Μια διαφορετική προσέγγιση στην πρόταση νόμου της Προέδρου της Βουλής, με την οποία εισάγεται το αδίκημα της γυναικοκτονίας, επιχειρείται από την Επίτροπο Νομοθεσίας, η οποία με σημείωμά της προς τη Βουλή, αναφέρει ότι το αδίκημα αυτό προβλέπεται ήδη από τον νόμο, αλλά αναφέρεται ως ανθρωποκτονία γυναικών. Επίσης, όπως σημειώνει η Επίτροπος Λουΐζα Ζαννέτου Χριστοδουλίδου, με την εισαγωγή του αδικήματος της γυναικοκτονίας δίνεται έμφαση μόνο σε ένα από τα τρία συστατικά αδικήματα που αφορούν τον νόμο και όχι όλα.
Η πρόταση νόμου για τη γυναικοκτονία συζητείται αυτό το διάστημα ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών και γι’ αυτό η Επίτροπος Νομοθεσίας απέστειλε γραπτώς τις θέσεις της, ως η κύρια συντάκτης του Νόμου περί βίας κατά των γυναικών. Με την πρόταση νόμου της Προέδρου της Βουλής Αννίτας Δημητρίου, επιχειρείται να εισαχθεί νέο άρθρο στον Νόμο περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών του 2021, με πλαγιότιτλο γυναικοκτονία. Επίσης, γίνεται προσθήκη και άλλων επιβαρυντικών περιστάσεων κατά τη διάπραξη του αδικήματος πέραν από αυτές που προβλέπονται στη Σύμβαση. Με την πρόταση νόμου η Κύπρος φιλοδοξεί να γίνει η πρώτη χώρα στην ΕΕ που θα θεσμοθετήσει τη γυναικοκτονία, αδίκημα που θα επισύρει μέχρι και ισόβια, όπως και η ανθρωποκτονία.
Σύμφωνα με την κ. Ζαννέτου η φράση γυναικοκτονία (γυναικο- + -κτονία (κτείνω, αγγλικό feminicite) δεν υπάρχει στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Ο όρος διεθνώς, αναφέρεται στη θανάτωση γυναίκας, δηλαδή σε μία σειρά αδικημάτων όπως ο φόνος ή η ανθρωποκτονία γυναίκας ή και η πρόκληση θανάτου γυναίκας από αμέλεια. Κατά την κ. Ζαννέτου, η σημασία του όλου ζητήματος θα μπορούσε να λεχθεί ότι είναι μόνο λεκτική ή ακαδημαϊκή. Το αδίκημα της γυναικοκτονίας είναι στην ουσία αντιγραφή του αδικήματος της ανθρωποκτονίας από τον Ποινικό Κώδικα με ειδική αναφορά το θύμα να είναι γυναίκα, που ούτως ή άλλως τα αδικήματα του Νόμου 115(Ι)/2021 (βία κατά των γυναικών) αφορούν μόνο γυναίκες. Όπου δηλαδή στον νόμο γίνεται αναφορά σε φόνο ή ανθρωποκτονία ή και άλλα αδικήματα, το θύμα είναι γυναίκα. Εξού και κατά την Επίτροπο, το αδίκημα της γυναικοκτονίας (ανθρωποκτονία γυναίκας) ήδη υπάρχει στον νόμο. Εάν λέγεται ανθρωποκτονία εναντίον γυναίκας ή γυναικοκτονία, κατά την Επίτροπο, είναι ίδιας σημασίας. Αφού η ουσία είναι η ύπαρξη του αδικήματος όχι το πώς ακούγεται η λέξη.
Αποτελεί επίσης απορία της Επιτρόπου γιατί με την ίδια λογική να μην ποινικοποιηθούν και ο φόνος ή η πρόκληση θανάτου γυναίκας από αμέλεια. «Γιατί δηλαδή η έμφαση να είναι μόνο στη γυναικοκτονία που δεν αποτελεί το χειρότερο των αδικημάτων κατά της ζωής αφού αυτό είναι ο φόνος», διερωτάται. Όπως αναφέρει, στον Ποινικό Κώδικα υπάρχει διαφορά μεταξύ φόνου εκ προμελέτης και ανθρωποκτονίας και αυτό αφορά τα συστατικά στοιχεία του αδικήματος. Στον φόνο απαιτείται η προμελέτη, ενώ στην ανθρωποκτονία απαιτείται θάνατος από παράνομη πράξη ή παράλειψη, δηλαδή, υπαίτια αμέλεια παράλειψης εκτέλεσης καθήκοντος αν και δεν υφίσταται πρόθεση πρόκλησης θανάτου. Επίσης, οι ποινές διαφέρουν αφού αν και προβλέπεται και για τα δύο αυτά τα αδικήματα η ποινή της διά βίου φυλάκισης, αυτή επιβάλλεται αυτόματα σε περίπτωση που ο κατηγορούμενος βρεθεί ένοχος για φόνο εκ προμελέτης, ενώ για την ανθρωποκτονία μπορούν να επιβληθούν πολύχρονες ποινές φυλάκισης ανάλογα με τις συνθήκες του εγκλήματος της ανθρωποκτονίας. Υπάρχει δηλαδή διαβάθμιση των αδικημάτων κατά της ζωής ανάλογα με το μέγεθος υπαιτιότητας. Στην κορυφή βρίσκεται ο φόνος, στο ενδιάμεσο η ανθρωποκτονία και στην κατώτερη βαθμίδα η πρόκληση θανάτου λόγω αλόγιστης, απερίσκεπτης ή επικίνδυνης πράξης.
Στην πρόσφατη επίσκεψη των εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης (GREVIO) για την εξέταση της συμμόρφωσης της Δημοκρατίας με τη Σύμβαση, σημειώνει η κ. Ζαννέτου, οι εμπειρογνώμονες ανάφεραν ότι το θέμα της γυναικοκτονίας δεν απαιτείται ως αδίκημα ρητά από τη Σύμβαση, εξού και δεν υπάρχει ως ξεχωριστό αδίκημα σε άλλα κράτη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ούτε και με τις πρόσθετες επιβαρυντικές περιστάσεις που επιχειρείται να εισαχθούν συμφωνεί η Επίτροπος. Δεν μπορεί να υπάρχει αυστηρή κατηγοριοποίηση επιβαρυντικών περιστάσεων εξού και η Σύμβαση τα θέτει με γενικό τρόπο. Σε μια από τις τελευταίες αποφάσεις του Κακουργιοδικείου για ανθρωποκτονία γυναίκας το Δικαστήριο ανάφερε:
«Το αδίκημα της ανθρωποκτονίας –η αφαίρεση δηλαδή μιας ανθρώπινης ζωής– του πολυτιμότερου αγαθού που υπάρχει σε αυτό τον κόσμο -με τον ένα ή τον άλλο τρόπο– βρίσκεται στην κορυφή της πυραμίδας των ειδεχθών εγκλημάτων που γνωρίζει η ανθρωπότητα, εξού και ο νομοθέτης έχει προβλέψει ως μέγιστη ποινή, τη διά βίου φυλάκιση. Η κοινωνία συγκλονίζεται από ανθρωποκτόνες πράξεις και αναμένει ανταπόδοση, όχι ως μέτρο εκδίκησης, αλλά ως μέτρο προστασίας του κοινωνικού συνόλου από πράξεις αυτού του είδους».
Αυτά που επιχειρούνται να εισαχθούν ως επιβαρυντικές περιστάσεις, παρά το ότι ουδείς αμφισβητεί τη σοβαρότητά τους, δεν είναι πάντοτε περισσότερο σημαντικά από άλλα σοβαρά περιστατικά, τονίζει η Επίτροπος. Για παράδειγμα, εάν διαπραχθεί ανθρωποκτονία με αποκοπή γεννητικών οργάνων δεν είναι πιο σοβαρό από του να γίνει ανθρωποκτονία με άλλο βασανισμό π.χ. κόψιμο κεφαλιού. Όπως ούτε εάν το θύμα φόνου είναι θύμα και εμπορίας το κάνει πιο σοβαρό από το εάν είναι αιτήτρια ασύλου. Τέλος, η κ. Ζαννέτου αναφέρει ότι θα μπορούσε ίσως για σκοπούς εισαγωγής του όρου γυναικοκτονία να υπάρξει μία γενική πρόβλεψη στον νόμο, ότι τα όλα αδικήματα που επιφέρουν τον θάνατο γυναίκας κατατάσσονται και ή θεωρούνται και ως γυναικοκτονία.
Η γυναικοκτονία, η πιο ακραία μορφή έμφυλης βίας
Σημειώνεται ότι η Πρόεδρος της Βουλής, Αννίτα Δημητρίου, αναλύοντας την πρόταση της είχε τονίσει ότι η γυναικοκτονία είναι η πιο ακραία μορφή έμφυλης βίας και η συγκεκριμένη τροποποίηση του ποινικού κώδικα θα ενισχύσει το νομικό οπλοστάσιο της Κυπριακής Δημοκρατίας έτσι που να συνάδει και με τις υποχρεώσεις της για εξάλειψη της βίας και των διακρίσεων προς τις γυναίκες ή ομάδες γυναικών. Η συγκεκριμένη τροποποίηση, είπε, δίνει μια ορατότητα σε μια κοινωνική πραγματικότητα που ο νομοθέτης δεν μπορεί πλέον να καλύψει ή να παραβλέψει. Eίναι πολύ σημαντικό ότι η συγκεκριμένη τροποποίηση θα συμβάλει στην απάλειψη των στερεοτύπων, στην ενσυναίσθηση, αλλά και στην κουλτούρα πλήρους σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η βία κατά γυναικών με αριθμούς
Σύμφωνα με στοιχεία που ΣΠΑΒΟ, το 2020 καταγγέλθηκαν συνολικά 2.147 υποθέσεις βίας, εκ των οποίων οι 880 αφορούν περιπτώσεις γυναικών με αυξημένα περιστατικά βίας τους τελευταίους τρεις μήνες, 407 γυναίκες που δέχθηκαν απειλές κατά της ζωής τους, 322 γυναίκες που δέχθηκαν βία με κάποιο αντικείμενο ή όπλο και 129 γυναίκες που κατήγγειλαν απόπειρα στραγγαλισμού.
