Ας σημειωθεί ότι το Σύμφωνο δεν θα τεθεί σε εφαρμογή πριν εξασφαλίσει την έγκριση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου το 2026 και επιπλέον δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για το πόσες χώρες και σε ποιο βαθμό θα υπακούσουν στις πρόνοιες του. Ενδεικτικό των εγγενών αδυναμιών του «νέου» μηχανισμού Επανεγκατάστασης, που προβάλλεται στο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο σαν η βελτιωμένη εκδοχή του μηχανισμού, ο οποίος συζητείται εδώ και κάποια χρόνια, είναι το γεγονός ότι παρέχει τη δυνατότητα στα κράτη-μέλη να απορρίψουν (!) την Επανεγκατάσταση αιτητών ασύλου στην επικράτειά τους και να εξαγοράσουν την αλληλεγγύη που τους αναλογεί με ένα κατ’ αποκοπή ποσό ανά αιτητή και με την παροχή επιχειρησιακής/υλικοτεχνικής βοήθειας στα «κράτη της πρώτης γραμμής»!

Είναι, λοιπόν, άξιο απορίας γιατί το υπουργείο Εσωτερικών της Κύπρου «χαιρέτισε» το Σύμφωνο, όπως γράφτηκε στον Τύπο. Ταυτόχρονα, είναι και αποκαρδιωτικό, γιατί δείχνει ακόμα μια φορά ότι οι εντεταλμένοι της ΚΔ να διαχειρίζονται το φλέγον θέμα του Μεταναστευτικού αποφεύγουν να πουν τα πράματα με το όνομά τους, ενδεχομένως για να μην αναγκαστούν να πάρουν ριψοκίνδυνες για τη χώρα μας αποφάσεις ή να καταφύγουν σε ενέργειες που δεν είναι απόλυτα συμβατές με το διεθνές δίκαιο. Κατανοούμε ως ένα βαθμό τα διλήμματα τους, ωστόσο η περιστάσεις είναι τόσο κρίσιμες που απαιτούν άμεση και θαρραλέα θεραπεία, ακόμα και κάποια ρίσκα. Μπορεί να βρισκόμαστε σε αναμονή κατάθεσης μιας νέας ευρωπαϊκής πρότασης προς τον Λίβανο, όμως τίποτε δεν μας εγγυάται πως το τέλος των διαπραγματεύσεων θα είναι θετικό. Συνεπώς, οφείλουμε να προετοιμαστούμε για το χειρότερο και αν προκύψει το ευκταίο ας μας μείνει η προετοιμασία.

Επιστρέφοντας στα της Ευρώπης, δυστυχώς, η Ένωση ακόμα μια φορά αποδεικνύεται κατώτερη του δηλωμένου οράματος της. Η περιβόητη αλληλεγγύη, η οποία υποτίθεται πως βρίσκεται στην κορυφή των αξιών της και ανάμεσα στους κυριότερους πυλώνες πάνω στους οποίους κτίζεται το μέλλον της, δέχθηκε στις 10/4/24 ακόμα ένα πλήγμα από τους αντιπροσώπους των 27 λαών της. Και αυτό συμβαίνει κατ’ επανάληψη για τον λόγο ότι η αλληλεγγύη, όπως και άλλες ανθρώπινες αξίες που έπρεπε σε μεγάλο βαθμό να διέπουν τις αποφάσεις της Ένωσης, αποδυναμώνονται καθώς περνούν από τα φίλτρα των συμφερόντων που αντιπροσωπεύουν οι κομματικοί συνασπισμοί οι οποίοι ποδηγετούν το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Ασφαλώς, δεν είναι όλες οι πρόνοιες του νέου Συμφώνου αρνητικές, αλλά εκείνη από αυτές, που πραγματικά θα αποδείκνυε ότι η Ένωση οδεύει στη λεωφόρο της ίσης κατανομής των αντιξοοτήτων του Μεταναστευτικού με όχημα την έμπρακτη αλληλεγγύη, μολύνθηκε με τη δυνατότητα επιλογής της υπεκφυγής.

Κλείνουμε την παρέμβαση αυτή με μια αναφορά στην στάση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, την οποία μυστηριωδώς η ΚΔ αφήνει κατ’ εξακολούθηση στο απυρόβλητο. Η Αρμοστεία δεν δικαιολογείται ποσώς για την αδιαφορία που επιδεικνύει στην κυοφορούμενη κρίση με την οποία βρίσκεται αντιμέτωπη η χώρα μας, ούτε και για την σκανδαλώδη διάκριση που κάνει σε βάρος μας όταν, ανάμεσα στα 130 κράτη-μέλη του ΟΗΕ που δραστηριοποιείται η Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες η Κύπρος είναι ίσως η μόνη που εμφανίζεται στην τοπική ιστοσελίδα της Οργάνωσης αυτής με πλήρη στοιχεία των κρατικών χορηγιών αρωγής των αιτητών ασύλου και «χρήσιμες πληροφορίες» στην αγγλική γλώσσα της φιλοξενίας που οι τελευταίοι θα τύχουν αν επιλέξουν τη γη των Αγίων για τη σωτηρία τους. Άλλες χώρες της «πρώτης γραμμής» όπως η Ισπανία, η Ελλάδα, η Γαλλία και η Ιταλία δίνουν οδηγίες των διαδικασιών διεκδίκησης ασύλου αλλά δεν διαφημίζουν ποσά επιδομάτων για ευνόητους λόγους. Εμείς, όχι μόνο επιτρέπουμε στην Αρμοστεία να διαφημίζει το ακριβές εύρος της γενναιοδωρίας μας αλλά, επιπλέον, της δώσαμε το δικαίωμα να το προβάλλει και στη δημοφιλέστερη γλώσσα του κόσμου. Το υπουργείο εσωτερικών και οι διπλωματικές υπηρεσίες της ΚΔ καλά κάνουν να διερευνήσουν τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να φέρουν τους διαχειριστές της ανθρωπιστικής δράσης του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες μπροστά στις ευθύνες τους, πριν να είναι πολύ αργά.

Υστερόγραφο: Μερικές ώρες μετά τη συγγραφή του πιο πάνω κειμένου ανακοινώθηκε η απόφαση της Κυβέρνησης να διακόψει την αξιολόγηση όλων των αιτήσεων παραχώρησης ασύλου σε πρόσωπα Συριακής καταγωγής. Η ορθότητα της απόφασης είναι αδιαμφισβήτητη και συγχαίρουμε τον πρόεδρο της ΚΔ και τον υπουργό εσωτερικών για τη λήψη της. Αναμένουμε να δούμε ένα σχέδιο ολιστικής αντιμετώπισης του Μεταναστευτικού.