Για ακόμη μία φορά, η δημόσια συζήτηση γύρω από τον θεσμό του φαρμακείου εστιάζει αποκλειστικά στα ωράρια λειτουργίας. Ωστόσο, η συζήτηση αυτή αποπροσανατολίζει και υποβαθμίζει το ουσιώδες: τον ρόλο του φαρμακοποιού ως κρίσιμο επαγγελματία υγείας στο νέο περιβάλλον του ΓεΣΥ.
Η λειτουργία των φαρμακείων στο ΓεΣΥ αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες μεταρρυθμιστικές τομές στο κυπριακό σύστημα υγείας. Με περισσότερα από 500 φαρμακεία ενταγμένα στο σύστημα, ο φαρμακοποιός της γειτονιάς έχει μετατραπεί στον πιο άμεσα προσβάσιμο επαγγελματία υγείας για τον ασθενή – χωρίς ραντεβού, χωρίς αναμονές.
Η σχέση ασθενή–φαρμακοποιού έχει οικοδομηθεί μέσα από τα χρόνια πάνω στην εμπιστοσύνη και τον σεβασμό. Αυτό το κεφάλαιο εμπιστοσύνης πρέπει να διαφυλαχθεί και να αξιοποιηθεί για την περαιτέρω αναβάθμιση του ρόλου του φαρμακοποιού
Πέρα από τη Διανομή Φαρμάκων
Ο φαρμακοποιός δεν είναι – και δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται – ως απλός διανομέας φαρμάκων. Είναι επαγγελματίας υγείας με εξειδικευμένη γνώση, που διασφαλίζει την ορθή χρήση της φαρμακευτικής αγωγής, την πρόληψη ανεπιθύμητων ενεργειών, την υποστήριξη του ασθενούς, και την παρακολούθηση της συμμόρφωσης στη θεραπεία. Ειδικά στο ΓεΣΥ, όπου ο ασθενής έχει το δικαίωμα επιλογής ιατρού και νοσηλευτηρίου, θα πρέπει να του αναγνωρίζεται και η δυνατότητα επιλογής φαρμακοποιού – ως προσωπικού συμβούλου φαρμακευτικής φροντίδας.
Η φαρμακευτική συμμόρφωση είναι καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχία οποιασδήποτε θεραπείας. Ο φαρμακοποιός μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για τη συμμόρφωση του ασθενούς, εξηγώντας, καθοδηγώντας και επιλύοντας απορίες. Όσο πιο ορθή η χρήση των φαρμάκων, τόσο καλύτερη η έκβαση για τον ασθενή, μικρότερο το κόστος για το σύστημα, και μεγαλύτερη η ασφάλεια για την κοινωνία.
Από τον COVID-19 στο Μέλλον
Η υγειονομική κρίση της πανδημίας απέδειξε τον τεράστιο ρόλο των φαρμακοποιών στην πρώτη γραμμή. Οι φαρμακοποιοί ανταποκρίθηκαν σε νέους ρόλους με επάρκεια, συνέπεια και ευθύνη, και απέκτησαν την εμπιστοσύνη του κοινού σε πρωτόγνωρο βαθμό και αποδείχθηκαν κρίσιμοι πυλώνες της δημόσιας υγείας.
Η σχέση εμπιστοσύνης που αναπτύχθηκε με τους πολίτες πρέπει να αξιοποιηθεί και να θεσμοθετηθεί. Η Κυβέρνηση και οι αρμόδιοι φορείς όπως είναι ο ΟΑΥ, οφείλουν να ενισχύσουν τον ρόλο του φαρμακοποιού και να του δώσουν τα μέσα να συμβάλλει ενεργά στην πρόληψη, τη διάγνωση, τη συμμόρφωση και τη διαχείριση της πολυφαρμακίας.
Από το Φαρμακείο-Κατάστημα στο Φαρμακείο-Υπηρεσία
Η τάση προς την απελευθέρωση των ωραρίων και τη μετατροπή των φαρμακείων σε 24ωρες “υπεραγορές υγείας” δεν είναι απλώς παραπλανητική. Ενέχει σοβαρούς κινδύνους: η εμπορευματοποίηση του φαρμάκου ενδέχεται να υπονομεύσει την ισότιμη πρόσβαση, να αλλοιώσει τον κοινωνικό χαρακτήρα του φαρμακείου, και να θέσει σε δεύτερη μοίρα την ποιότητα της φροντίδας.
Δεν χρειαζόμαστε περισσότερα “ανοιχτά” φαρμακεία· χρειαζόμαστε πιο “ανοιχτούς” φαρμακοποιούς – με ρόλο, αρμοδιότητες και στήριξη. Δεν πρέπει να μετατρέψουμε τα φαρμακεία σε εμπορικά κέντρα, αλλά σε ολοκληρωμένες μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.
Οι εξελιγμένες υπηρεσίες φαρμακευτικής φροντίδας όπως η διάθεση και φύλαξη των φαρμάκων, η συμβουλευτική για τη σωστή χρήση τους και τις πιθανές παρενέργειες, η παρακολούθηση της συμμόρφωσης του ασθενούς στη θεραπεία, καθώς και η έγκαιρη αναγνώριση και καταγραφή ανεπιθύμητων ενεργειών μέσω της φαρμακοεπαγρύπνησης. Παράλληλα, ο φαρμακοποιός πρέπει να συμβάλλει ενεργά στην πρόληψη ασθενειών, στην παραπομπή σε γιατρούς όταν χρειάζεται και θα πρεπει να συμμετέχει σε εκστρατείες δημόσιας υγείας όπως η διακοπή του καπνίσματος, οι εμβολιασμοί και η ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών αλλά και εκστρατείες πρόσληψης όπως της υπέρτασης, του διαβητη κλπ . Ως βασικός πυλώνας της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, το φαρμακείο πρέπει να εξελιχθεί σε κέντρο παροχής υπηρεσιών υγείας, με τον φαρμακοποιό στο επίκεντρο αυτής της λειτουργίας.
Ο ασθενοκεντρικός προσανατολισμός του ΓεΣΥ απαιτεί τη βέλτιστη αξιοποίηση των πόρων. Και ο φαρμακοποιός είναι πολύτιμος πόρος. Όχι για να καλύπτει ώρες λειτουργίας, αλλά για να καλύπτει ανάγκες υγείας.
Ο φαρμακοποιός αποτελεί τον συνδετικό κρίκο μεταξύ ιατρού και ασθενούς. Διαθέτει εξειδικευμένες γνώσεις και τη δυνατότητα να συμβουλεύσει, να καθοδηγήσει και να προστατεύσει τον ασθενή. Για τον λόγο αυτό, η Πολιτεία οφείλει να επενδύσει στον ρόλο του, να τον εντάξει πλήρως στον σχεδιασμό υπηρεσιών του ΓεΣΥ και να αναγνωρίσει τη συμβολή του όχι μόνο στη διανομή φαρμάκων αλλά και στην ολιστική φροντίδα υγείας.
Ο εκσυγχρονισμός της φαρμακευτικής φροντίδας δεν βρίσκεται στα 24ωρα ωράρια, αλλά στην παροχή ποιοτικών υπηρεσιών υγείας, προσανατολισμένων στις πραγματικές ανάγκες του Κυπρίου ασθενή.
Η στήριξη του φαρμακείου ως θεσμού, και του φαρμακοποιού ως επαγγελματία υγείας, αποτελεί επένδυση στη δημόσια υγεία. Ας επικεντρωθούμε σε αυτό.
Επίτιμος Πρόεδρος της ΟΣΑΚ
