Σημαντική, αλλά παροδική μείωση του ανθρώπινου αποτυπώματος στο περιβάλλον, ως αποτέλεσμα του περιορισμού στο σπίτι που επέβαλε η πανδημία του κορωνοϊού, διαπιστώνει η Επίτροπος Περιβάλλοντος, Κλέλια Βασιλείου, τονίζοντας ότι το στοίχημα θα πρέπει να αφορά την προσαρμογή της καθημερινότητάς μας σε πρακτικές φιλικές προς το περιβάλλον. Σε συνέντευξή της στον «Φ» με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, η κα. Βασιλείου διατυπώνει την άποψη ότι η Κύπρος επενδύει αρκετά στο περιβάλλον, ωστόσο διαπιστώνει κενά στη συνεργασία και την αλληλεπίδραση κράτους και ιδιωτικού τομέα όσον αφορά στις περιβαλλοντικές δράσεις.
 
Η Επίτροπος Περιβάλλοντος υπογραμμίζει την ανάγκη όπως η χώρα μας στηρίζεται με αυτάρκεια στη δική της παραγωγή και υπεραμύνεται της θέσης για ενίσχυση του γεωργικού τομέα, που μπορεί να μας απαλλάξει από την ανασφάλεια «πείνας».
 
Αξιολογεί θετικά τη λειτουργία των Πράσινων Σημείων, τονίζει όμως την ανάγκη αλλαγής νοοτροπίας και ζητεί αυστηρότερη εποπτεία και έλεγχο από τις αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους. Θετικά σε γενικές γραμμές αποτιμά και την ανταπόκριση των Κυπρίων στην ανακύκλωση, ωστόσο δίνει «απροβίβαστο» στην επαναχρησιμοποίηση.
 
Όσον αφορά στην προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και της θαλάσσιας ζωής, η Επίτροπος Περιβάλλοντος κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τα σκουπίδια που κατακλύζουν παραλίες και ακτές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ανθρώπινη υγεία και την βιοποικιλότητα, ενώ στο μέτωπο των πυρκαγιών χαρακτηρίζει «ασύμμετρη απειλή» τους παράνομους σκουπιδότοπους.
 
Πώς αξιολογείτε την επιστροφή στην κανονικότητα; Είχε θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον ο περιορισμός στο σπίτι που επέβαλε η πανδημία και η χρήση της τεχνολογίας εκεί και όπου αυτό ήταν εφικτό;
 
Η αλήθεια είναι ότι δεν έχουμε ακριβώς επιστρέψει στην κανονικότητα παρά ζούμε την άρση αρκετών περιοριστικών μέτρων. Υπάρχουν ακόμα κάποιοι περιορισμοί και ένα αναμενόμενο μούδιασμα στις κινήσεις μας μετά τον δίμηνο αυστηρό περιορισμό. Κάναμε άλματα σε αυτό το διάστημα με τη χρήση της τεχνολογίας γιατί έπρεπε να δώσουμε λύσεις και να καλύψουμε τον χαμένο – από άποψη φυσικής παρουσίας – χρόνο. Το νεοσύστατο Υφυπουργείο Καινοτομίας έκανε εξαιρετική δουλειά, όσον αφορά τις δημόσιες υπηρεσίες, θα πρέπει να το πούμε. Όπως έχει πολλές φορές αναφερθεί σε αυτή τη περίοδο μας δόθηκε η ευκαιρία να βάλουμε τις προτεραιότητες μας σε τάξη και να μαζέψουμε πολλά από τα περιττά κόστη της καθημερινότητας. Βλέπουμε συνέδρια και ημερίδες πια να υλοποιούνται ψηφιακά, με αμεσότητα και εξαιρετική οργάνωση, σε αντιπαραβολή της προηγούμενης κατάστασης. Προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι οι ψηφιακές συναντήσεις και παρουσιάσεις ήρθαν για να μείνουν. Όσον αφορά τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο, δεν θα πρέπει να μας παρασύρει ή όντως σημαντική, αλλά παροδική κάθετη μείωση του αποτυπώματος μας. Το στοίχημα αφορά στην προσαρμογή της καθημερινότητας μας σε πλήρεις ρυθμούς με φιλικές περιβαλλοντικά πρακτικές. Κάθε μέρα, κατ’ επιλογήν φυσικής κατάστασης και όχι εξ ανάγκης επιβολής.
 
Η Κύπρος επενδύει στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος όσο θα έπρεπε;
 
Η Κύπρος όντως επενδύει για το περιβάλλον, αρκετά μάλιστα, αλλά με τρόπους που δεν φαίνονται και σε πολλές, όμορφες, πολυδάπανες, αλλά μεμονωμένες προσπάθειες. Αυτό που μοιάζει να λείπει είναι η εξίσωση της συνέργειας μεταξύ των δράσεων έτσι ώστε πιο συγκροτημένα, ιδιωτικός τομέας και κράτος να αλληλεπιδρούν όσον αφορά στις περιβαλλοντικές δράσεις σε ένα κοινό, στοχευμένο και πολυεπίπεδο πλάνο.
 
Στο Γραφείο της Επιτρόπου Περιβάλλοντος τρέχουν διάφορες δράσεις. Αν σας ζητούσα να ξεχωρίσετε κάποιες, ποιες θα ήταν αυτές;
 
Η τελευταία πρωτοβουλία που ανακοινώσαμε είναι το έργο των ΕΚΑΤΟ Δημοτικών Πάρκων, ενώ θα ακολουθήσουν παρόμοιες δράσεις και για τις Κοινότητες. Από την πρώτη στιγμή καταγράψαμε ως εξέχουσας σημασίας τη διάθεση ιδιωτικών πόρων στα πλαίσια Εταιρικής και Κοινωνικής Ευθύνης με ένα πιο συγκροτημένο και ωφέλιμο τρόπο, σε ένα win – win σενάριο. Γεγονός παραμένει ότι οι Δήμοι, είτε λόγω πόρων είτε λόγω έλλειψης προσωπικού, δεν είναι σε θέση να δώσουν στους πολίτες ασφαλή και θεματικά πάρκα, τα οποία τόσο χρειαζόμασταν πάντα, πολύ περισσότερο στη μετά τον COVID περίοδο. Ταυτόχρονα, επενδύουμε σε ειδικές θεματικές εκπαίδευσης στα σχολεία, εξειδικεύοντας τα θέματα και την προσέγγιση ανάλογα με την ηλικία και τις ιδιαιτερότητες, επενδύοντας στην περιέργεια των παιδιών. Προσπαθούμε δηλαδή μέσα από περισσότερη διάδραση και χωρίς τα κλασσικά μοτίβα, να μεταδώσουμε στα παιδιά μας την αξία των οικοσυστημάτων στην καθημερινή μας ζωή και πόσο καταλυτικός είναι ο ρόλος της βιοποικιλότητας για την υγεία μας. Κατά την διάρκεια του περιορισμού, είχαμε μάλιστα προκηρύξει τις Μικρές Ιστορίες από τα σπίτια μας. Ζητήσαμε από τα παιδιά μέσα από κάθε μέσο έκφρασης τέχνης να φανταστούν τους διαλόγους που τα ζώα, τα φυτά και τα δέντρα κάνουν, όσο οι άνθρωποι κλειστήκαμε στα σπίτια μας. Τα αποτελέσματα ήταν πραγματικά εκπληκτικά. Η φαντασία και το ταλέντο των παιδιών ξεπέρασε κάθε φαντασία.
 
Μιλήστε μας λίγο για την πρωτοβουλία 100 πάρκα. Πώς προέκυψε η ιδέα και που αποσκοπεί;
 
Προέκυψε καταρχάς από την ανάγκη όλων μας να έχουμε πιο ελκυστικά πάρκα, πιο ασφαλή και πιο εξειδικευμένα για να μπορούμε πιο εύκολα και πιο άφοβα να τα χρησιμοποιήσουμε. Στη συζήτηση μας μάλιστα με ένα Δήμο και στην αναφορά ότι διαθέτει μόνο ένας 75 Δημοτικά Πάρκα και 340 χώρους Πρασίνου, ξέραμε ότι είχαμε δουλειά να κάνουμε. Ταυτόχρονα, οι συζητήσεις μας με επιχειρήσεις και η καταγραφή της ανάγκης τους να επιστρέψουν στην κοινωνία όφελος μέσω του ταμείου ΕΚΕ τους, το ζήτημα συνδέθηκε και μπήκε σε εφαρμογή. Ήδη έχουμε προτάσεις για αρκετά πάρκα και σε κάποια σχεδιάστηκαν κιόλας οι πρώτες δράσεις προστασίας και ενίσχυσης με πολύ όμορφες θεματικές. Νομίζω είναι θέμα χρόνου να δούμε το πρώτο Pump Track (πάρκο ποδηλάτων ΒΜΧ) στην Λευκωσία. Αποσκοπεί κυρίως στο να μας κάνει να πάψουμε να ζηλεύουμε τα όμορφα πάρκα που βλέπουμε στο εξωτερικό, αλλά να αποκτήσουμε τα δικά μας, να τα χαιρόμαστε και να τα σεβόμαστε.
 
Επενδύουν οι Κύπριοι στον τομέα της αυτάρκειας όσον αφορά την παραγωγή τροφίμων;
 
Σε οικιακό επίπεδο, νομίζω επαφίεται περισσότερο στα βιώματα, αλλά και τη δυνατότητα του καθενός να έχει χώρο που να του δίνει την ευκαιρία της αυτάρκειας. Αν μιλήσω χρησιμοποιώντας τη δική μου οικογένεια στα ορεινά, αυτό ήταν πάντα σχεδόν δεδομένο και έτσι ξεχωρίζουμε και τις εποχές. Το περιβόλι της γιαγιάς και του παππού, που τώρα φροντίζουν οι γονείς μου, αυτό τον καιρό δέχεται τα πρώτα φυτά για τις τροφές του καλοκαιριού: Από ντομάτες και λαχανικά νομίζω είμαστε αυτάρκεις. Σχεδόν πλούσιοι. Σε επίπεδο κράτους, η γη μας είναι τόσο εύφορη, που μπορεί να παράξει τα πάντα. Οι σωστές επενδύσεις στη γεωργία – άρα και στην αυτάρκεια τροφής – μπορούν να μας απαλλάξουν από την ανασφάλεια «πείνας» σε περίπτωση που για οποιοδήποτε λόγο, οι εισαγωγές τροφής είτε ακριβύνουν είτε περιοριστούν.
 
Μια βόλτα στο ύπαιθρο είναι αρκετή για να αντιληφθεί κανείς ότι η Κύπρος σε αρκετά σημεία μοιάζει με έναν απέραντο σκουπιδότοπο, ενώ διάχυτη είναι η εντύπωση στην κοινωνία ότι ενώ ο Κύπριος έχει φροντισμένη την αυλή του σπιτιού του, δεν έχει κανένα δισταγμό να πετάξει στο απέναντι χωράφι οτιδήποτε θεωρεί άχρηστο. Είστε ικανοποιημένη από τη λειτουργία των Πράσινων Σημείων;
 
Οπωσδήποτε η λειτουργία των Πράσινων Σημείων έχει βοηθήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό και προγραμματίζεται να γίνουν κι άλλα για να καλύψουν τα κενά εξυπηρέτησης που παρουσιάζονται. Την ίδια ώρα θα πρέπει να βρεθεί ένας ευέλικτος τρόπος που να επιτρέπει την εξυπηρέτηση των πολιτών στις ώρες που δεν εργάζονται. Όπως είναι τώρα το ωράριο και μετά από παράπονα που δεχόμαστε φαίνεται ότι δεν εξυπηρετεί. Έχετε δίκαιο όμως ότι πρέπει και η κουλτούρα μας να αλλάξει, είτε με εκπαίδευση ενηλίκων (γιατί τα παιδιά σε αυτό το θέμα δείχνουν πιο ώριμα) είτε με αυστηρότερη εποπτεία και έλεγχο.
 
Είναι εξοικειωμένοι οι Κύπριοι με τη σωστή ανακύκλωση; Μήπως θα έπρεπε να ήταν πιο στοχευμένη η ανακύκλωση, υπό την έννοια να ξεφύγουμε λίγο από την οικιακή κατανάλωση και να στραφούμε στην εμπορική;
 
Η ανακύκλωση μπήκε για τα καλά στη ζωή μας και οι Κύπριοι ανταποκρίνονται. Υπάρχει όμως και μια άλλη λέξη, την οποία αγνοούμε εντελώς κι αυτή είναι η επαναχρησιμοποίηση. Ένας από τους στόχους σύστασης των Πράσινων Σημείων θα έπρεπε να είναι και αυτός. Να μπορεί όποιος θέλει να πάρει κάτι από τα αντικείμενα που βρίσκονται σε καλή κατάσταση και με τις ανάλογες επιδιορθώσεις να μπορεί να το επαναχρησιμοποιήσει. Δυστυχώς, δεν έχουμε αντιληφθεί τα αποτελέσματα της ανακύκλωσης ή δεν έχει ενσωματωθεί ακόμα στην κουλτούρα μας, η χρήση προϊόντων ανακύκλωσης ή επαναχρησιμοποίησης. Μια από τις προσπάθειες μας αφορά και σε αυτό το κομμάτι: Να δώσουμε ιδέες σε επιχειρήσεις υφιστάμενες και μη να αξιοποιούν ανακυκλώσιμα υλικά ή υλικά ικανά για επαναχρησιμοποίηση και να τα μετατρέπουν σε πραγματικούς οικονομικούς πόρους.
 
Μπαίνουμε σιγά – σιγά στην καλοκαιρινή σεζόν. Υπάρχει αυτή την περίοδο κάποια δράση για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και της θαλάσσιας ζωής;
 
Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, υλοποιούνται δράσεις προστασίας για το θαλάσσιο περιβάλλον. Σε επίπεδο κολυμβητικών νερών φαίνεται να τα πηγαίνουμε εξαιρετικά καλά, αφού όπως καταγράφεται από το ευρωπαϊκό παρατηρητήριο, η Κύπρος διαθέτει τα καθαρότερα νερά της Ευρώπης. Παράλληλα όμως οργανώνονται από δημόσιους φορείς, αλλά και με ιδιωτικό ενδιαφέρον, διάφορες δράσεις καθαριότητας παραλιών και ακτών, αφού φαίνεται ότι τα σκουπίδια είναι παντού. Δυστυχώς, δεν έχουμε συνειδητοποιήσει πως ό,τι αφήνουμε, είτε στη θάλασσα είτε στην ύπαιθρο, καταλήγει στο βυθό σε ένα ποσοστό 85%. Πέραν της αισθητικής προσβολής, το γεγονός προσβάλει την υγεία μας με ποικίλους τρόπους. Είτε μέσα από την τροφή που η θάλασσα παράγει, είτε προσβάλλοντας την βιοποικιλότητα κλπ.
 
Τα τελευταία 24ωρα καταγράφονται πολλές πυρκαγιές. Με ποιο τρόπο θα μπορούσε να υπάρξει αποτελεσματική πρόληψη και κατά συνέπεια καλύτερη αντιμετώπιση της κατάστασης;
 
Τα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι διορθώσαμε πολλά από τα κακώς κείμενα του παρελθόντος. Η συνεργασία των κυβερνητικών υπηρεσιών αποδίδει, όπως αποδίδουν και οι κοινές εκπαιδεύσεις, τα κοινά εργαλεία, αλλά και η συνεχής ανταλλαγή απόψεων και κάλυψη αναγκών. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που της γενικής συντονιστικής συνάντησης ηγείται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, γεγονός ακριβώς που δηλοί και τη σημαντικότητα του θέματος για τον ίδιο. Πολλά από τα σημεία που χρήζουν ρύθμισης αντιμετωπίζονται και λύνονται. Ένα που παραμένει και αποτελεί μεγάλο κίνδυνο είναι οι παράνομοι σκουπιδότοποι, που δημιουργούνται από πολίτες. Πρόκειται πραγματικά για μια ασύμμετρη απειλή, η οποία πρέπει να σταματήσει άμεσα.
 
Περιοδεία στον Ακάμα
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 Ιουνίου, η Επίτροπος Περιβάλλοντος, Κλέλια Βασιλείου θα αφιερώσει το επόμενο τριήμερο σε κοινοτάρχες και κατοίκους του Ακάμα, προκειμένου να ξεναγηθεί σε όσα οι ίδιοι θεωρούν ως περιβαλλοντικό πλούτο της περιοχής τους. Κατά τη διάρκεια της παραμονής της στον Ακάμα, η κα. Βασιλείου θα έχει την ευκαιρία να ανταλλάξει απόψεις για την υποχρέωση περιβαλλοντικής προστασίας και την ανάγκη υποστήριξης του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος μέσω συνεργειών εκεί και όπου αυτό είναι εφικτό.