Πέραν από το εθνικό θέμα, την οικονομία και το ενεργειακό, ο νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας που θα αναδειχθεί στις προσεχείς εκλογές, μαζί με το κυβερνητικό του σχήμα, θα κληθεί να αντιμετωπίσει και κάποια άλλα ουσιώδη ζητήματα που αφορούν κυρίως το εσωτερικό μέτωπο.

Η μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης, η δημιουργία αισθήματος ασφάλειας στην κοινωνία, η λογοδοσία αξιωματούχων, αλλά και υποθέσεις που άφησαν εκτεθειμένη την Πολιτεία εντός και εκτός συνόρων, αργά ή γρήγορα θα βρεθούν στον δρόμο της νέας κυβέρνησης και θα πρέπει να τύχουν του ανάλογου χειρισμού. Πιο κάτω, εστιάζουμε σε οκτώ «καυτές» υποθέσεις, που με βάση γεγονότα κι αριθμητικά δεδομένα, θα πρέπει να απασχολήσουν σοβαρά.

1. Το «βουνό» της μεταρρύθμισης της Δικαιοσύνης

«Η καθυστέρηση στην απονομή Δικαιοσύνης ισοδυναμεί με άρνηση απονομής δικαιοσύνης (Justice delayed is justice denied)». Η πρόταση αυτή έχει διαχρονική αξία και διατυπώθηκε με διάφορες παραλλαγές. Η ουσία πάντα η ίδια. Και δυστυχώς αφορά άμεσα την Κύπρο. Κακά τα ψέματα ο τομέας απονομής δικαιοσύνης πάσχει στον τόπο μας και για να αλλάξει η κατάσταση δεν αρκεί μόνο η δρομολογημένη «ολιστική μεταρρύθμιση της από την ίδρυση της Δημοκρατίας» για την οποία κάνουν λόγο με υπερηφάνεια μέλη της απερχόμενης Κυβέρνησης. Ναι, έγινε δουλειά, ναι έχουμε πλέον νομοθεσίες, αλλά ακόμη δεν βιώσαμε ουσιαστική αλλαγή. Και για να τη δούμε θα χρειαστεί η βούληση και η στήριξη της Πολιτείας.

Η νέα κυβέρνηση, λοιπόν, θα έρθει αντιμέτωπη με διάφορα ζητήματα και θα χρειαστεί να ενεργήσει με τρόπον ώστε να επιλυθούν προβλήματα και να υλοποιηθεί η περιλάλητη μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης. Όση δουλειά κι αν προηγήθηκε.

Αυτή τη στιγμή, για παράδειγμα, γίνεται λόγος για 5.000 εφέσεις που εκκρεμούν και με τις οποίες ασχολούνται 2.000 δικηγόροι. Σύμφωνα δε με εκτιμήσεις, μέχρι να εκδικαστούν οι υποθέσεις αυτές θα παρέλθουν πέραν των τριών ετών. Την ίδια στιγμή στα επαρχιακά Δικαστήρια εκκρεμούν γύρω στις 25.000 υποθέσεις που απαιτούνται ακόμα και 16 χρόνια για να τελεσιδικήσουν (βλ. πρωτόδικο και δευτεροβάθμιο στάδιο). 

Ως «αντίδοτο» πλασάρεται η σύσταση του νέου Εφετείου που θα απαρτίζεται από 16 νέους δικαστές (προκηρύχθηκαν από τις 23/9 οι θέσεις) και θα αποτελείται από πέντε τμήματα (αναμεσά τους τα τρία τμήματα πολιτικής, ποινικής και αναθεωρητικής δικαιοδοσίας). Ωστόσο, την ίδια στιγμή νομικοί κύκλοι εκφράζουν προβληματισμό και κάνουν λόγο για αποψίλωση επαρχιακών δικαστηρίων, αφού από εκεί αναμένουν να αντληθούν Εφέτες. Με άλλα λόγια, η διευθέτηση του θέματος του Εφετείου δεν συνεπάγεται άμεση επίλυση των προβλημάτων. Ενδεχομένως να υπάρξουν παρενέργειες σε άλλα δικαστικά σώματα.

Γενικότερα στον τομέα της Δικαιοσύνης έχουν δρομολογηθεί εξελίξεις και το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα απαιτούνται να γίνουν πολλές άλλες ενέργειες για ομαλή μετάβαση στα νέα δεδομένα. Καταγράφουμε κάποια γεγονότα που δίνουν την εικόνα:

• Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, στις 20/1 προχώρησε στον διορισμό των προέδρων και των μελών του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου (9μελές) και του Ανωτάτου Δικαστηρίου (7μελές). Τα δύο ανώτατα δικαστικά σώματα μαζί με τον Εφετείο (16 δικαστές) αρχίζουν να λειτουργούν από την 1η του προσεχούς Ιουλίου.

• Τον Μάιο η Βουλή άναψε πράσινο στο νομοσχέδιο για δημιουργία Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου. Το Ναυτοδικείο θα συγκροτείται από πέντε δικαστές και στη δικαιοδοσία του θα υπάγεται η εκδίκαση εμπορικών διαφορών. Το έτερο δικαστικό σώμα θα συγκροτείται από δύο δικαστές και στη δικαιοδοσία του θα υπάγεται η εκδίκαση ναυτικών υποθέσεων. Οι επτά θέσεις προκηρύχθηκαν από τις 23/9. Την 1η Ιουλίου θα είναι έτοιμο να πιάσει δουλειά.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Δράκου: Συλλογική αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος

• Εντός του 2023 προαναγγέλθηκε πως θα προκηρυχθεί ο διαγωνισμός για τις εγκαταστάσεις του νέου Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, συνολικού ύψους €119 εκατ. Σε ό,τι αφορά τον χώρο όπου θα ανεγερθεί, ο υπουργός Μεταφορών Γιάννης Καρούσος είχε αναφέρει το 2021 πως υπάρχει τεμάχιο και ότι το δικαστήριο θα κατασκευαστεί βόρεια των εγκαταστάσεων του υφιστάμενου δικαστηρίου, σε χώρο που εφάπτεται της νεκρής ζώνης.

• Ανακαινίζεται το κτήριο «Άστρα» πλησίον του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Οι εργασίες θα στοιχίσουν 4,3 εκατομμύρια ευρώ και θα ολοκληρωθούν το 2024. Εκεί θα στεγαστεί το Οικογενειακό Δικαστήριο και το Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών. Το κτήριο είχε αγοραστεί το 2019 έναντι 2,7 εκατ. ευρώ επί υπουργίας Ιωνά Νικολάου με σκοπό να στεγαστεί το Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας.

• Γίνεται επίσης εξωραϊσμός και ανακαίνιση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας. Οι εργασίες ολοκληρώνονται εντός του 2023 και έχουν συνολικό κόστος €2, 7 εκατ.

• Επιδιορθώσεις στα Επαρχιακά Δικαστήρια Λεμεσού και Λάρνακας.

• Ήδη άρχισε να εφαρμόζεται το i-justice, ενώ αναμένεται να υλοποιηθεί και το e-justice. Σύμφωνα με την υπουργό Δικαιοσύνης Στέφη Δράκου, το επόμενο βήμα (2025) θα είναι το audio recording. Πρόκειται για ηχογράφηση σε πραγματικό χρόνο της δικαστικής διαδικασίας, κάτι που σημαίνει ότι τα πρακτικά μιας διαδικασίας θα είναι έτοιμα σε 1-2 ημέρες.

2. Λογοδοσία/έλεγχος αξιωματούχων–Αρχή κατά της Διαφθοράς και πλατφόρμα Πόθεν Έσχες

Μεγάλο κεφάλαιο η λογοδοσία και ο έλεγχος αξιωματούχων. Συζητείται για δεκαετίες χωρίς το θέμα να έχει διευθετηθεί.

Η Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς, χωρίς ανακριτικές εξουσίες αλλά διευρυμένες ερευνητικά, καλείται να εκπληρώσει προσδοκίες και να ασκήσει ουσιαστικό έλεγχο σε αξιωματούχους, οι οποίοι καταγγέλλονται για ασυμβίβαστο ή/και διαφθορά. Για να πετύχει στο έργο της, όμως, θα χρειαστεί ηθική και έμπρακτη στήριξη από τη νέα κυβέρνηση. Το ηθικό κομμάτι διόλου ασήμαντο είναι. Στο ξεκίνημα του το νεοσυσταθέν αυτό σώμα θα χρειαστεί να περιβάλλεται από εμπιστοσύνη και να μην αντιμετωπίζεται με καχυποψία. Ναι μεν η Αρχή είναι ανεξάρτητη και η νέα κυβέρνηση δεν θα μπορεί να παρεμβαίνει στο έργο της, αλλά αν απαξιωθεί τότε ο θεσμός είναι καταδικασμένος να αποτύχει. 

Σε ό,τι αφορά το πρακτικό κομμάτι, η Αρχή αναμένεται να θέσει σειρά αιτημάτων στο νέο κυβερνητικό σχήμα προς ενίσχυση του έργου της. Θεωρείται σίγουρο πως θα ζητήσει να προσλάβει νέο προσωπικό, το οποίο θα περάσει από τη δική της αξιολόγηση. Η προοπτική για απόσπαση δημοσίων υπαλλήλων στην Αρχή από άλλες υπηρεσίες/τμήματα της Κυβέρνησης, φαίνεται να μην προκρίνεται από τα στελέχη του νεοσυσταθέντος σώματος. Αρκεί να σημειώσουμε ότι η Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς έχει 6μελές προσωπικό (ένας κλητήρας, μία γραμματέας και τέσσερις λειτουργοί). Θα χρειαστεί πολύ περισσότερα άτομα, αφού μεταξύ άλλων θα έχει την ευθύνη για τη νομοθεσία του lobbying. Ενώπιον της έχουν τεθεί συνολικά 27 καταγγελίες. Την επόμενη εβδομάδα η νέα της ιστοσελίδα θα είναι αναρτημένη, ενώ από τον Φεβρουάριο αρχίζει να εισέρχεται σε ουσιαστικό στάδιο εξέτασης των καταγγελιών που της έχουν υποβληθεί γραπτώς. Εξάλλου, σημαντικό για τον έλεγχο αξιωματούχων, είναι το σύστημα που θα «καρφώνει» Πολιτικά Εκτεθειμένα Πρόσωπα για δάνεια και περιουσιακά στοιχεία. Η πλατφόρμα που θα παρέχει τη δυνατότητα στα ΠΕΠ να υποβάλλουν ηλεκτρονικά τη δήλωση των περιουσιακών τους στοιχείων, αλλά και τη δυνατότητα αυτόματου ελέγχου του αληθούς της δήλωσης. Τα όσα θα δηλώνει ο ελεγχόμενος, θα αντιπαραβάλλονται με στοιχεία του από άλλες υπηρεσίες και θα υπάρχει επιβεβαίωση. Το σύστημα θα διασυνδεθεί με το Τμήμα Φορολογίας, το Τμήμα Οδικών Μεταφορών και το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, ώστε να είναι εφικτή η διενέργεια αυτοματοποιημένου ελέγχου. 

Στις 15 του περασμένου Δεκεμβρίου το υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, παρουσίασε την πλατφόρμα στον βουλευτή και πρόεδρο της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών, Δημήτρη Δημητρίου και στο μέλος του Τριμελούς Συμβουλίου, Σωτήρη Μαρκίδη (Έφορος Φορολογίας). 

3. Δημόσια ασφάλεια και Τμήμα Φυλακών

Πολύ πριν ξεσπάσει το θέμα των καταγγελιών της Διεύθυνσης των Φυλακών σε βάρος ανώτερου αξιωματικού της Αστυνομίας, υπήρχε θέμα δημόσιας ασφάλειας που σχετιζόταν με το σωφρονιστικό ίδρυμα. Παρά τις προσπάθειες των υψηλόβαθμων λειτουργών για αναμόρφωση και σωφρονισμό, μαρτυρίες, κάποιες εκ των οποίων τέθηκαν κι ενώπιον δικαστηρίων, έκαναν λόγο για ευρεία χρήση κινητών τηλεφώνων από κρατούμενους και -το κυριότερο- διοργάνωση εγκλημάτων μέσα από τα κελιά. Δικογραφία που είχαμε παρουσιάσει εγκαίρως δεν αφήνει αμφιβολία. Κι ασφαλώς, ενδεικτική του κινδύνου στον οποίο εκτίθεται η δημόσια ασφάλεια είναι η υπόθεση του Χαράλαμπου Χρυσάνθου. Ο τελευταίος στις 16/2/2020, έχοντας λάβει οδηγίες να φονεύσει τον Κ. Κρητικό, άνοιξε πυρ με στρατιωτικό τυφέκιο εναντίον θαμώνων καφεστιατορίου στην Αγία Νάπα τραυματίζοντας τέσσερις πολίτες, μεταξύ των οποίων και μια 26χρονη που κινδύνευσε να χάσει το πόδι της. Σύμφωνα με την καταδικαστική απόφαση σε βάρος του Χρυσάνθου τον Ιούλιο του 2020, οι οδηγίες είχαν δοθεί απευθείας από ισοβίτη στις Κεντρικές Φυλακές μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας. Ο λόγος για τον Μαμαλικόπουλο, ο οποίος αργότερα καταδικάστηκε (καλοκαίρι 2022) ως ηθικός αυτουργός.

Το σύστημα απενεργοποίησης κινητών τηλεφώνων απασχολεί από το 2012 και από την εγκατάστασή του το 2020 μέχρι σήμερα δεν έχει καταστεί εφικτό να λειτουργήσει με απόλυτη επιτυχία. Την Πέμπτη (26/1) είχε εκπνεύσει η τελική προθεσμία που έδωσε το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών στην ανάδοχο εταιρεία προκειμένου να παραδώσει το σύστημα σε λειτουργική κατάσταση, κάνοντας τις κατάλληλες αναβαθμίσεις και ρυθμίσεις, ώστε να φράσσονται όλες οι συχνότητες κινητών τηλεφώνων, χωρίς να επηρεάζονται οι περίοικοι. Από την Πέμπτη η αρμόδια επιτροπή (παραλαβής) είχε αρχίσει αξιολόγηση για να διαπιστώσει κατά πόσον η εταιρεία έχει ανταποκριθεί στους όρους της σύμβασης.

Κάποιοι άλλοι θέτουν ζήτημα σε σχέση με το προσωπικό των Φυλακών, το οποίο θα έπρεπε να αποτρέπει την είσοδο κινητών τηλεφώνων στο σωφρονιστικό ίδρυμα. 

Πάντως, για το προσωπικό, υπάρχουν κι εκεί άλλα σοβαρά ζητήματα. Θυμίζουμε τις κινητοποιήσεις συνδικαλιστικών σωμάτων δεσμοφυλάκων του περασμένου φθινοπώρου και τα μισθολογικά αιτήματά τους (υπήρξε παροχή επιδόματος καθήκοντος κι ευθύνης και υπόσχεση για προσλήψεις), όπως και τη δέσμευση της συντεχνίας «Ισότητας» για νέες δυναμικές κινητοποιήσεις με την είσοδο του 2023. Από εκεί και πέρα, υφίσταται το θέμα του υπερπληθυσμού των Φυλακών και της ανεπάρκειας των υφιστάμενων εγκαταστάσεων, κάτι που ώθησε το Υπουργείο Δικαιοσύνης να «βαφτίσει» με διατάγματα ως φυλακές (ακατάλληλα) αστυνομικά κρατητήρια.

Κι όλα αυτά ενώ φαίνεται πως στη νέα κυβέρνηση θα κληροδοτηθεί και το θέμα της διεύθυνσης. Η διευθύντρια των φυλακών Άννα Αριστοτέλους έχει δηλώσει άδεια ασθενείας μέχρι τις 31 Ιανουαρίου. Μέχρι τότε καθήκοντα αναπληρωτή διευθυντή εκτελεί ο αξιωματικός της Αστυνομίας Ιωάννης Κανπνουλλάς. Την ίδια στιγμή η κ. Αριστοτέλους και η στενή συνεργάτιδά της όλα τα προηγούμενα χρόνια, η ανώτερη λειτουργός του Τμήματος Φυλακών, Αθηνά Δημητρίου, έχουν υποβάλει αίτημα για μετακίνησή τους και συγκεκριμένα στην Ελεγκτική Υπηρεσία.

4. Πολιτογραφήσεις και κυρώσεις

Οι πολιτογραφήσεις ξένων επενδυτών, όπως αποδείχθηκε και με το πρόσφατο ρεπορτάζ του CBS, δύσκολα θα αφήσουν ήσυχη την Κύπρο. Δεν είναι μόνο οι σκανδαλώδεις παραχωρήσεις διαβατηρίων σε επιχειρηματίες που απασχολούν κι άλλες χώρες λόγω της φύσης των δραστηριοτήτων τους που θέτουν την κρατική μας οντότητα στο στόχαστρο. Στη στοχοποίηση της Κύπρου συντείνουν και οι διεθνείς κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας για την εισβολή στην Ουκρανία. Συνεπώς, θα περάσει καιρός μέχρι να καταλαγιάσει ο θόρυβος του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος…

Μοιραία, λοιπόν, από τη στιγμή που η απελθούσα κυβέρνηση επέλεξε να καταστήσει το νησί μας καταφύγιο αμφιλεγόμενων επενδυτών και ολιγαρχών, θα βρίσκεται συχνά-πυκνά στο επίκεντρο από χώρες που θέλουν να εξυπηρετήσουν τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα. Την ίδια στιγμή η Κύπρος θα δέχεται επικρίσεις, λόγω της αδιαφανούς στάσης που επιμένει να τηρεί.

Άλλωστε, την αδιαφάνεια που τηρεί η κυπριακή κυβέρνηση στο θέμα των κυρώσεων είχε αναδείξει και το CBS, στο ρεπορτάζ του που είχε προβληθεί αρχές του τρέχοντος μήνα. Το γνωστό αμερικανικό ειδησεογραφικό δίκτυο είχε εστιάσει στη στάση του που τήρησε ο υπουργός Οικονομικών, Κωνσταντίνος Πετρίδης. Απαντώντας τον περασμένο Σεπτέμβριο σε ερώτηση δημοσιογράφου του δικτύου, είχε πει ότι η κυπριακή κυβέρνηση άρχισε διαδικασίες προκειμένου να ανακαλέσει κυπριακά διαβατήρια τα οποία είχαν δοθεί σε 10 πρόσωπα και μετέπειτα συμπεριλήφθηκαν στη λίστα κυρώσεων της Ε.Ε. σε βάρος της Ρωσίας για την εισβολή στην Ουκρανία. Όταν κλήθηκε να πει ποια είναι αυτά, ο κ. Πετρίδης απάντησε πως «δεν έχω ονόματα τώρα». Κι όταν η δημοσιογράφος επανήλθε, υποβάλλοντας ερώτημα κατά πόσον θα της δώσει στοιχεία, ο υπουργός απάντησε ότι «θα πρέπει να το δω». Ασφαλώς, στην επιστολογραφία που ακολούθησε, το ΥΠΟΙΚ ξεκαθάρισε ότι δεν πρόκειται να δώσει στοιχεία των επενδυτών, επικαλούμενο προσωπικά δεδομένα. Αιτιολογία που δύσκολα πείθει. Κι αυτό γιατί οι δημοσιευμένες γνωστές λίστες κυρώσεων (Ε.Ε., Η.Β., ΗΠΑ) έχουν φέρει στην επιφάνεια ήδη αποκαλυπτικές λεπτομέρειες για κυπριοποιημένους επενδυτές. Μάλιστα, το CBS αντιπαρέβαλε το παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών κρατών που έχουν ενημερώσει δημόσια για τις κυρώσεις που υιοθέτησαν. Να σημειωθεί ότι στη βάση δημοσιογραφικών πληροφοριών 

Τον περασμένο Απρίλιο η εκπομπή Report του ιταλικού κρατικού τηλεοπτικού δικτύου RAI ανέδειξε τον φερόμενο ρόλο του Πρόεδρου Νίκου Αναστασιάδη στις πολιτογραφήσεις, με διόλου κολακευτικές αναφορές. Λίγους μήνες προηγουμένως στην ίδια εκπομπή είχε αναδειχθεί πώς ο Αλέξανδρος Ρήγας, ένας Κινέζος επιχειρηματίας που πήρε κυπριακό διαβατήριο και μετονομάστηκε στο νησί μας, φερόταν να εκτελούσε σχέδιο της κινεζικής κυβέρνησης για άνοιγμα ραδιοσταθμών στην Ευρώπη με στόχο τον έλεγχο Κινέζων της διασποράς. Τον περασμένο Δεκέμβριο το RAI άρχισε να ψάχνει τον ρόλο τριών κυπριοποιημένων Ρώσων επιχειρηματιών, οι οποίοι καταζητούνται από τη Ρωσία, ζουν στη Λεμεσό και είναι ύποπτοι ως οι εγκέφαλοι αμφιλεγόμενης στοιχηματικής εταιρείας. Σε κάθε περίπτωση, οι Ιταλοί δημοσιογράφοι ασκούσαν κριτική στις δικές τους Αρχές. Απλώς, οι έρευνες τους οδηγούσαν πάντα στην Κύπρο. Εξάλλου, μέσα από τις δημοσιογραφικές έρευνες επί εγχώριου εδάφους ήρθαμε αντιμέτωποι και με άλλες ιδιάζουσες περιπτώσεις πολιτογραφηθέντων επενδυτών. Καταζητούμενος με διεθνές ένταλμα σύλληψης, βρέθηκε να λαμβάνει κυπριακή υπηκοότητα και τρεις άδειες οπλοφορίας από την Κυπριακή Δημοκρατία (για τον ίδιο και τους φύλακές του), χωρίς το νομικό πλαίσιο να το επιτρέπει. Το πόρισμα της επιτροπής Νικολάτου, το οποίο δόθηκε στη δημοσιότητα λογοκριμένο, δεν κάλυψε όλες τις σκανδαλώδεις περιπτώσεις, ενώ για την ώρα το μεγαλύτερο μέρος του παραμένει αναξιοποίητο από τις διωκτικές Αρχές, αφού μόλις τρεις υποθέσεις πήραν τον δρόμο της Δικαιοσύνης. Παρά τις συνεχείς συσκέψεις Νομικής Υπηρεσίας και Αστυνομίας με στόχο τον όσο το δυνατόν καλύτερο συντονισμό τους. Αυτό σημαίνει ότι το κεφάλαιο δεν κλείνει.

5. Μεταναστευτικό–Λερναία Ύδρα

Το πολυσύνθετο ζήτημα του μεταναστευτικού θα παραμένει αγκάθι. Ανθρωπιστικό από τη μια πλευρά, με προεκτάσεις για την κυπριακή κοινωνία από την άλλη. Οι δυσκολίες διαχείρισής του δεδομένες, ενώ την ίδια στιγμή δεν υπάρχουν περιθώρια για εφησυχασμό. Οι προσπάθειες, λοιπόν, θα πρέπει να συνεχιστούν προς κάθε κατεύθυνση με στόχο να απαμβλυνθεί. Στην αξιολόγηση του για το έτος 2022 το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ αναβάθμισε την Κύπρο στην πρώτη κατηγορία της σχετικής αμερικανικής κατάταξης, σε ό,τι αφορά τους τρόπους διαχείρισης του ζητήματος. Όσο κι αν αμφισβητούνται οι προθέσεις των ΗΠΑ, εντούτοις στην ειδική έκθεση που εκδόθηκε το καλοκαίρι γινόταν αναφορά σε αδιαμφισβήτητα γεγονότα. Γινόταν, συγκεκριμένα, λόγος για επιτεύγματα από πλευράς Κύπρου και προστίθετο πως σ΄ αυτά συγκαταλέγεται «η καταδίκη διακινητών για πρώτη φορά σε τρία χρόνια» (σ.σ. οκτώ καταδίκες). Κάτι που είναι αληθές. Βέβαια, η καταδίκη διακινητών δεν μπορεί από μόνη της να επιλύσει τα ζητήματα. Όπως θα γινόταν γνωστό τον Οκτώβριο του 2022 σε συζήτηση στη Βουλή, οι παράνομες αφίξεις παράτυπων μεταναστών από την αρχή του έτους ανέρχονταν στις 17.000, αριθμός που ήταν σχεδόν διπλάσιος των αφίξεων του 2021. Την ίδια στιγμή ο αριθμός των ασυνόδευτων ανηλίκων είχε σχεδόν τριπλασιαστεί. Το πρόβλημα θυμίζει λερναία ύδρα…

Υπενθυμίζεται ότι από το περασμένο καλοκαίρι υπερψηφίστηκε το νομοσχέδιο για πρόσληψη 300 Συμβασιούχων Αστυνομικών. Εγκρίθηκε σχετικό κονδύλι €7.5 εκατ. στον προϋπολογισμό του 2023. Οι ειδικοί αυτοί συμβασιούχοι αστυνομικοί θα φέρουν και οπλισμό. Θα είναι επιφορτισμένοι με τη φρούρηση της πράσινης γραμμής.

Το πρόβλημα, ασφαλώς, αποδίδεται και στον μεγάλο αριθμό υποθέσεων αιτητών ασύλου που καλείται να εξετάσει το Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας. Στην παρούσα φάση εκκρεμούν 20 χιλιάδες υποθέσεις που καλείται να εξετάσει το δικαστικό αυτό σώμα. Το 2021 είχαν υποβληθεί περί τις 13.000 αιτήσεις για άσυλο, ενώ ο αντίστοιχος αριθμός για το 2022 ξεπέρασε τις 20.000. Το Υπουργικό Συμβούλιο έλαβε αποφάσεις για ενίσχυση του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας (έχει ήδη 10 δικαστές) και συγκεκριμένα την προώθηση τροποποιητικού νομοσχεδίου ώστε να προσλαμβάνονται δικαστές και γραμματειακό προσωπικό με σύμβαση.

6. Παρακολουθήσεις

Όσο προχωρά το έργο της επιτροπής του ευρωκοινοβουλίου για τη χρήση λογισμικών υποκλοπών (PEGA), τόσο περισσότερο εκτεθειμένη φαίνεται να μένει η Κύπρος. Το προσχέδιο έκθεσης της ευρωβουλευτού των φιλελευθέρων, Σόφι ‘ιντ Βελντ, για τη χρήση λογισμικών μετά την επίσκεψη του κλιμακίου της PEGA σε Κύπρο και Ελλάδα στις αρχές Νοεμβρίου, χαρακτήριζε το νησί μας ως κόμβο εξαγωγών τέτοιου είδους λογισμικών. Ο «Φ» μάλιστα είχε αποκαλύψει έγγραφα που συνηγορούν με την πιο πάνω επισήμανση.

Ακολούθησε έκθεση συστάσεων του σώματος (4/1) που τόνιζε την ανάγκη όπως η Κύπρος γίνει μέλος του «Διακανονισμού Wassenaar». Πρόκειται για μια συμφωνία που έχει προσυπογράψει μεγάλος αριθμός χωρών προκειμένου να γίνεται επαρκής Έλεγχος των Εξαγωγών Συμβατικών Όπλων και Ειδών και Τεχνολογιών Διπλής Χρήσης (σημ. όπως είναι τα λογισμικά υποκλοπών), με στόχο τη διεθνή ασφάλεια.Όπως προκύπτει από την έρευνά μας, η Υπηρεσία Εμπορίου του αρμόδιου Υπουργείου στην ιστοσελίδα της δηλώνει πως η Κύπρος έχει κάνει αίτηση για να γίνει μέλος στον «Διακανονισμού Wassenaar».Το μόνο βέβαιο είναι ότι το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων αργά ή γρήγορα θα πρέπει να το χειριστεί με πειστικό τρόπο η κυβέρνηση. Η Κύπρος έχει χαρακτηριστεί θερμοκήπιο εταιρειών παρακολούθησης κι επιβάλλεται η ανάπτυξη μηχανισμών ελέγχου προκειμένου να δοθεί ένα τέλος στην ασυδοσία. 

7. Η απόδοση ευθυνών και ο Συνεργατισμός

Η (μη) απόδοση ευθυνών για σκάνδαλα που σημάδεψαν την κυπριακή κοινωνία, είναι ένα καυτό ζήτημα, το οποίο πάντα τεστάρει τις κυβερνήσεις. Χαρακτηριστική η υπόθεση για την κατάρρευση του Συνεργατισμού για την οποία μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να λογοδοτεί κανείς. Ενδεικτική είναι και η συζήτηση που έγινε στη Βουλή τον περασμένο Νοέμβριο. Η εκεί παρουσία του επικεφαλής της τριμελούς ερευνητικής επιτροπής για τα αίτια κατάρρευσης του Συνεργατισμού, Γιώργου Αρέστη, και συγκεκριμένα τα λόγια του στην κοινοβουλευτική Επιτροπή Ελέγχου, κάθε άλλο παρά απαρατήρητα πέρασαν. Είπε πως στη βάση του πορίσματος της επιτροπής, προκύπτει πως ο πρώην Γενικός Διευθυντής της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας, Νικόλας Χατζηγιάννης και ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων του Συνεργατισμού, Βαρνάβας Κουρουνάς, είχαν οικονομικό όφελος από το κλείσιμο του Συνεργατισμού. Χαρακτήρισε τον κ. Χατζηγιάννη από τους κύριους υπεύθυνους για την κατάρρευση του Συνεργατισμού, ενώ για τον κ. Κουρουνά είπε ότι φέρει ευθύνες ενδεχόμενα ποινικές και αστικές, καθώς ήταν ο αρμόδιος, στα τελευταία στάδια πριν την πτώση του Συνεργατισμού, για τη διαχείριση των ΜΕΔ. Στη συγκεκριμένη συζήτηση συμμετείχε εκ μέρους του Αστυνομίας, ο νυν υπαρχηγός του Σώματος, Δημήτρης Δημητρίου. Σχολιάζοντας την καταγγελία του κ. Αρέστη κατά των δύο προσώπων, είπε ότι έγιναν έρευνες και δεν προκύπτουν ευθύνες.

8. Τοπική αυτοδιοίκηση

Αν και έχουν γίνει ιδιαίτερα καθησυχαστικές τοποθετήσεις για την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων της τοπικής αυτοδιοίκησης, εντούτοις το θέμα εμπίπτει στην ευθύνη της επερχόμενης κυβέρνησης. Βάσει των δεδομένων, στις εκλογές του Μαΐου του 2024 οι πολίτες θα εκλέξουν τους Δημάρχους και τους Κοινοτάρχες των νέων οντοτήτων, οι οποίες θα έχουν νέα μορφή. Με μεγαλύτερο πληθυσμό και με αυξημένες αρμοδιότητες, στα πρότυπα του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ο ΥΠΕΣ Νίκος Νουρής αρχές του περασμένου φθινοπώρου έδειξε να μην ανησυχεί με τις όποιες διαφωνίες υπήρχαν, τονίζοντας «πως την Ιουλίου του 2024 η μεταρρύθμιση θα είναι πραγματικότητα».