Ο εκσυγχρονισμός παγιωμένων πρακτικών που για δεκαετίες ταλαιπωρούν τους πολίτες και δημιουργούν ανισότητες ανάμεσά τους, αποτελεί πρώτιστη προτεραιότητα της Κυβέρνησης. Όντας το Υπουργείο που βρίσκεται πιο κοντά στους πολίτες, το Υπουργείο Εσωτερικών κατά τον πρώτο χρόνο διακυβέρνησης τόλμησε να υλοποιήσει τομές με κύριο μέλημα τη βελτίωση της καθημερινότητας των συμπολιτών μας, ενισχύοντας τη διαφάνεια και την αξιοκρατία.
Μια εκ των σημαντικότερων μεταρρυθμίσεων που προωθήθηκε αφορά την εξυγίανση του τρόπου διάθεσης και διαχείρισης των τουρκοκυπριακών περιουσιών. Πέντε δεκαετίες μετά, λάβαμε δραστικά μέτρα για τερματισμό των παθογενειών σε ό,τι αφορά στην παραχώρηση των τουρκοκυπριακών περιουσίων, που μας έκαναν μάρτυρες σε φαινόμενα εκμετάλλευσης και κατάχρησης.
Εξ αρχής αναγνωρίσαμε την αδιαφάνεια που υπάρχει στον τρόπο διαχείρισης των τουρκοκυπριακών περιουσιών, προκαλώντας -όχι άδικα- καχυποψία ανάμεσα στον προσφυγικό κόσμο, που εξακολουθεί να υφίσταται τις συνέπειες της τουρκικής εισβολής. Ελλείψει ουσιαστικού ελέγχου και ατιμωρησίας, οι πρόνοιες των συμβάσεων μίσθωσης των τουρκοκυπριακών επαγγελματικών υποστατικών δεν τηρούνταν στον βαθμό που θα αναμένετο. Εξ ου και προχωρήσαμε από τον περασμένο Αύγουστο στη σύσταση κλιμακίου εσωτερικού ελέγχου στην Υπηρεσία Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών, με οδηγίες για έλεγχο σε μια προς μια τις συμβάσεις μίσθωσης. Μέχρι στιγμής, σε 441 περιπτώσεις αποδεδειγμένα διαπιστώθηκε παραβίαση και για να άρουμε την κατάχρηση προχωρήσαμε στη λήψη νομικών μέτρων για ανάκτηση των υποστατικών. Ο έλεγχος όλων των συμβάσεων θα ολοκληρωθεί τους επόμενους λίγους μήνες και θα μας δώσει την ευχέρεια να ανακτήσουμε υποστατικά, για να τα παραχωρήσουμε σε άλλους δικαιούχους, ακολουθώντας τη νέα διαδικασία.
Επιπρόσθετα, προχωρήσαμε στην ανάληψη πρωτοβουλίας για την επίλυση χρονιζουσών και σύνθετων περιπτώσεων κατά τρόπο ρεαλιστικό, αλλά και συμφέρον για το Ταμείο του Κηδεμόνα, ενώ εντατικοποιήσαμε τις ενέργειές μας για την είσπραξη καθυστερημένων οφειλών.
Η μεγαλύτερη, ωστόσο, καινοτομία αφορά τον τρόπο παραχώρησης των τουρκοκυπριακών περιουσιών. Αφενός, το μεγάλο εύρος αρμοδιοτήτων που συγκεντρωνόταν στο πρόσωπο του εκάστοτε Υπουργού Εσωτερικών, ως ο Κηδεμόνας των τουρκοκυπριακών περιουσιών, δημιουργούσε πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη φαινομένων κατάχρησης εξουσίας. Αφετέρου, η διαδικασία δεν ήταν ευέλικτη και δεν λάμβανε υπόψη τα συγκεκριμένα δεδομένα του κάθε δικαιούχου.
Ως εκ τούτου, η ανάγκη εξασφάλισης των συμφερόντων των εκτοπισθέντων κρίθηκε επιτακτική. Για να το πετύχουμε αυτό, τροποποιήσαμε τη διαδικασία διάθεσης των τουρκοκυπριακών περιουσιών, εντάσσοντας για πρώτη φορά κριτήρια επιλεξιμότητας και μοριοδότησης των αιτητών, με ξεκάθαρους, αντικειμενικούς και μετρήσιμους δείκτες. Την ίδια ώρα, διασυνδέουμε για πρώτη φορά την παραχώρηση τουρκοκυπριακής περιουσίας με τα εξατομικευμένα κοινωνικά-οικονομικά δεδομένα του κάθε αιτητή και την οικογενειακή του σύνθεση, ώστε να εξυπηρετούνται οι πραγματικές ανάγκες τους αποτελεσματικά. Επιπρόσθετα, στο στάδιο επιλεξιμότητας και μοριοδότησης, θα λαμβάνεται πλέον υπόψη άλλη ιδιόκτητη περιουσία που κατέχει ο αιτητής στις ελεύθερες και τις κατεχόμενες περιοχές.
Παράλληλα, η υπερσυσσώρευση τουρκοκυπριακής γης για γεωργική χρήση σε μεμονωμένα άτομα συνέτεινε στην άνιση μεταχείριση των δικαιούχων. Για τον περιορισμό του φαινομένου αυτού, καθορίστηκε πλέον οροφή στην έκταση γης που θα παραχωρείται, ενώ ένας αιτητής θεωρείται επιλέξιμος εάν ασκεί το επάγγελμα του γεωργού ή εάν είναι ιδιοκτήτης γης στα κατεχόμενα.
Επιπλέον, στα κριτήρια επιλεξιμότητας προσώπων για παραχώρηση τουρκοκυπριακών επαγγελματικών υποστατικών, εισάγεται ως βασικός παράγοντας ο βαθμός στον οποίο το εισόδημά προέρχεται από επαγγελματική δραστηριοποίηση στο υπό διάθεση υποστατικό. Ακολούθως, προσμετρούνται στη μοριοδότηση η ιδιόκτητη περιουσία στις κατεχόμενες περιοχές, η οικογενειακή σύνθεση και η επαγγελματική κατάσταση και οι γνώσεις του αιτητή σε σχέση με την προτεινόμενη επαγγελματική δραστηριότητα.
Τηρώντας την αρχή της αναλογικότητας, περιλαμβάνεται στις τροποποιήσεις η κληρονομικότητα στις άδειες χρήσης των τουρκοκυπριακών κατοικιών, έτσι ώστε να τερματιστεί η αδικία που υφίστανται οι κάτοχοι τουρκοκυπριακών υποστατικών σε σχέση με τους πρόσφυγες που έλαβαν άλλης μορφής στεγαστική βοήθεια.
Τα όσα επιγραμματικά ανέφερα προωθήθηκαν κατόπιν μελετών αποτύπωσης της υφιστάμενης κατάστασης, που διενεργήθηκαν από το Υπουργείο Εσωτερικών και από εξωτερικό συνεργάτη. Πενήντα χρόνια μετά, η πρόθεσή μας είναι να τερματίσουμε τις προβληματικές πρακτικές και να διορθώσουμε τις αδυναμίες του συστήματος, προς όφελος του προσφυγικού κόσμου.
*Υπουργός Εσωτερικών
