Το ευαγγέλιο της Κυπριακής Δημοκρατίας, δηλαδή το Σύνταγμα της, στο οποίο στηρίζει εν πολλοίς την ύπαρξη της και στο οποίο καταφεύγουν όλοι, από τους πολίτες μέχρι και την Κυβέρνηση και τους πολιτικούς, παρουσιάζει ενδιαφέρον και υπό την έννοια ότι σε αυτό υπάρχουν χειρόγραφες διορθώσεις του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου αλλά και των μελών της Επιτροπής, η οποία το μετάφρασε από την αγγλική.
Μια επίσκεψη στο Κρατικό Αρχείο αποκαλύπτει ότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος διόρθωνε με κόκκινο μελάνι ακόμη και τα σημεία στίξεως, ενώ διόρθωνε και ορθογραφικά λάθη τα οποία εντόπιζε στο «Σχέδιον Συντάγματος της Δημοκρατίας της Κύπρου», συνταχθέν (όπως αναφερόταν στο εξώφυλλο) υπό της μικτής συνταγματικής επιτροπής, η οποία αποτελείτο κυρίως από Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους.
Στην ελληνοκυπριακή ομάδα που είχε διορίσει ο Μακάριος, επικεφαλής ήταν ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Γλαύκος Κληρίδης και μέλη ο Γεώργιος Πολυβίου (πατέρας του νομικού Πόλυ Πολυβίου), ο Μιχαλάκης Τριανταφυλλίδης (πρώην Γενικός Εισαγγελέας και πατέρας του Νομικού Χρίστου Τριανταφυλλίδη) και ο Τάσσος Παπαδόπουλος (πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας). Νομικός σύμβουλος της ομάδας ήταν ο τότε Γενικός Εισαγγελέας Κρίτων Τορναρίτης.
Στη Μικτή Συνταγματική Επιτροπή, επικεφαλής της ελληνικής ομάδας ήταν ο γνωστός συνταγματολόγος Θεμιστοκλής Τσάτσος, αδελφός του μετέπειτα προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Τσάτσου, και της τουρκικής, ο επίσης γνωστός καθηγητής Nihat Erim.
Ο Μακάριος, ασχολήθηκε ακόμη και με τις λεπτομέρειες αφού όπως προκύπτει από τις χειρόγραφες διορθώσεις του, διέγραψε με κόκκινο μελάνι ακόμη και δύο κόμματα. Παράλληλα διόρθωνε μεμονωμένες λέξεις οι οποίες τότε γράφονταν σε γραφομηχανή. Για παράδειγμα, στο άρθρο 112 (2) αναφέρεται (με όλες τις δασείες και τι οξείες και τις περισπωμένες της) η πρόταση «Η νομική υπηρεσία είναι ανεξάρτητος υπηρεσία μη υπαγόμενη εις οιονδήποτε υπουργείον». Η «Υπαγόμενη» είχε δακτυλογραφηθεί λάθος το οποίο διόρθωσε ο Μακάριος.
Από το Σχέδιο Συντάγματος (το οποίο μετά τις διορθώσεις κατέστη το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας», προκύπτει και η συνεργασία που απαιτείτο μεταξύ των θεσμών αλλά και των εκπροσώπων των δύο κοινοτήτων. Συγκεκριμένα αναφέρεται, πως «επί παντός ζητήματος αφορώντος εις πρόσωπα ανήκοντα εις την κοινότητα του γενικού εισαγγελέως της Δημοκρατίας ή την κοινότητα του βοηθού γενικού εισαγγελέως της Δημοκρατίας, αναλόγως της περιπτώσεως, ο εις συμβουλεύεται τον έτερον προ της λήψεως αποφάσεως υπό του γενικού εισαγγελέως της Δημοκρατίας…».
Στο Σχέδιον Συντάγματος, διορθώσεις έκαναν και τα μέλη της Επιτροπής και ίσως αυτές ανήκουν στον πρόεδρό της Γλαύκο Κληρίδη. Σε αντίθεση με τις διορθώσεις του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου οι οποίες ήταν μεμονωμένες (είχαν περάσει ήδη από τις δακτυλογράφους και τα μέλη της Επιτροπής), οι διορθώσεις του μέλους της Επιτροπής που επελήφθη της μετάφρασης ήταν πολύ περισσότερες και ήταν όλες με μπλε μελάνι.
Και καυγάς για τον τίτλο των… δεύτερων
Στο Κρατικό Αρχείο εντοπίσαμε το προσχέδιο του κειμένου (που είχε τεθεί ενώπιον της Επιτροπής) στο οποίο όλοι οι δεύτεροι τη τάξει χαρακτηρίζονταν με τον τίτλο «αναπληρωτής του Γενικού», Εισαγγελέως, Ελεγκτού, Διοικητού και Λογιστού.
Η Συνταγματική Επιτροπή αποφάσισε το τελικό συμφωνημένο κείμενο και προς τούτο έκανε διορθώσεις με μπλε μελάνι διαγράφοντας παντού τη φράση «αναπληρωτής του» και αντικαθιστώντας την από τη λέξη «βοηθός». Έτσι, για παράδειγμα, ο «Αναπληρωτής του Γενικού Εισαγγελέως» έγινε «Βοηθός Γενικού Εισαγγελέως».
Η ερμηνεία που δόθηκε στο σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας φαίνεται ότι διαφέρει με την πρόσφατη γνωμάτευση του Γενικού Εισαγγελέα ο οποίος θεωρεί ορθό τον τίτλο «βοηθός γενικός» αντί «βοηθός γενικού».
Υπενθυμίζεται, πως το θέμα έφτασε μέχρι και τις αίθουσες του Ανωτάτου, όταν ζητήθηκε η παύση του τέως βοηθού Γενικού Εισαγγελέα Ρίκκου Ερωτοκρίτου. Ο κ. Ερωτοκρίτου, είχε θεωρήσει πως τον προσέβαλλε η αναφορά «βοηθός Γενικού Εισαγγελέα» αντί «βοηθός Γενικός Εισαγγελέας». Το Δικαστήριο δεν πήρε θέση στο συγκεκριμένο σημείο, αν και στο πλαίσιο της απόφασης γινόταν αναφορά (σε διάφορα σημεία) σε βοηθό Γενικού Εισαγγελέα.
Υπενθυμίζεται επίσης, πως στα μέλη της Επιτροπής η οποία ανέλαβε τη μετάφραση του Συντάγματος στην Ελληνική συμμετείχε η «αφρόκρεμα των νομικών» όπως οι Γλαύκος Κληρίδης, Γεώργιος Πολυβίου, Μιχαλάκης Τριανταφυλλίδης, Τάσσος Παπαδόπουλος, Κρίτων Τορναρίτης και εκ μέρους της Ελλάδας ο συνταγματολόγος Θεμιστοκλής Τσάτσος.
Υπενθυμίζεται ότι, στην εγκύκλιο του υπουργού Οικονομικών καταγράφεται η θέση του Γενικού Εισαγγελέα Γιώργου Σαββίδη ότι το ελληνικό κείμενο του Συντάγματος είναι λανθασμένο.
Εξακολουθούν να υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείες
Σχεδόν 62 χρόνια μετά την έγκριση του Συντάγματος, εξακολουθούν να υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείες και ένα από τα τελευταία παραδείγματα αποτελεί και η αντιπαράθεση ως προς το κατά πόσον οι δεύτεροι τη τάξει στη Νομική Υπηρεσία, την Ελεγκτική Υπηρεσία, το Γενικό Λογιστήριο κ.λπ., θα πρέπει να φέρουν το τίτλο πχ «βοηθός Γενικού Εισαγγελέα ή βοηθός Γενικός Εισαγγελέας», αφού αναλόγως του τι χρησιμοποιειται, θεωρείται ότι αναβαθμίζονται ή υποβαθμίζονται οι δεύτεροι τη τάξει. Υπενθυμίζεται πως πρόσφατα ο υπουργός Οικονομικών εξέδωσε εγκύκλιο στην οποίαν αναφέρεται πως «ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας, με γνωμάτευσή του ημερομηνίας 24/3/2022, καταλήγει ότι η ορθή διατύπωση των τίτλων των υπό αναφορά Αξιωματούχων είναι η ακόλουθη:
-Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας, αντί βοηθός Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας.
-Βοηθός Γενικός Ελεγκτής της Δημοκρατίας, αντί βοηθός Γενικού Ελεγκτή της Δημοκρατίας.
-Βοηθός Γενικός Λογιστής της Δημοκρατίας, αντί βοηθός Γενικού Λογιστή της Δημοκρατίας.
