Πριν 82 χρόνια, η Ελλάδα ανηφόριζε στον δρόμο του μεγαλείου, που έμεινε στη νεότερη Ιστορία σαν «Έπος του ’40». Ήταν η πιο φωτεινή ώρα των νεότερων χρόνων, μετά την καταστροφή της Μικράς Ασίας και στο μέσο μιας επονείδιστης δικτατορίας της 4ης Αυγούστου. Ο Ιταλός δικτάτορας, Μπενίτο Μουσολίνι, ονειροπολούσε την αναβίωση της μεγάλης Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αρχίζοντας την επίθεσή του κατά της Ελλάδας. Η επίθεση του ιταλικού φασισμού είχε όλα τα χαρακτηριστικά της αθλιότητας. Ήταν πράξη προδοσίας καθώς παραβίαζε τις διακρατικές σχέσεις γειτονίας και συμβίωσης. Ήταν πράξη δειλίας, καθώς εκδηλώθηκε αιφνιδιαστικά, χωρίς καμία προειδοποίηση και καλύπτονταν πίσω από εκδηλώσεις φιλίας και εμπιστοσύνης. Αυτά τα στοιχεία γιγάντωσαν την προσβολή που αισθάνθηκε ο Ελληνικός λαός.
Άγγιζαν το βαθύ αίσθημα της φιλοπατρίας του, αλλά και το ρωμαίικο φιλότιμο, που είναι ξεχωριστό, μοναδικό και σε κάθε περίπτωση αδιαπραγμάτευτο. Η απάντηση ήταν μεγαλειώδης και κατέπληξε τους πάντες.
Ήταν ένα παράδοξο φαινόμενο: Να βαδίζει ένας λαός με το «χαμόγελο στα χείλη» της Σοφίας Βέμπο, στον πόλεμο απέναντι σ’ έναν πολύ ισχυρότερο αντίπαλο, συγκριτικά άοπλος, αδύναμος, με ανοιχτά τεράστια κοινωνικοοικονομικά προβλήματα, χωρίς ίχνος φόβου, με μια τεράστια θέληση να ταπεινώσει αυτόν που τόλμησε αυτήν τη θανάσιμη ύβρη και να νικήσει.
Ο Αδόλφος Χίτλερ πίστευε στην «ανωτερότητα» της Αρίας φυλής και ήθελε τον κόσμο να είναι κάτω από τη γερμανική μπότα για «χίλια χρόνια». Έτσι, οι Γερμανοί ναζί εισέβαλαν μερικούς μήνες αργότερα στα Βαλκάνια και χτύπησαν με όλη τους τη δύναμη τα ελληνικά σύνορα, για να σώσουν τους Ιταλούς, που είχαν ηττηθεί στην Αλβανία.
Εκεί ζωντάνεψε ο βιβλικός μύθος του Δαυίδ και του Γολιάθ. Οι Γερμανοί σκόνταψαν σε μιααντίσταση που δεν είχαν γνωρίσει ως τότε στην Ευρώπη. Οι Κρητικοί κράτησαν τους Γερμανούς έξι ολόκληρες εβδομάδες. Έτσι έχασαν χρόνο για την επίθεσή τους στη Ρωσία, χρόνος που τους κόστισε πολύ γιατί στο, μεταξύ, έφτασε ο βαρύς χειμώνας. Ο κόσμος ολόκληρος ανάσανε. Η ναζιστική Γερμανία δεν ήταν ανίκητη. Τον πόλεμο θα τον έκριναν, όχι μόνο τα όπλα, αλλά και η ψυχή και το τίμημα της δημοκρατίας και της ελευθερίας. Το Έπος του ’40 πυροδότησε τη μεγαλειώδη εθνική αντίσταση.
Ο αγώνας μεταφέρθηκε στις πόλεις και τα χωριά. Οι Έλληνες φαντάροι και οι αξιωματικοί είχαν το αίσθημα και τον αέρα του νικητή. Και ο λαός, που τους θαύμαζε ένοιωθε περήφανος και αδούλωτος.
Όνειρο του Χίτλερ ήταν να υψώσει τη γερμανική σημαία πάνω στην Ακρόπολη. Και το έκανε. Η μεγάλη ντροπή των αιώνων – το σύμβολο της βαρβαρότητας πάνω στο σύμβολο του Πολιτισμού. Λίγες μέρες αργότερα, στις 30 Μαΐου 1941, μια νύχτα δύο νεαροί φοιτητές, ο Μανόλης Γλέζος και ο Λάκης Σάντας, εκφράζοντας το αίσθημα όλων των Ελλήνων, κατέβασαν από το κοντάρι της Ακρόπολης τη σημαία – σύμβολο του γερμανικού ναζισμού. Έστειλαν παντού το μήνυμα, ότι η Ελλάδα δεν έπεσε και το φρόνημα είναι υψηλό. Ο λαός ενώθηκε στον πόλεμο. Η δυστυχία, η πείνα, ο θάνατος ύφαναν μια πρωτόγνωρη αλληλεγγύη, διαμόρφωσαν μια προχωρημένη κοινωνική συνείδηση.
Οι Γερμανοί κατακτητές άρπαξαν το βιός των Ελλήνων, τον καταδίκασαν σε μια εξοντωτική πείνα και επέβαλαν παντού τον τρόμο. Υπολογίζεται ότι πάνω από 700.000 είναι τα θύματα της κατοχής, ενώ μνημεία της χιτλερικής θηριωδίας έμειναν τα Καλάβρυτα, το Δίστομο, τα Ανώγεια, η Καισαριανή, η Κοκκινιά και άλλες πόλεις και χωριά.
Και η Κύπρος δεν έμεινε αδιάφορη στο κάλεσμα της Αντίστασης στον φασισμό. 30.000 εθελοντές έτρεξαν να πολεμήσουν στο πλευρό της Βρετανίας πιστεύοντας ότι μια μέρα θα πάρουν την ελευθερία τους. Αλλοίμονο!
Στην Ελλάδα το 1940, ξαναγεννήθηκε ο αληθινός πατριωτισμός
Πέρασαν χρόνια ολόκληρα, έως ότου αποκατασταθεί ο φυσιολογικός ρυθμός της ζωής και να κλείσουν τα ψυχολογικά ρήγματα. Σήμερα ζούμε μιαν άλλη εποχή. Τις μέρες της θαυμαστής κοινωνικής αλληλεγγύης, της συλλογικότητας, της αγωνιστικής έξαρσης, τις αντικατέστησε μια συστηματική και «ενεργούμενη» ιδεολογία της ξέφρενης ατομικότητας, του καταναλωτισμού, της σχετικής αδιαφορίας για τα κοινά.Και τα τελευταία 3 χρόνια η κατάρα του κορωνοϊού μαστίζει ολόκληρη την ανθρωπότητα!
Εκεί, στην Ελλάδα του ’40, ξαναγεννήθηκε ο αληθινός πατριωτισμός, η σύνδεση του κοινωνικού προβλήματος με τα εθνικά. Η αδιαίρετη ενότητα της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της προόδου με γνώμονα την ολότητα του έθνους, που μας στεγάζει όλους και μας επιτάσσει να φυλάμε σαν κόρη οφθαλμού την ανεξαρτησία και την εθνική κυριαρχία και να γινόμαστε αδιάκοπα καλύτεροι. Αυτό είναι το νόημα και η αληθινή απόδοση τιμής στους ήρωες του έπους και της Εθνικής μας Αντίστασης.
Ο λαός μας όταν ήταν ενωμένος έγραψε τις λαμπρότερες σελίδες στην ιστορία. Όταν ήταν διχασμένος έφερε ανείπωτη καταστροφή. Κι εδώ πρέπει να τονίσω τις αρετές της παροικίας μας που παραμένει μονοιασμένη κι αγαπημένη. Και ευχόμαστε τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο να λάβουν το παράδειγμα ενότητας και ομόνοιας του ’40. Και να μην ξεχνούμε τα λόγια που φέρεται να είπε ο Βρετανός πρωθυπουργός «Από σήμερα δεν θα λέμε ότι οι Έλληνες αγωνίζονται σαν Ήρωες, αλλά οι Ήρωες αγωνίζονται σαν Έλληνες!».
Γιορτάζουμε σήμερα την 82α επέτειο της 28ης Οκτωβρίου του 1940. Κάτω από τον ελεύθερο και γαλάζιο ελληνικό ουρανό με υψωμένα παντού τα σύμβολα της νίκης, γιορτάζουμε σήμερα, όλοι οι Έλληνες πλημμυρισμένοι από Ιερή συγκίνηση και Εθνική υπερηφάνεια την Ιστορική επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940, της μεγάλης αυτής ημέρας των ελεύθερων ανθρώπων, των γιγάντων και των ηρώων.
Οι Έλληνες ανά τον κόσμο κάθε τέτοια εποχή θυμόμαστε την συγκλονιστική Εποποιία της 28ης Οκτωβρίου 1940 και της Εθνικής μας Αντίστασης. Τότε που σύσσωμο το Ελληνικό Έθνος είπε το κοσμοϊστορικό «ΟΧΙ» στη φασιστική Ιταλία και στη ναζιστική Γερμανία. Από τότε πέρασαν 82 χρόνια. Μέσα σ’ ένα ξέφρενο παραλήρημα από ενθουσιασμό, εθνικό παλμό και υπερηφάνεια οι Έλληνες βαπτίσθηκαν στην προαιώνια ένδοξη Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τα παιδιά εκείνης της εποχής αντί να ζαρώσουνε από τον φόβο και να σκεφθούν τις συνέπειες του πολέμου, είπανε το δικό τους «ΟΧΙ». Τέρμα η καλοπέραση, τα μαθήματα, το παιχνίδι, η παιδική αφέλεια. Σε λίγο ζήσανε τις κακουχίες, την πείνα, την γύμνια, την προσφυγιά και το συνεχές κρυφτούλι με τον θάνατο. Εκείνη την ημέρα έγιναν άνδρες. Έκτοτε παρακολουθούσαν τα πολεμικά ανακοινωθέντα. Είχαν πλήρη συναίσθηση της μεγάλης μάχης που τους έλαχε ο κλήρος να δώσουν μαζί με τους πατεράδες και τους μεγαλύτερους αδελφούς τους. Και μιμηθήκανε τους αρχαίους μας προγόνους . Μολών Λαβέ!
* Καθηγητής
