Μπήκε στην πολιτική σε νεαρή ηλικία και πέρα από τα στερεότυπα στην κυπριακή πολιτική, πήρε την απόφαση να αποσυρθεί από την ενεργό δράση. Ο λόγος για τον Γιώργο Λιλλήκα που τον καλέσαμε να κάνει μια αυτοκριτική διαδρομή πίσω στην πορεία του στο πολιτικό πάλκο και με ευθύτητα να μας πει τα καλά και τα κακά. Τι κρατά και τι πετά, όπως και τους σημαντικούς ανθρώπους και σταθμούς στην πολιτική του πορεία. Αιτιολογεί την αποχώρησή του με το τοξικό κλίμα, τον λαϊκισμό, τη δημαγωγία. Ευθαρσώς τονίζει πως «η τοξικότητα που έχει διεισδύσει στη σφαίρα της πολιτικής είναι αντιπαραγωγική και κουραστική. Έχουμε μπει για τα καλά στον αστερισμό του λαϊκισμού και της δημαγωγίας». Υπογραμμίζει πως η πολιτική έγινε ψυχοφθόρα και για αυτό αποφάσισε να αποχωρήσει. Προειδοποιεί Κυβέρνηση και πολιτικές δυνάμεις πως αν δεν αλλάξουν κουλτούρα και δεν βρουν τρόπους αποκατάστασης της αξιοπιστίας τους, τα επόμενα χρόνια δεν θα δούμε μόνο την αποχή να διογκώνεται αλλά και άρνηση ικανών και πετυχημένων ανθρώπων να εμπλακούν στην πολιτική.

-Αποχωρείτε οριστικά από την πολιτική ή αφήνετε και ένα παράθυρο ανοικτό για επιστροφή κάποια στιγμή υπό κάποιες προϋποθέσεις; Με τι θα ασχοληθείτε από εδώ και πέρα;

-Η αποχώρηση μου δεν είναι προσωρινή αναστολή πολιτικής δράσης. Η τοξικότητα που έχει διεισδύσει στη σφαίρα της πολιτικής είναι αντιπαραγωγική και κουραστική. Έχουμε μπει για τα καλά στον αστερισμό του λαϊκισμού και της δημαγωγίας. Η πολιτική έγινε ψυχοφθόρα. Έτσι τουλάχιστον την ένιωθα τα τελευταία χρόνια. Γι’ αυτό αποφάσισα να αποχωρήσω. Πολύ φοβάμαι πως, αν τα κόμματα και η Κυβέρνηση δεν αλλάξουν κουλτούρα και δεν βρουν τρόπους αποκατάστασης της αξιοπιστίας τους, τα επόμενα χρόνια δεν θα δούμε μόνο την αποχή να διογκώνεται αλλά και άρνηση ικανών και πετυχημένων ανθρώπων να εμπλακούν στην πολιτική. Επαγγελματικά έχω κάποιες προτάσεις, έχω και κάποιες σκέψεις για να δημιουργήσω κάτι καινούργιο, αλλά δεν έχω ακόμα κατασταλάξει. Θέλω για ένα μικρό  διάστημα να ασχοληθώ με πράγματα που στερήθηκα, όπως το διάβασμα και το γράψιμο. 

-Ποιους θεωρείτε σημαντικότερους σταθμούς σε αυτή την πορεία σας στην πολιτική; Τι κρατάτε και τι πετάτε από αυτή τη σταδιοδρομία;

-Μου δόθηκε η δυνατότητα να υπηρετήσω από διάφορα αξιώματα και θέσεις. Η υπηρεσία μου ως Ειδικός Σύμβουλος του Προέδρου Βασίλειου στα 27 μου χρόνια, μου έδωσε την ευκαιρία σε πολύ νεαρή ηλικία, να έχω τριβή με σοβαρές κρατικές υποθέσεις που διαχειρίζεται ο Πρόεδρος. Από τη θέση του Γενικού Γραμματέα Νέας Γενιάς εμπλουτίστηκαν οι γνώσεις μου για τις ανησυχίες αλλά και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι νέοι και που το κράτος αγνοεί ή δεν έχει τους κατάλληλους μηχανισμούς παραγωγής πολιτικής. Η εκλογή μου στη θέση του Αντιπροέδρου της Επιτροπής Πολιτικών Υποθέσεων και Ασφαλείας του ΟΑΣΕ μου έδωσε τις πρώτες εμπειρίες σε επίπεδο διεθνούς πολιτικής. Ως Υπουργός Εμπορίου με τη χάραξη της στρατηγικής για την ανακήρυξη της Κυπριακής ΑΟΖ και την προκήρυξη του πρώτου διαγωνισμού αδειοδότησης, είχα την ευκαιρία να ζυμωθώ στα ενεργειακά  ζητήματα ενώ από τη θέση του Υπουργού Εξωτερικών με την εξωτερική πολιτική και τα γεωστρατηγικά συμφέροντα. Από κάθε θέση άντλησα εμπειρίες και μαθήματα, γι’ αυτό νιώθω ότι όλες έχουν τη δική τους ξεχωριστή αξία. Από όλο αυτό το ταξίδι θέλω να κρατήσω τα πιο πάνω και να απορρίψω τις όποιες αντιπαραθέσεις είχα, τις μικρότητες και τις σκοπιμότητες.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Αποχωρεί και επίσημα από την πολιτική σκηνή ο Γ. Λιλλήκας

-Ποια θεωρείτε πρόσωπα σταθμούς στην πολιτική σας σταδιοδρομία; Τι θυμάστε από τον καθένα και τι κρατάτε από αυτά;

-Πρόσωπα σταθμοί στην πορεία μου ήταν αναμφίβολα ο Γιώργος Βασίλειου και ο αείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλος. Τους είμαι ευγνώμων γιατί με εμπιστεύτηκαν και μου έδωσαν την ευκαιρία να αποδείξω τι μπορώ να προσφέρω. Αν και με διαφορετικές πολιτικές στο Κυπριακό, και διαφορετικοί χαρακτήρες, εντούτοις είχαν αρκετά κοινά χαρακτηριστικά. Ήταν και οι δύο εργασιομανείς. Διάβαζαν συστηματικά και γνώριζαν σε βάθος τις σοβαρές υποθέσεις όλων των υπουργείων. Ήταν απαιτητικοί από τους υπουργούς και τους συνεργάτες τους γι’ αυτό και παρήξαν έργο. 

-Ποιες ήταν οι πιο δύσκολες φάσεις στην πολιτική σας πορεία; Τι θυμάστε χαρακτηριστικά; Η περίοδος του δημοψηφίσματος το 2004 ήταν η πιο δύσκολη θα λέγατε;

-Σαφέστατα ήταν και για μένα όπως και για όλους πιστεύω η πιο δύσκολη στιγμή το δημοψήφισμα για το Σχέδιο Ανάν. Όλοι γνωρίζαμε ότι από την απόφαση μας κρινόταν το μέλλον του τόπου. Ο καθένας με βάση τη δική του ανάλυση του Σχεδίου, τη δική του αντίληψη των πραγμάτων και της ιστορίας, πήρε μιαν απόφαση χωρίς να είναι απόλυτα σίγουρος για την ορθότητα της, γιατί η πολιτική δεν έχει τη βεβαιότητα των μαθηματικών. Δύσκολη για μένα περίοδος ήταν και η διαπραγμάτευση για το πάγωμα των οκτώ προενταξιακών κεφαλαίων της Τουρκίας. Είχαμε θέσει τον πήχη πολύ ψηλά για μιαν απόφαση που απαιτούσε ομοφωνία. ΗΠΑ και Βρετανία συναινούσαν μόνο για πάγωμα δύο κεφαλαίων και επηρέαζαν μεγάλη ομάδα χωρών μέσα στην ΕΕ. Έπρεπε από τη μια να πείσουμε την Ουάσιγκτον ότι δεν έχουμε άλλη επιλογή κι από την άλλη να εξασφαλίσουμε τη στήριξη μεγάλων χωρών εντός της ΕΕ. Με σωστή στρατηγική και τακτική το πετύχαμε στις 11 Δεκεμβρίου 2006 στο Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών, σε μια συνεδρία που διάρκεσε 10 ώρες χωρίς διάλειμμα. Η πίεση αφόρητη, όμως ήξερα ότι έπρεπε να αντέξω… 

-Τι θυμάστε από την περίοδο του δημοψηφίσματος; Πώς το ζήσατε δίπλα από τον Τάσσο Παπαδόπουλο εκείνες τις μέρες; Ποιος ήταν ο ρόλος σας στο διάγγελμα; 

-Είχα συζητήσει και είχα συμμετοχή στη διαμόρφωση του διαγγέλματος του Προέδρου. Για τον Πρόεδρο ήταν μια βασανιστική περίοδος και μια μεγάλη δοκιμασία γιατί είχε συναίσθηση της ιστορικής ευθύνης που καλείτο να αναλάβει. Ο Τάσσος είχε αφιερώσει άπειρες ώρες μελετώντας το Σχέδιο Ανάν. Μας ζητούσε να πάρουμε γνωματεύσεις από τρεις ξένους εμπειρογνώμονες που ενεργούσαν ως σύμβουλοί μας για πάρα πολλές πτυχές του σχεδίου λύσης, προτού καταλήξει στην τελική του απόφαση.

Θυμάμαι όταν αποφάσισα να κάνω διάσκεψη Τύπου για να διατυπώσω δημόσια τη δική μου θέση, είχα πάει το πρωί στο γραφείο του κι έθεσα μπροστά του το κείμενο της δήλωσης που θα έκανα, ζητώντας του να την δει και να μου πει αν έχει πάρει την τελική του απόφαση. Αρνήθηκε να τη διαβάσει, λέγοντάς μου να πω αυτό που πιστεύω, ενώ ο ίδιος δεν είχε κατασταλάξει. Με δικές του οδηγίες βολιδοσκόπησα ξένες χώρες όπως και τα ΗΕ για το κατά πόσο κάποιες πτυχές του Σχεδίου μπορούσαν να αλλάξουν, όπως η Κυπριακή Δημοκρατία να μην καταλυθεί άμεσα αν υπερίσχυε το ΝΑΙ αλλά να διατηρεί μέχρι την επικύρωση του Σχεδίου από την τουρκική Εθνοσυνέλευση, ή αν θα μπορούσε τα εδάφη που θα επιστρέφονταν βάση ενός χρονοδιαγράμματος να έμπαιναν άμεσα υπό τη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών και κάποιες ακόμη πτυχές. Η απάντηση ήταν σε όλα αρνητική, με το πάγιο εκεί ζήτημα ότι «πρέπει να εμπιστευθούμε την Τουρκία». Αυτή η άρνηση πιστεύω μέτρησε πολύ στην τελική του απόφαση.

– Σχολιάστηκε και σχολιάζεται μέχρι σήμερα ποικιλοτρόπως η συγκίνηση και τα δάκρυα του Τάσσου Παπαδόπουλου την ώρα του διαγγέλματος. Συζήτησε καθόλου μαζί σας προηγουμένως το θέμα και το περιεχόμενο του διαγγέλματος;

-Όσον αφορά το ότι δάκρυσε προς το τέλος του διαγγέλματος, το έχω πει πολλές φορές, η κριτική που τού ασκείται είναι άδικη, αβάσιμη κι αδικαιολόγητη. Όσοι γνώριζαν τον Τάσσο ξέρουν ότι αν ένα πράγμα δεν μπορούσε να κάνει ήταν να προσποιηθεί. Όσο κοιτάζαμε το κείμενο ήταν απόλυτα ψύχραιμος και λειτουργούσε με ορθολογισμό και όχι συναισθηματικά. Πιστεύω όταν βρέθηκε μόνος του μπροστά στην κάμερα, έχοντας πλήρη συναίσθηση της ευθύνης που σήκωνε στους ώμους του δεν απέφυγε τη συγκίνηση, η οποία τον κατέβαλε στην προτελευταία παράγραφο που αναφερόταν στην ιστορία και την ευθύνη μας απέναντί της. 

Γιατί αποχωρήσατε από το ΑΚΕΛ τότε; Ο λόγος ήταν καθαρά η διαφωνία σας στο Κυπριακό; Με την αποχώρηση σας ανατινάξατε ουσιαστικά και τις γέφυρες…

-Η διαφωνία μου με τον αείμνηστο Δημήτρη Χριστόφια αφορούσε το Σχέδιο Ανάν και το δημοψήφισμα. Είχαμε έντονες συζητήσεις γι’ αυτό το ζήτημα και η σχέση μας που ήταν εξαίρετη μέχρι τότε, χάλασε. Διαφώνησα το 2007 με την απόφαση του να διεκδικήσει την Προεδρία της Δημοκρατίας και του απέστειλα εκτεταμένη επιστολή για τη θέση μου. Στο Υπουργικό Συμβούλιο του Τάσσου, οι 5 από τους 11 υπουργούς είχαν προταθεί από το ΑΚΕΛ. Στην πράξη οι αποφάσεις της κυβέρνησης επηρεάζονταν σοβαρά από το ΑΚΕΛ. Πως θα μπορούσα να επικρίνω πολιτικές που για τεσσεράμισι χρόνια συνδιαμορφώναμε; Επιπλέον στο Κυπριακό είχαμε σαφέστατα ουσιαστικές  διαφορές. Το να εκφράσεις τη διαφωνία σου για μένα δεν οδηγεί αναγκαστικά και σε γκρέμισμα των γεφυρών. Όμως είναι θέμα πολιτικής κουλτούρας. 

-Αν κάνατε έναν απολογισμό της πολιτικής σας σταδιοδρομίας, υπάρχει κάτι για το οποίο θα λέγατε mea culpa; Ποια θεωρείτε ότι ήταν τα λάθη σας και ποια θεωρείτε ότι ήταν τα γεγονότα που αφήσατε το στίγμα σας;

 -Δεν βρίσκω να έχω διαπράξει κάποιο σοβαρό λάθος από το οποίο ζημίωσε η χώρα ή είχε κάποιο κόστος η κοινωνία για να πω το Mea Culpa. Από όπου υπηρέτησα προσπάθησα να παράξω έργο. Στα πρώτα μου βήματα δημιούργησα αυτό που σήμερα λέγεται Οργανισμός Νεολαίας και την Εθνική Επιτροπή Καταπολέμησης των Ναρκωτικών. Στην πρώτη μου θητεία ως βουλευτής το 1996 με δική μου πρόταση νόμου απέκτησε η Πολιτεία μας νομοθεσία για την ειδική εκπαίδευση η οποία παρεμπιπτόντως πρέπει μετά από τόσα χρόνια να εκσυγχρονιστεί. Ως Υπουργός Εμπορίου διαμόρφωσα και εφάρμοσα τη στρατηγική για την ΑΟΖ, το ταμείο ΑΠΕ, το σχέδιο Νεανικής Επιχειρηματικότητας και άλλα πρωτοπόρα σχέδια. Ως Υπουργός Εξωτερικών πέτυχα την υπογραφή της Συμφωνίας Αμυντικής Συνεργασίας με τη Γαλλία, όταν σχεδόν όλοι πίστευαν ότι η Γαλλία δεν θα επεδείκνυε κανένα ενδιαφέρον για την Κύπρο. Σχεδόν όλα αυτά είναι ενεργά και σήμερα και σε πολλά από αυτά ο λαός μας επενδύει τις ελπίδες του.

Χρειάζονται ηγέτες με όραμα

– Πιστεύετε ότι υπάρχει ακόμα προοπτική δημιουργίας τρίτου πόλου; Είναι εφικτό σενάριο πιστεύετε και υπό ποιες προϋποθέσεις;

-Είμαι εκ φύσεως αισιόδοξος άνθρωπος αλλά και ρεαλιστής. Η δημιουργία του τρίτου πόλου είναι μια πονεμένη ιστορία. Το καλοκαίρι του 2008 οι ιστορικοί ηγέτες του χώρου, Τάσσος και Λυσσαρίδης, συμφώνησαν στην ενοποίηση του χώρου. Η ασθένεια κι αργότερα ο θάνατος του Τάσσου δεν επέτρεψε στην πρωτοβουλία αυτή να αναπτυχθεί. Αργότερα το 2015 φτάσαμε πολύ κοντά σε συνεργασία με κοινό ψηφοδέλτιο. Ούτε αυτή η προσπάθεια είχε θετική κατάληξη. Πιστεύω ότι είναι χρέος να γίνει. Αυτό προϋποθέτει να μπουν κατά μέρος προσωπικές ατζέντες και φιλοδοξίες. Χρειάζονται ηγέτες με όραμα.

Δεν ξέρω αν θα έμπαινα στην πολιτική αρένα με τα σημερινά δεδομένα

– Αν μπαίνατε σήμερα στην πολιτική, πώς θα επιλέγατε να ξεκινούσατε αυτή την πορεία, από ποιο χώρο και τι θα αποφεύγατε με βάση την εμπειρία σας;

-Βρέθηκα στην πολιτική σκηνή σε πολύ νεαρή ηλικία και χωρίς να το έχω προγραμματίσει. Ο προγραμματισμός μου ήταν για ακαδημαϊκή καριέρα στη Γαλλία. Στη σημερινή μου ηλικία, με τις εμπειρίες μου αλλά και τα πολιτικά δεδομένα ως έχουν, με την απαξίωση της πολιτικής, δεν ξέρω αν θα έμπαινα στην πολιτική αρένα. Αν όμως έμπαινα θα το έκανα ως ανεξάρτητος.

Για μένα πολιτική είναι να διαμορφώνεις ένα όραμα για τη χώρα, προτάσεις που βελτιώνουν τη ζωή των ανθρώπων και δίνουν προοπτικές στους νέους. Υπάρχει σήμερα πρόσφορο έδαφος για κάτι τέτοιο; Οι πολίτες θέλουν πραγματικά να αλλάξουν τα πράγματα στον τόπο μας, ή μεμψιμοιρούν αλλά βολεύονται από το σύστημα; Αυτά νομίζω θα καθόριζαν την οποία απόφαση μου σήμερα που δεν ανήκω πλέον στη ρομαντική πολιτική σχολή όπως όταν ήμουν 27 χρονών.