Η γενοκτονία εξελίσσεται στις οθόνες του κινητού μας. Παρακολουθούμε προσωπικούς λογαριασμούς στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης δημοσιογράφων επί του εδάφους, αλλά και στρατιωτών του IDF, να μεταδίδουν εικόνες από τα αντίσκηνα των εκτοπισμένων να καίγονται μέσα στη νύχτα, τα σώματα των ατιμασμένων νεκρών κρεμασμένα ανάποδα από σκοινιά, τις ουρές χιλιομέτρων των Παλαιστίνιων για ένα σακί αλεύρι· και όταν φτάσουν στο τέρμα της ουράς να δέχονται πυρά από ελευθέρους σκοπευτές, θυμίζοντας το Squid Game.[i]
Στη Γάζα το Ισραήλ δεν προστατεύει τον εαυτό του. Επιτελεί νεκροπολιτική. Όχι μονάχα άμεσα, με την αφαίρεση της ζωής με στρατιωτικά μέσα, αλλά και μέσω της δημιουργίας καταστροφικών συνθηκών που αυξάνουν δραματικά τον αριθμό των νεκρών: μέσω της καταστροφής του 92% των κατοικιών στην Γάζα (436,000 σπίτια)[ii] και του 94% των νοσοκομείων·[iii] του αποκλεισμού των εισόδων/εξόδων από την λωρίδα· του ελέγχου επί της τροφής και των φαρμάκων που μπορούν να εισέλθουν σε αυτή∙ της κατασκευής «ζωνών θανάτου» και «ζωνών ασφαλείας» (ο διαχωρισμός των οποίων δεν τηρήθηκε ποτέ)· του μαζικού εξαναγκαστικού εκτοπισμού και των επιθέσεων σε προσφυγικούς καταυλισμούς εντός της Γάζας· το ξεκλήρισμα ολόκληρων οικογενειών και της ισοπέδωσης ολόκληρων πόλεων· της καταστροφής σχολείων και Πανεπιστημίων· της δολοφονίας δημοσιογράφων. Η συστηματική και μαζική προσπάθεια καταστροφής του κοινωνικού ιστού, και οτιδήποτε μπορεί να αναπαράγει τη συλλογική ταυτότητα και τον τρόπο ζωής των Παλαιστινίων, συνιστά απόπειρα εθνοκάθαρσης. Όλα αυτά καταγράφονται στην τελευταία έκθεση της Ισραηλινής B’ Tselem (The Israeli Information Center for Human Rights in the Occupied Territories) με τίτλο «Η Δική μας Γενοκτονία» (28/7/2025).[iv] Στοιχεία σαν τα παραπάνω παραδόθηκαν και ως μαρτυρικό υλικό που στοιχειοθετεί υπόθεση γενοκτονίας ενάντια στο Ισραήλ στο Διεθνές Δικαστήριο, το οποίο άλλωστε εξέδωσε εντάλματα σύλληψης ενάντια σε Netanyahu και Gallant (πρώην ΥΠΑΜ) για εγκλήματα πολέμου.
Για κάποιους όμως αποτελούν ψευδείς ειδήσεις, όπως ψευδής είδηση αποτελεί και ο εντεινόμενος λιμός στη Γάζα. Το Intergrated Food Security Phase Classification (IPC) που παρακολουθεί με ανησυχία την κατάσταση υποστηρίζει ότι ο λιμός ορίζεται με βάση τρία κριτήρια: ραγδαία μείωση της κατανάλωσης τροφίμων, οξύς υποσιτισμός και θάνατοι λόγω των δυο προηγούμενων συνθηκών. Και τα τρία ισχύουν πλέον στη Γάζα.[v] Μέχρι και η ίδια η ισραηλινή κοινωνία καταγγέλλει σφόδρα την κυβέρνηση της χώρας πως ο λιμός σκοτώνει ακόμη και τους δικούς της ομήρους.
Κορυφαίοι Εβραίοι καταγγέλλουν γενοκτονία
Δύο σημαντικές Ισραηλινές ΜΚΟ ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν επικρίνει πρόσφατα την κυβέρνηση Netanyahu ότι πραγματοποιεί γενοκτονία σε βάρος των Παλαιστινίων. Ο πρώην πρωθυπουργός της χώρας Ehud Olmert κατήγγειλε την τωρινή ηγεσία για εγκλήματα πολέμου. Επιπλέον άρθρα που δημοσιεύτηκαν στην Ισραηλινή εφημερίδα Haaretz κάνουν λόγο για πολιτική εργαλειοποίηση του λιμού στη Γάζα,[vi] υποστηρίζοντας ότι η άρνηση της ύπαρξης του λιμού είναι εξίσου απεχθής όσο η άρνηση του Ολοκαυτώματος.[vii] Σε πρόσφατη συνέντευξη του στην Ιταλική La Repubblica,[viii] o πιο αναγνωρισμένος εν ζωή Ισραηλινός συγγραφέας David Grossman διερωτάται «με τεράστιο πόνο και ραγισμένη καρδιά»:
Πώς φτάσαμε να κατηγορούμαστε για γενοκτονία; Μόνο και μόνο η εκφορά αυτής της λέξης – «γενοκτονία» – σε αναφορά με το Ισραήλ, με τον εβραϊκό λαό, […] το γεγονός ότι μπορεί κανείς να κάνει αυτόν τον συσχετισμό, θα έπρεπε να είναι αρκετό για να μας δείξει ότι κάτι πολύ λάθος συμβαίνει σε εμάς.
Ο Grossman συνεχίζει:
Ο συσχετισμός των λέξεων «Ισραήλ» και «πείνα» – ειδικά όταν αυτός προέρχεται από τη δική μας ιστορία, από την υποτιθέμενη ευαισθησία μας απέναντι στην ανθρώπινη οδύνη, από την ηθική ευθύνη που πάντα ισχυριζόμασταν ότι φέρουμε απέναντι σε κάθε άνθρωπο, όχι μόνο στους Εβραίους – είναι καταστροφικός.
Εξίσου σημαντική είναι και η ανοιχτή επιστολή πέντε προέδρων Ισραηλινών Πανεπιστημίων στον Πρωθυπουργό του Ισραήλ:
ως έθνος διαμορφωμένο από το τραύμα του Ολοκαυτώματος, οφείλουμε να τηρούμε το ηθικό μας καθήκον και να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να αποτρέψουμε σκόπιμη, αδιάκριτη βλάβη σε μη μαχόμενους άνδρες, γυναίκες και παιδιά.[ix]
Ποια συμφέροντα εξυπηρετεί η δημοσίευση ψευδών ειδήσεων στην Κύπρο;
Εάν οι πιο πάνω – στο όνομα των οποίων επιτελείται η γενοκτονία, όπως καταγγέλλει η οργάνωση Jewish Voices For Peace – έχουν ταχθεί υπέρ της ειρήνης, μιλούν ανοιχτά για γενοκτονία ή κατακρίνουν τον υπερεθνικιστικό συνασπισμό που ηγείται ο Netanyahu, γιατί κάποιοι στον τόπο μας μάχονται λυσσαλέα να κανονικοποιήσουν εντός των δικών μας συνόρων το αφήγημα μιας τρίτης χώρας; Από αυτό το κεντρικό ερώτημα προκύπτουν τρία σοβαρά ζητήματα τα οποία δεν αφορούν μονάχα αρθρογράφους, αλλά και τους οργανισμούς οι οποίοι φιλοξενούν τα κείμενα τους όπως επίσης και την επιτροπή δημοσιογραφικής δεοντολογίας.
Πρώτον, προς αρθρογράφους: προς τι τόσος ζήλος για την υπεράσπιση του Ισραήλ, μιας τρίτης χώρας; Έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς ότι η επιλογή των θεματικών αλλά και των τρόπων που αναπτύσσονται τα επι μέρους επιχειρήματα αρθρογράφων υπέρ του Ισραήλ είναι όμοια με το επίσημο κρατικό αφήγημα του Ισραήλ (πχ «το Ισραήλ είναι η μόνη δημοκρατία στην Μέση Ανατολή», «η εικόνα δεν είναι ακριβώς έτσι, τα στοιχεία που παρέχουν διεθνείς οργανισμοί είναι κατασκευασμένα», «οι Παλαιστίνιοι, λόγω θρησκείας, είναι εκ φύσεως τρομοκράτες/Χαμάς»). Παράλληλα, όποιος κατακρίνει το Ισραήλ για εγκλήματα πολέμου είναι αντισημίτης, κατασκευάζει ψευδείς ειδήσεις κλπ. Είναι η μονάχα η ιδεολογία που οπλίζει τέτοιο πάθος ή υπάρχουν άλλα συμφέροντα; Για χάρη της διαφάνειας θα πρέπει οι αναγνώστες να το γνωρίζουν.
Δεύτερον, προς δημοσιογραφικούς οργανισμούς: Εντός ενός πλουραλιστικού μοντέλου δημοσιογραφίας πρέπει, εννοείται, να υπάρχει πολυφωνία και να ακούγονται διάφορες τάσεις. Όμως η δημοκρατία δεν ορίζεται από την απουσία ορίων, αλλά, αντιθέτως, από την ύπαρξη αυτών. Στο όνομα, υποτίθεται, της «ελευθερίας του λόγου», κανονικοποιείται ένα ακραίο αφήγημα το οποίο είναι αναληθές και πάει κόντρα σε δεδομένα και αναλύσεις ειδικών. Οι δημοσιογραφικοί οργανισμοί έχουν ευθύνη για το περιεχόμενο που φιλοξενούν, ειδικά όταν αυτό είναι κατασκευασμένο και εξυπηρετεί συμφέροντα τρίτων. Αναπαράγει το μίσος, αρνείται τις ανθρώπινες αξίες και κατασκευάζει εχθρούς. Ειδικά όταν ο αντιδραστικός λόγος συγκαλύπτεται υπό την ασπίδα της «προσωπικής άποψης» κουβαλά σοβαρούς κινδύνους για την δημοκρατία. Αυτό συμβαίνει και με το κίνημα MAGA του Trump: δεν είναι ξενοφοβία αλλά δημοκρατική άποψη λένε, όσοι δεν συμφωνούν είναι εχθροί, αναπαράγουν fake news. Άλλωστε τις ομοιότητες μεταξύ MAGA και του ακροδεξιού συνασπισμού που ηγείται ο Netanyahu κατέγραψε ο Εβραίος διευθυντής του New Yorker, David Remnick στο άρθρο του Οι Ζώνες Άρνησης του Ισραήλ. Οι δημοσιογραφικοί οργανισμοί έχουν ευθύνη να μην γίνονται πλατφόρμες διάχυσης τέτοιων ιδεών.
Τρίτον, προς την επιτροπή δημοσιογραφικής δεοντολογίας: Τεκμηριωμένες αναλύσεις Ισραηλινών ΜΚΟ, κορυφαίων νομικών ειδικών, των Ηνωμένων Εθνών αλλά και οι αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου μαρτυρούν σοβαρές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και εγκλήματα ενάντια στην ανθρωπότητα. Εξάλλου το Ισραήλ αλαζονικά υπονομεύει τα Ηνωμένα Έθνη με την ηθελημένη καταστροφή των υποδομών αλλά και την λεκτική περιφρόνηση τους. Μήπως η άρνηση τέτοιων αδιαμφισβήτητων στοιχείων που προωθούνται συστηματικά και με φανατισμό αποτελεί εσκεμμένη προσπάθεια παραπληροφόρησης, κατασκευής και διάχυσης ψευδών ειδήσεων; Αν ναι, αυτό επηρεάζει την ποιότητα του δημόσιου λόγου στην Κύπρο και κατ’ επέκταση της δημοκρατίας. Πως απαντά η επιτροπή σε αυτό; Περιμένει τον καλό Σαμαρείτη να καταθέσει παράπονο;
Ζούμε σε μια περίοδο όπου κράτος, πολιτικοί και φορείς, ειδικοί, συμπεριλαμβανομένων και των δημοσιογράφων, τίθενται υπό αμφισβήτηση. Εάν οι ίδιοι και οργανισμοί που τους παρέχουν χώρο έκφρασης, θέλουν να έχουν απήχηση πρέπει να μπορούν να ελέγχουν την ποιότητα του περιεχομένου τους. Όχι να λογοκρίνουν, αλλά τουλάχιστον να ελέγχουν την εγκυρότητα των πληροφοριών που μεταδίδουν αλλά και τις επιπτώσεις που έχουν στην ποιότητα της δημόσιας συζήτησης και κατ’ επέκταση της δημοκρατίας. Μάλιστα, όσοι ασχολούνται με την δημόσια συζήτηση – όχι αυτή που λαμβάνει χώρα στα κανάλια και στις εφημερίδες, αλλά αυτή που γίνεται στον δημόσιο χώρο, στα θερινά φεστιβάλ, στις παρουσιάσεις βιβλίων και στις διαδηλώσεις – θα γνωρίζουν ότι η αποστροφή προς τα πεπραγμένα του Ισραήλ, και εν τέλει όσων το στηρίζουν εντός της χώρας μας, μεγαλώνει.
- Λέκτορας Πολιτικής Επικοινωνίας
Τμήμα Επικοινωνίας και Μάρκετινγκ
Σχολή Επικοινωνίας και Μέσων Ενημέρωσης
Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου
Πηγές
[1]Nir Hasson, Yaniv Kubovich, Bar Peleg (27/6/2025) ‘It’s a Killing Field’: IDF Soldiers Ordered to Shoot Deliberately at Unarmed Gazans Waiting for Humanitarian Aid https://www.haaretz.com/israel-news/2025-06-27/ty-article-magazine/.premium/idf-soldiers-ordered-to-shoot-deliberately-at-unarmed-gazans-waiting-for-humanitarian-aid/00000197-ad8e-de01-a39f-ffbe33780000
[1] Ηνωμένα Έθνη (22/4/2025) Gaza: Destruction of vital lifting gear halts search for thousands buried under rubble, https://news.un.org/en/story/2025/04/1162491#:~:text=The%20UN%20estimates%20that%20approximately,the%20start%20of%20the%20conflict.
[1] Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (22/5/2025) Health System at Breaking Point, https://www.who.int/news/item/22-05-2025-health-system-at-breaking-point-as-hostilities-further-intensify–who-warns
[1] B’tselem (28/7/2025) Η Δική μας Γενοκτονία https://www.btselem.org/publications/202507_our_genocide
[1] IPC (7/2025) PC ALERT: Worst-case scenario of Famine unfolding in the Gaza Strip https://www.ipcinfo.org/ipcinfo-website/countries-in-focus-archive/issue-133/en/
[1] Dahlia Scheindlin (1/8/2025) Israel Is Turning Gaza Famine Into a Hasbara War. It Won’t Make It Less Real https://www.haaretz.com/israel-news/2025-08-01/ty-article/.premium/israel-is-turning-gaza-famine-into-a-hasbara-war-it-wont-make-it-less-real/00000198-60c7-de6e-a198-e8ef4ce50000
[1] Gideon Levy (27/7/2025) Denying Gaza’s Starvation Is No Less Vile Than Denying the Holocaust https://www.haaretz.com/opinion/2025-07-27/ty-article-opinion/.premium/denying-gazas-starvation-is-no-less-vile-than-denying-the-holocaust/00000198-47b1-db91-a1df-efff77340000
[1] La Repubblica (1/8/2025) Grossman: “A Gaza è genocidio, mi si spezza il cuore ma adesso devo dirlo” https://www.repubblica.it/esteri/2025/07/31/news/grossman_intervista_scrittore_israeliano_gaza_guerra-424764877/[1] Επιστολή πέντε Ισραηλινών Πανεπιστημίων προς Νετανιάχου (29/7/2025) https://www.facebook.com/photo?fbid=1153959673445423&set=a.601578122016917
