Μέχρι πριν λίγα χρόνια, κατά τη διάρκεια της μέρας ήταν από τις πιο δημοφιλείς περιοχές της Λεμεσού αφού απλωνόταν στο κέντρο της πόλης, ωστόσο, μετά τη δύση του ήλιου ή ακόμα και νωρίτερα, τη χαρακτήριζε ο τίτλος της πιο κακόφημης συνοικίας της πόλης, με τα καμπαρέ και τις καλλιτέχνιδες τής γνωστής σε όλους μας Πλατείας Ηρώων.
Η Πλατεία Ηρώων ήταν πάντα το κέντρο της Λεμεσού. Μετρώντας πάνω από 100 χρόνια ζωής, η πλατεία δεν έχει χάσει τον παλμό της, όσο κι αν έχει αλλάξει πολλές φορές χαρακτήρα και όσο και αν παρέμενε παραμελημένη από τις εκάστοτε δημοτικές Αρχές. Το θέατρο Ριάλτο ήταν, βέβαια, σταθερό σημείο αναφοράς κι ήταν αυτό που κράτησε θα λέγαμε την πλατεία ζωντανή.
Η πλατεία δημιουργήθηκε το 1910, ενώ το ιστορικό μνημείο στο κέντρο της, αφιερωμένο σε όσους έχουν θυσιάσει τη ζωή τους για την ελευθερία της Κύπρου καθώς και της Ελλάδας ενάντια στην τυραννία, δημιουργήθηκε το 1946, επί δημαρχίας Πλουτή Σέρβα.
Παλαιότερα και μέχρι τα πρώτα χρόνια περίπου της δεκαετίας του ’30, ήταν μια καθαρά τουρκική συνοικία γνωστή με το όνομα συνοικία «Κκεσόγληδες» ή «Κκεσογλούδκια» λόγω του ονόματος της πλούσιας οικογένειας των Τουρκοκυπρίων ιδιοκτητών, των Κκέσογλου. Η συνοικία αυτή, με χαμηλά πλιθαρένια σπίτια, ήταν απαγορευμένη για τους χριστιανούς της πόλης και αν κάποιος τολμούσε να περάσει από εκεί, κινδύνευε να δολοφονηθεί διά λιθοβολισμού από τους Τούρκους κάτοικους της περιοχής, απόγονους του Κκέσογλου. Τόσο ιερή και απαραβίαστη ήταν η συνοικία.
Με το πέρασμα των χρόνων όμως, η συνοικία άνοιγε σιγά-σιγά και στους χριστιανούς, ενώ πολλές περιουσίες της περνούσαν στα χέρια τους. Στα καφενεία των Τούρκων της περιοχής άρχιζαν να συχνάζουν οι «κουλτουριάρηδες» και ξενύχτηδες γλεντζέδες της εποχής (π.χ. Γ. Φασουλιώτης, Χριστιανός Ρωσσίδης, Γιώργος Βουτουρίδης, Γλαύκος Αλιθέρσης κ.ά.), με ιδιαίτερη προτίμηση σ’ αυτό του Σουλεϊμάνη, αφού ήταν ξακουστός και για τα μοναδικά σουβλάκια που έκανε, καθώς και ο «ανταγωνιστής» του ο Καπαρτής.
Εκεί σύχναζαν και οι κάθε είδους καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες που παρεπιδημούσαν στη Λεμεσό για «σόου» στα «καφωδεία» και «Καφέ Σαντάν» της πόλης ή τα μέλη των ελληνικών θιάσων, με φανατικότερη θαμώνα του Σουλεϊμάνη τη φημισμένη Μαρίκα Κοτοπούλη, όταν ερχόταν στη πόλη για θεατρικές παραστάσεις.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Η Πλατεία Ηρώων ροκάρει
Στη δεκαετία του ’30 το Δημαρχείο κατεδαφίζει αρκετά πλιθαρένια κτίρια της συνοικίας και διαμορφώνει την πρώτη πλατεία, φυτεύοντας δένδρα και κτίζοντας στο κέντρο της αναβρυτήριο (σιντριβάνι). Παράλληλα, χτίζονται τα πρώτα πετρόχτιστα κτήρια: καφενεία, εστιατόρια, ζαχαροπλαστεία, λουτρά, χορευτικά κέντρα που υπάρχουν και σήμερα, όπως το Κιτ-Κατ, ενώ δεσπόζει το μεγαλοπρεπές Ριάλτο που κτίστηκε από τους αδελφούς Χρυσοχού. Το θέατρο Ριάλτο, που λειτούργησε αρχικά ως κινηματογράφος, χτίστηκε το 1933 και αποτελεί από τότε αναπόσπαστο στοιχείο της ταυτότητας της πλατείας, φιλοξενώντας παραστάσεις, αλλά και χορούς, ομιλίες και παλαιότερα ακόμα και πολιτικές συγκεντρώσεις.
Μερικά μέτρα πιο κάτω, στην πάροδο της οδού Ελένης Παλαιολογίνας, λειτουργεί και ο κινηματογράφος Γιορδαμλή. Διαμορφώνεται λοιπόν έτσι η μοναδική τότε πλατεία της πόλης, κέντρο κάθε κοσμικής και καλλιτεχνικής κίνησης της πόλης, χωρίς όμως ακόμα καινούριο όνομα. Από τότε, φιλοξενούσε αρκετά καφενεία και κέντρα διασκέδασης. Για την ακρίβεια, μέχρι και τα μέσα του 20ού αιώνα, ήταν η κύρια επιλογή για εξόδους και διασκέδαση για όλη την οικογένεια.
Η παρακμή της πλατείας άρχισε να παρατηρείται όταν η οδός Γλάδστωνος εξελίχθηκε σε νέο προορισμό διασκέδασης για τους Λεμεσιανούς, με μοντέρνα ζαχαροπλαστεία, αλλά και κέντρα διασκέδασης με μουσική και χορό. Η περίοδος των «κόκκινων φαναριών» αρχίζει γύρω στο 1950 για την πλατεία. Τα καμπαρέ, που ήταν χώροι διασκέδασης για όλο τον κόσμο, εξελίχθηκαν σε χώρους αποκλειστικά για άντρες, ενώ τα γειτονικά υποστατικά και διαμερίσματα φιλοξενούσαν πλέον γυναίκες που εκδίδονταν. Από την εποχή των λαϊκών καφενείων και των πολιτικών συγκεντρώσεων, μέχρι την περίοδο της παρακμής της και τη μετατροπή της σε περιοχή με κόκκινα φανάρια και μετά πάλι στη σταδιακή αναγέννησή της με τη λειτουργία του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου, η πλατεία γέμισε κόσμο.
Σήμερα, έχει καταστεί η καρδιά της Λεμεσού. Το σημείο συνάντησης και συναναστροφής των Λεμεσιανών και όχι μόνο. Εδώ θα δεις τα πρωινά μαζεμένους φοιτητές του ΤΕΠΑΚ να πηγαινοέρχονται σε παρακείμενα κτήρια που λειτουργούν ως αίθουσες διδασκαλίας ή εργαστήρια στα πλαίσια των μαθημάτων τους ή να απολαμβάνουν το φραπέ τους συζητώντας τα ζητήματα που τους απασχολούν, συνταξιούχους να πίνουν τον καφέ τους με παλιούς και νέους φίλους.
Και τα βράδια, η πλατεία και τα γύρω σοκάκια παραδίδονται κυρίως στους νέους, αφού σ’ αυτή την περιοχή έχουν δημιουργηθεί μπαράκια, καφετερίες εστιατόρια με ιδιαίτερη κουζίνα, παραδοσιακά ταβερνάκια, ουζερί και άλλα στέκια.
Νικολαϊδης: Θα αλλάξει ριζικά η εικόνα της περιοχής
Πρόκειται για ένα έργο μακράς πνοής που θα αλλάξει ριζικά την όλη εικόνα της ευρύτερης περιοχής, δήλωσε ο δήμαρχος Νίκος Νικολαΐδης. Όπως τόνισε, θα προσδώσει μια εντελώς νέα όψη, στην περιοχή της Πλατείας Ηρώων, μιας περιοχής ξεχωριστής σημασίας. Σύμφωνα με τον κ. Νικολαΐδη, η Πλατεία Ηρώων αποτελεί μία από τις σημαντικότερες πλατείες της Κύπρου και είναι ένα εμβληματικό στοιχείο της πόλης. Με την πρόσφατη απόφασή του το Δημοτικό Συμβούλιο έδωσε το πράσινο φως για τη διαδικασία ανάπλασης και ανάδειξης της ιστορικής αυτής πλατείας, ανέφερε ο κ. Νικολαΐδης, τονίζοντας ότι πρόκειται για ένα έργο το οποίο απαιτεί κατάλληλο σχεδιασμό ούτως ώστε η αξιοποίησή του να αναβαθμίσει την τωρινή εικόνα της περιοχής προς όφελος του δημότη.
Σχέδιο μακράς πνοής για την περιοχή
Αισιοδοξώντας η περιοχή να επανεύρει τον ιστορικό της χαρακτήρα, ο Δήμος Λεμεσού προωθεί τις απαραίτητες διαδικασίες για την αναβάθμιση της περιοχής, αλλά και διατήρηση της ιστορικότητάς της.
Προς τον σκοπό αυτό το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης όρισε Συμβουλευτική Επιτροπή για τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό της ανάπλασης της Πλατείας Ηρώων. Την Επιτροπή απαρτίζουν οι Τίτος Κολώτας, δημοσιογράφος – ιστορικός μελετητής, Τάσος Ανδρέου, αρχιτέκτονας, Αδάμος Κόμπος, συγγραφέας, Μάριος Χριστοφίνης, αρχιτέκτονας και Λούκας Γρηγοριάδης, ιστορικός Τέχνης.
Στόχος της Συμβουλευτικής Επιτροπής είναι να εισηγηθεί το πλαίσιο των όρων εντολής και των κατευθυντήριων γραμμών που θα θέσει ο Δήμος προς την Κριτική Επιτροπή του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού της Ανάπλασης της Πλατείας Ηρώων. Συγκεκριμένα θα καθοριστεί το αντικείμενο μελέτης βασισμένο στα ιστορικά/ αρχιτεκτονικά δεδομένα της πόλης, ώστε ο διαγωνισμός να επιφέρει το καλύτερο αποτέλεσμα.
Για τη διεξαγωγή του Διαγωνισμού, ο Δήμος έχει ήδη αποταθεί με επιστολή του στο ΕΤΕΚ και στον ΣΑΚ, όπου ζητείται να εισηγηθούν αρχιτέκτονες οι οποίοι θα αποτελούν μέλη στη σύνθεση της κριτικής επιτροπής, όπως προνοείται στους κανονισμούς διεξαγωγής αρχιτεκτονικών διαγωνισμών.
Η προστασία, διατήρηση και προβολή της φυσιογνωμίας και της ιδιαίτερης ταυτότητας που χαρακτηρίζει την περιοχή Πλατείας Ηρώων, αποτελεί τον θεμέλιο λίθο του Σχεδίου Δράσης που προωθεί ο δήμος σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες, στο οποίο περιλαμβάνονται μια σειρά από έργα υποδομής, με την υλοποίηση των οποίων θεωρείται βέβαιο ότι θα προσδώσουν μια ξεχωριστή αίγλη στην περιοχή χωρίς να αλλοιωθεί ο γνωστός παραδοσιακός της χαρακτήρας.
Με το σχέδιο θα καθορίζονται επίσης με σαφήνεια και αυστηρότητα τα μέτρα κυκλοφοριακής διαχείρισης της περιοχής σε σχέση με τη βελτίωση της κυκλοφορίας οχημάτων και πεζών. Ειδικότερα θα συμπεριληφθούν ειδικές ρυθμίσεις για τη διαχείριση της κυκλοφορίας οχημάτων έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ασφαλής διακίνηση πεζών και ποδηλατιστών.
