«Είμαστε μια καλή αποικία για την Τουρκία», μια “υποτελής διοίκηση” που ξεπλένει βρώμικο χρήμα στα καζίνο και τα πορνεία, συνεργεί στην παράνομη διακίνηση ανθρώπων και χρησιμοποιείται από την Άγκυρα ως κανονικός σκουπιδότοπος». Είναι τα λόγια του Σενέρ Ελτζίλ, του επικεφαλής της συντεχνίας των Τουρκοκύπριων δασκάλων.
Σε συνέντευξή του στον «Φ» ο κ. Ελτζίλ τονίζει ότι πιστεύει ακόμα στην επανένωση με μια ομοσπονδία. Θα έβλεπε, όμως, και προσέγγιση των Τουρκοκυπρίων στην Κυπριακή Δημοκρατία, αν οι Ελληνοκύπριοι δεχθούν να τους εκχωρήσουν τα πολιτικά δικαιώματα που εκπηγάζουν από το Σύνταγμα του 1960. Υπογραμμίζει ότι η παιδεία και οι εκπαιδευτικοί φέρουν μεγάλο μέρος της ευθύνης για την καχυποψία και την αποξένωση που κυριαρχεί μεταξύ των ανθρώπων στις δύο κοινότητες. Δεν εμπιστεύεται την Τουρκία, ούτε τις άλλες δύο εγγυήτριες δυνάμεις, θεωρεί ότι οι Χριστοδουλίδης και Προδρόμου επηρεάζουν αρνητικά τον Πρόεδρο Αναστασιάδη στο Κυπριακό, δίνει πίστωση καλών προθέσεων στον Ακιντζί και χαρακτηρίζει οπαδό του Ντεντκάς τον «υπουργό Εξωτερικών» Κουντρέτ Οζερσάι. Ο Σενέρ Ελτζίλ πιστεύει πως είναι τώρα η ώρα να διεκδικήσουν από κοινού Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι τα δίκια τους.
-Μιλάτε πάντα ανοιχτά, λέτε τα πράγματα με το όνομά τους σχετικά με την κατάσταση που επικρατεί στον κατεχόμενο βορρά και, βέβαια, σχετικά με τις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού. Κατά τη γνώμη σας, ποιο είναι το πιο πιεστικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι Τουρκοκύπριοι αυτή τη στιγμή;
-Το πιο σημαντικό ζήτημα είναι η κατάσταση που έχει δημιουργήσει η κατοχική δύναμη στον βορρά. Από το 1974, η Άγκυρα μεταφέρει συστηματικά πληθυσμό από την Τουρκία στην Κύπρο. Δεν γνωρίζουμε τον ακριβή αριθμό του πληθυσμού στον βορρά. Πρόκειται για μεγάλο πρόβλημα που επηρεάζει την καθημερινή ζωή. Σύμφωνα με στοιχεία, 105 χιλιάδες Τουρκοκύπριοι είναι εγγεγραμμένοι στον βορρά. Γνωρίζουμε επίσης ότι 130 χιλιάδες Τουρκόφωνοι Κύπριοι ζουν στο Λονδίνο, την Αυστραλία, στο εξωτερικό εν γένει. Υπολογίζουμε ότι ο συνολικός αριθμός του πληθυσμού είναι 600 χιλιάδες. Δεν γνωρίζουμε ακριβώς. Υπολογίζουμε τον πληθυσμό συνδυάζοντας διάφορα στοιχεία. Για παράδειγμα, οι εταιρείες τηλεφωνίας ανακοίνωσαν ότι (σ.σ. στα κατεχόμενα) είναι εγγεγραμμένα 834 χιλιάδες κινητά τηλέφωνα, με τα ενεργά να ανέρχονται στις 614 χιλιάδες. Πριν μερικά χρόνια, ο Σύνδεσμος Αρτοποιών ανακοίνωσε ότι παράγονται 715 χιλιάδες φρατζόλες ψωμί κάθε μέρα. Αυτά τα στοιχεία μπορούν να σας δώσουν μια ιδέα για τον πληθυσμό. Αυτή είναι η κατάσταση. Αν δεν γνωρίζει κανείς με ακρίβεια πόσος είναι ο πληθυσμός, δεν μπορεί να κάνει πλάνα για την εκπαίδευση, να σχεδιάσει σύστημα υγείας ή άλλες υπηρεσίες πρόνοιας.
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Κρίση στην Τουρκία – Οι επιπτώσεις στα κατεχόμενα
-Με ποιους τρόπους η παρουσία τόσων πολλών εποίκων και νεοφερμένων από την Τουρκία επηρεάζει την καθημερινή ζωή των Τουρκοκυπρίων;
-Είναι μεγάλο πρόβλημα. Υπάρχει μια ξένη κουλτούρα, ξένες παραδόσεις στον βορρά. Το διαπιστώνει κανείς όταν μπει σε καταστήματα, σε εστιατόρια. Έχει κανείς την αίσθηση ότι δεν είναι στην Κύπρο, μεταξύ Κυπρίων.
Πολιτικό εργαλείο η θρησκεία
-Αντιλαμβάνομαι πως η τουρκική παρουσία, η επιρροή, η εξάρτηση, είναι στη θρησκεία, την οικονομία και την πολιτική.
-Η Τουρκία είναι παρούσα και στα τρία. Υπάρχει τάση να επιβληθεί η σουνιτική θρησκεία, το σουνιτικό Ισλάμ στον βορρά. Χρησιμοποιούν τη θρησκεία ως πολιτικό εργαλείο. Αυτό που κάνει ο κ. Ερντογάν εδώ και χρόνια στην Τουρκία, προσπαθούν τώρα να το φέρουν κι εδώ. Οι Τουρκοκύπριοι είναι κοσμικοί. Σε όλη μου τη ζωή δεν έχω μπει σε τέμενος. Είμαι μουσουλμάνος, αλλά δεν με ενδιαφέρει αν εσείς είστε χριστιανός, εβραίος ή οτιδήποτε άλλο. Η θρησκεία δεν υπήρξε ποτέ αντικείμενο διαμάχης μεταξύ των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο. Αντίθετα, διαμάχες προκλήθηκαν από τον εθνικισμό και τον σοβινισμό. Τώρα, όμως, ο κ. Ερντογάν προσπαθεί να μας επιβάλει το σουνιτικό ισλάμ και επενδύουν τεράστια ποσά για να πετύχουν το σκοπό τους. Αυτή την περίοδο έχουμε πάνω από 400 Ιμάμηδες στο βορρά από την Τουρκία, που επιχειρούν να προσηλυτίσουν κόσμο. Δεν βρίσκουν υποστήριξη μεταξύ των Τουρκοκυπρίων. Κερδίζουν, όμως, έδαφος μεταξύ των εποίκων και των νεοφερμένων από την Τουρκία. Επιπλέον, χτίζουν τεράστια τεμένη σε όλες τις περιοχές. Χρειαζόμαστε καλύτερα σχολεία, νοσοκομεία, καλύτερους δρόμους, έργα υποδομής. Η προτεραιότητα, όμως, είναι τα τεμένη.
-Να έλθουμε και στην οικονομία, ποια είναι η κατάσταση στον κατεχόμενο βορρά;
-Υπάρχει αρκετή δραστηριότητα. Λένε βέβαια ότι έχει επιβληθεί εμπάργκο κατά της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Δεν το πιστεύω, διότι μπορούμε να εισάγουμε ό,τι προϊόντα θέλουμε από πολλές χώρες, μέσω της Τουρκίας. Μπορούμε επίσης να εξάγουμε προϊόντα από τα λιμάνια της Λάρνακας και της Λεμεσού, μέσω του κανονισμού της Πράσινης Γραμμής. Δεν το πράττουμε, όμως, διότι επιμένουμε να γίνεται αναφορά στην «ΤΔΒΚ». Θα μπορούσαμε να ασκήσουμε τα δικαιώματά μας στην Κυπριακή Δημοκρατία. Δεν το κάνουμε γιατί θέλουμε να αναβαθμίσουμε το καθεστώς του ψευδοκράτους στον βορρά. Το γεγονός έχει καταστήσει τον βορρά σκουπιδότοπο της Τουρκίας. Οι κύριες οικονομικές δραστηριότητες εδώ έχουν να κάνουν με το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, τα καζίνο, την παράνομη διακίνηση ανθρώπων, την πορνεία. Υπάρχει, βέβαια, και ο τουρισμός και η κτηνοτροφία. Τα χρήματα από τον τουρισμό, τα ξενοδοχεία, δεν μένουν στο βορρά. Επιστρέφουν στην Τουρκία, διότι οι ιδιοκτήτες των μονάδων και των καζίνο είναι Τούρκοι. Οι άνθρωποι έχουν, επίσης, πολλές διευκολύνσεις. Για παράδειγμα, δεν καταβάλλουν κανένα φόρο για τα πρώτα 15 χρόνια λειτουργίας των ξενοδοχείων. Το ίδιο συμβαίνει με τα πανεπιστήμια, που δημιουργούνται με τουρκικό χρήμα. Το παράδοξο είναι ότι λαμβάνουμε κάθε χρόνο 350 εκατομμύρια δολάρια ως επιχορήγηση, ή πιο σωστά πίστωση, από την Τουρκία, αλλά εισάγουμε προϊόντα και υλικά απ’ εκεί αξίας 1,6 δισεκατομμύρια δολαρίων.
Φόρος «υποτίμησης»
-Αντιλαμβάνομαι ότι η κατάσταση έχει επιδεινωθεί, λόγω και της μεγάλης υποτίμησης που υπέστη πρόσφατα η τουρκική λίρα.
-Πληρώνουμε «φόρο υποτίμησης» στην Τουρκία από το 1975 που χρησιμοποιούμε την τουρκική λίρα. Κάθε πέντε με έξι χρόνια γίνεται υποτίμηση της λίρας και αυτό έχει μεγάλο κόστος. Πριν τρία χρόνια, για παράδειγμα, ένα δάσκαλος με τριάντα χρόνια υπηρεσίας λάμβανε ως μισθό 5.500 τουρκικές λίρες το μήνα. Αυτές ισοδυναμούσαν με 2.300 ευρώ. Τώρα, ο ίδιος δάσκαλος, με τρία χρόνια υπηρεσίας περισσότερα, λαμβάνει 8.100 τουρκικές λίρες που ισοδυναμούν με 1.300 ευρώ, λόγω της υποτίμησης.
-Η θρησκευτική και η οικονομική εξάρτηση, ενισχύουν ακόμα περισσότερο την πολιτική εξάρτηση από την Τουρκία…
-Φυσικά. Είμαστε μια καλή αποικία για την Τουρκία. Δεν είμαστε ανεξάρτητο κράτος. Είμαστε μια υποτελής διοίκηση. Η Τουρκία έχει τον έλεγχο. Είναι ξεκάθαρο. Επιπλέον, τους τελευταίους 11 μήνες, που «κυβερνά» ο τετραμερής συνασπισμός, η Τουρκία δεν έχει καταβάλει καμία πίστωση. Χρηματοδοτεί τις επιχειρήσεις στη Συρία. Ως αποτέλεσμα, πληρώνουμε ακόμα και τον τουρκικό στρατό. Τα προηγούμενα χρόνια, η Άγκυρα έδινε πίστωση (σ.σ. για τη λειτουργία του «κράτους») και πλήρωνε και τον στρατό. Τώρα, τους τελευταίους 10 μήνες έχουμε καταβάλει 280 εκατομμύρια τουρκικές λίρες για τον στρατό κατοχής στον βορρά.
Φόβος και πίεση
-Πώς αισθάνονται οι Τουρκοκύπριοι, όσοι έχουν μείνει, με όλα αυτά που προαναφέρατε;
-Ο κόσμος βρίσκεται υπό μεγάλη πίεση. Φοβούνται να μιλήσουν δημόσια. Μιλούν πίσω από κλειστές πόρτες. Προσωπικά, μιλώ ανοιχτά. Να σας πω κάτι. Είμαι επικεφαλής της συντεχνίας των δασκάλων από το 2001. Υπάρχουν συνάδελφοι που υποστηρίζουν κόμματα της δεξιάς, η ηγεσία των οποίων αντιδρά στα όσα λέω. Παρ’ όλα αυτά, κάθε φορά που έχουμε εκλογές, έρχονται στην κάλπη και με ψηφίζουν. Γιατί λέω την αλήθεια. Εκφράζω όσα και οι ίδιοι σκέφτονται. Ανάλογα λειτουργούν και οι επιχειρηματίες. Παίρνουν συμβόλαια από την «κυβέρνηση», ενώ φοβούνται και το στρατό. Διακριτικά, όμως, πολλοί υποστηρίζουν τις θέσεις μας. Οι άνθρωποι φοβούνται να μιλήσουν ανοιχτά.
Το ανερχόμενο αστέρι ο Κουντρέτ Οζερσάι
– Ποια είναι η πολιτική κατάσταση στην τουρκοκυπριακή πλευρά;
-Στην πολιτική σκηνή του βορρά ανερχόμενο αστέρι είναι ο (σ.σ. «υπουργός Εξωτερικών») Κουντρέτ Οζερσάι. Είναι οπαδός του Ραούφ Ντενκτάς, ακόμα πιο ακραίος και από τον γιο του Ντεντκάς. Πιστεύει στον διαχωρισμό, προβάλλει το μίσος και τη διαίρεση. Ακολουθεί τις οδηγίες του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών. Όσον αφορά τις δυνάμεις του (σ.σ «κυβερνητικού») συνασπισμού, ο Σερντάρ Ντενκτάς δεν ακολουθεί πιστά τις οδηγίες της Τουρκίας, αλλά στηρίζει τη λύση δύο κρατών. Ο (σ.σ. «πρωθυπουργός») Τουρφάν Ερχιουρμάν εκπροσωπεί τις προοδευτικές δυνάμεις των Τουρκοκυπρίων. Δεν εμπλέκεται στο κυπριακό, αλλά στη διοίκηση του βορρά. Το τέταρτο κόμμα του Συνασπισμού, το κόμμα της Κοινοτικής Απελευθέρωσης ενεργεί παθητικά αυτή την περίοδο.
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Κατεχόμενα: Αντιδράσεις σε παρεμβάσεις από Τουρκία
– Πριν το δημοψήφισμα του 2004, οι Τουρκοκύπριοι είχατε βγει εσείς δρόμους, υπήρχε κίνημα, ήσασταν κι εσείς μέρος του, απαιτούσατε λύση και ένταξη στην ΕΕ. Σήμερα δεν βλέπουμε τέτοιες κινήσεις…
-Είναι κάτι που με απασχολεί καθημερινά. Καταφέραμε το 2011, στις 28 Φεβρουαρίου και 2 Μαρτίου, να διοργανώσουμε ακόμα πιο μαζικές διαδηλώσεις από το 2004, αντιδρώντας κατά του Ταγίπ Ερντογάν που μας αποκαλούσε ανάδοχα τέκνα της Τουρκίας. Καταφέραμε, επίσης, στις 26 Ιανουαρίου φέτος να κινητοποιήσουμε πάνω από δέκα χιλιάδες ανθρώπους, σε διαδήλωση διαμαρτυρίας για τις επιθέσεις κατά της εφημερίδας “Αφρίκα”. Παρατηρώ ότι οι άνθρωποι δεν ευαισθητοποιούνται για οικονομικά ζητήματα. Ευαισθητοποιούνται για ζητήματα που αφορούν την ταυτότητά τους.
Η Άγκυρα δεν θέλει λύση του Κυπριακού
-Υπάρχει διέξοδος, τρόπος για να ξεφύγετε απ’ αυτή την κατάσταση;
-Υπάρχουν οι διαπραγματεύσεις. Αντιλαμβάνομαι ότι βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή σε αδιέξοδο. Αν, όμως, οι κ. Ακιντζί και Αναστασιάδης έχουν βούληση για εξεύρεση λύσης στη βάση του πλαισίου Γκουτέρες μπορεί να υπάρξει διέξοδος. Δεύτερον, οι αρχές στο βορρά, τα μεγάλα κόμματα που λένε ότι εκπροσωπούν τους Τουρκοκύπριους μπορούν να σταθούν στο ύψος τους, να αρνηθούν τη χρηματοδότηση και τη μεταφορά εποίκων από την Τουρκία. Και τρίτον, υπάρχει η Κυπριακή Δημοκρατία. Είμαστε πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αν οι Αρχές στον νότο μας αποδεχθούν και μας εκχωρήσουν τα πολιτικά δικαιώματα που εκπηγάζουν από το σύνταγμα του 1960, τότε και αυτή μπορεί να είναι μια λύση.
-Εμπιστεύεστε τους δύο ηγέτες, Αναστασιάδη και Ακιντζί, να βρουν λύση υπό τις παρούσες συνθήκες;
-Ο κ. Αναστασιάδης ήταν ένας αληθινός μαχητής το 2004, την εποχή του σχεδίου Ανάν. Πάλευε μόνος του κατά των υπολοίπων δυνάμεων. Μετά το Κραν Μοντανά, όμως, άλλαξε γνώμη. Δεν πιστεύω πως το αποφάσισε μόνος. Επηρεάστηκε από τους κ. Νίκο Χριστοδουλίδη και Πρόδρομο Προδρόμου. Οι άνθρωποι αυτοί δεν επιθυμούν αυτό το είδος λύσης.
-Γιατί εκφράζεστε κατ’ αυτό τον τρόπο για τους κ. Χριστοδουλίδη και Προδρόμου; Ειδικά όταν στηρίζουν διαρκώς ομοσπονδιακή λύση του Κυπριακού;
-Είναι η προσωπική μου διαπίστωση. Αντιλαμβάνομαι ότι άλλα λένε δημόσια, ειδικά ο κ. Χριστοδουλίδης, και άλλα στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης. Ο κ. Ακιντζί στηρίζει ακόμα την ομοσπονδιακή λύση. Ενεργεί αντίθετα με τις επιδιώξεις της Τουρκίας, η οποία δεν επιθυμεί λύση. Δεν εμπιστεύομαι την Τουρκία. Χρησιμοποιεί τους Τουρκοκύπριους για να ελέγχει την Κύπρο. Για να βάλει χέρι στο φυσικό αέριο, κατασκευάζοντας αγωγό προς την Τουρκία. Κοιτάζει το συμφέρον της. Αυτό πρέπει να κάνουμε κι εμείς. Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι να κοιτάξουμε το δικό μας συμφέρον, ως Κύπριοι. Να καθίσουμε στο τραπέζι και να πάρουμε αποφάσεις για το μέλλον της Κύπρου.
Πολιτικά δικαιώματα στους Τουρκοκύπριους
– Αναφέρατε προηγουμένως ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα μπορούσε να σας εκχωρήσει πλήρη πολιτικά δικαιώματα, σύμφωνα με το Σύνταγμα του ’60. Θεωρείτε ότι οι Τουρκοκύπριοι θα μπορούσαν σήμερα να υποβάλουν αίτημα αυτού του είδους. Διότι δεν βλέπουμε κάτι τέτοιο…
-Εκατόν πέντε χιλιάδες Τουρκοκύπριοι μπορούν να πάρουν ταυτότητα της Δημοκρατίας και να ταξιδέψουν με αυτή. Δεν μπορούν, όμως, να ψηφίσουν διότι η ισχύς του Συντάγματος έχει ανασταλεί. Ας αναλογιστούμε κάτι. Είμαστε πολιτισμένοι άνθρωποι. Η Κύπρος δεν είναι Παλαιστίνη, δεν είναι Κασμίρ, δεν είναι Ιράκ ή Συρία. Γιατί να μην μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματα μόνοι μας, αντί να διαπληκτιζόμαστε και να περιμένουμε από κάποιους από το εξωτερικό, όπως η κ. Λουτ, να μας βοηθήσουν να λύσουμε τα προβλήματά μας; Οι Αρχές της Δημοκρατίας θα μπορούσαν να καλέσουν τους Τουρκοκύπριους να καταλάβουν ξανά τις έδρες τους στο Κοινοβούλιο. Δεν χρειαζόμαστε την παρέμβαση της Τουρκίας, της Βρετανίας, ή του οποιουδήποτε.
-Είναι έτοιμες οι δύο κοινότητες να δεχθούν κάτι τέτοιο;
Ξέρετε υπάρχουν πολλοί άνθρωποι, και στις δύο κοινότητες, που σκέφτονται όπως εγώ. Δεν είναι, όμως, έτοιμοι. Υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης. Γι’ αυτό φταίει και το εκπαιδευτικό σύστημα. Οι νέες γενιές δεν γνωρίζουν η μία την άλλη. Δεν μοιράζονται ένα κοινό παρελθόν. Στα σχολεία μαθαίνουν να μισούν, αντί να μοιράζονται. Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι οι Ελληνόφωνοι και Τουρκόφωνοι Κύπριοι, είχαν επαναστατήσει κατά του Οθωμανού Σουλτάνου και της Εκκλησίας τον 17ο και 18ο αιώνα, διαμαρτυρόμενοι για την υψηλή φορολογία. Γεννήθηκα στην Καλαβασό. Οι γονείς μου πάντα μου έλεγαν ότι είχαμε πολλά κοινά με τους Ελληνοκύπριους. Το Πάσχα, για παράδειγμα, οι Ελληνοκύπριοι βοσκοί άφηναν τα ζώα τους στην επίβλεψη των Τουρκοκυπρίων συναδέλφων τους. Και οι Τουρκοκύπριοι έκαναν το ίδιο στο Μπαϊράμι.
Η μητέρα μου μού έλεγε μια ιστορία που πάντα με συγκινεί. Το 1920 με 1930 οι άνθρωποι στην Κύπρο ήταν πολλά φτωχοί. Δεν είχαν ούτε σπίρτα για να ανάψουν φωτιά. Και έτσι κρατούσαν πάντα αναμμένα κάρβουνα μέσα στις στάχτες. Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι γείτονες μοιράζονταν αυτά τα κάρβουνα, μοιράζονταν τη φωτιά. Στην ουσία μοιράζονταν τα πάντα, εργάζονταν μαζί. Η παιδεία μας είναι ένοχη. Μας έστειλαν δάσκαλους από την Ελλάδα και την Τουρκία και καλλιέργησαν τον σοβινισμό και τον εθνικισμό στο νησί. Στη συνέχεια μας έστειλαν όπλα για να πολεμούμε μεταξύ μας. Είναι καιρός όλοι μας να σηκωθούμε και να παλέψουμε μαζί για τη χώρα μας.
