Τζούλι Μπίντελ: Οι γυναίκες δεν μπορεί να θεωρούνται εμπορεύματα

Μία από τις σημαντικότερες μορφές του σύγχρονου ριζοσπαστικού φεμινιστικού κινήματος, η Βρετανίδα συγγραφέας, ερευνήτρια και ακούραστη μαχήτρια για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών Τζούλι Μπίντελ έρχεται στην Κύπρο με πρόσκληση του Μεσογειακού Ινστιτούτου Μελετών Κοινωνικού Φύλου. Στην παρουσίαση της θα μιλήσει για την πορνεία ως μία από τις σκληρότερες μορφές βίας κατά των γυναικών και θα εξηγήσει γιατί θεωρεί τη «χαρούμενη πόρνη» ως έναν από τους μεγαλύτερους μύθους.

Το νέο της βιβλίο «The Pimping of Prostitution» αναλύει ακριβώς γιατί είναι επικίνδυνο να αντιμετωπίζεται η πορνεία ως επάγγελμα που πρέπει να νομιμοποιηθεί και να κατοχυρωθεί και εξηγεί γιατί πρέπει να υπάρξει άμεση ποινικοποίηση της αγοράς σεξουαλικών υπηρεσιών. Αυτό δεν το κρίνει ακαδημαϊκά και εξ αποστάσεως, αλλά είναι το συμπέρασμα πολύχρονης έρευνας με πάνω από 200 συνεντεύξεις που έκανε ταξιδεύοντας σε διάφορες χώρες ανά τον κόσμο, εξερευνώντας όλες τις εκφάνσεις του φαινομένου της πορνείας.

Λίγες μέρες πριν φτάσει στην Κύπρο, μιλάει στον «Φ» για όλες τις σύγχρονες μορφές και δομές της πορνείας.

-Για τι πράγμα μιλάμε σήμερα όταν αναφερόμαστε στην πορνεία; Δώστε μας μια εικόνα για την πραγματικότητα του σεξουαλικού εμπορίου.
-Η πορνεία είναι τόσο σκληρή και κτηνώδης όσο ήταν πάντα, αν όχι και περισσότερο, μιας και οι δραστηριότητες αυτού του εμπορίου έχουν επεκταθεί σήμερα σε ανυπολόγιστα μεγέθη. Γυναίκες αγοράζονται, διακινούνται και πωλούνται σε άντρες, οι οποίοι αισθάνονται πως μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν μ’ αυτές γιατί είναι το εμπόρευμα για το οποίο έχουν πληρώσει. Η πορνεία δεν είναι τίποτε άλλο από την πράξη στην οποία ένας άντρας ενοικιάζει τα γεννητικά όργανα μιας γυναίκας, ενός κοριτσιού, ενός άντρα ή αγοριού για μονόπλευρη δική του ευχαρίστηση. Αν το άτομο επιθυμούσε τη σεξουαλική πράξη, τότε δεν θα υπήρχαν τα χρήματα στη διαδικασία. Η εμπορία γυναικών που «εισάγονται» από φτωχές χώρες και εμπόλεμες ζώνες προς σεξουαλική εκμετάλλευση στα πλουσιότερα κράτη είναι αυξημένη σήμερα επειδή η ζήτηση μεγαλώνει και από κάπου πρέπει να βρεθεί «εμπόρευμα» για να την ικανοποιήσει. Το σεξουαλικό εμπόριο είναι άσχημο και εξαπλώνεται για τον απλούστατο λόγο ότι γίνεται όλο και πιο αποδεκτό, περνώντας στη σφαίρα της κανονοικοποίησης. Υπάρχουν νέες πτυχές στο σεξουαλικό εμπόριο που τώρα προωθούνται ως πιο ισότιμες και λιγότερο καταχρηστικές, αλλά όλες αποτελούν μέρος της ίδιας ιστορίας φρίκης. Οι «νύφες με παραγγελία» για παράδειγμα δεν είναι τίποτε άλλο από πόρνες ολικής απασχόλησης με επιπλέον καθήκοντα οικιακής βοηθού. Οι γυναίκες που «πωλούν έρωτα» ή «πωλούν συντροφιά», όπως συχνά εξιδανικεύονται από τους Δυτικούς οι εκδιδόμενες γυναίκες στην Καμποτία, δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να υπομένουν τις πράξεις των σεξοτουριστών που συρρέουν στη χώρα. 

Η ΠΟΡΝΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΒΙΑ, ΟΧΙ ΕΠΙΛΟΓΗ
-Στο βιβλίο σας περιγράφετε τη «χαρούμενη πόρνη» ως ένα μύθο. Τι θα λέγατε σ’ αυτούς που διαχωρίζουν την πορνεία σε εξαναγκαστική και οικειοθελή; 
-Θα ακούσετε τους υποστηρικτές του σεξουαλικού εμπορίου να παραδέχονται ότι το να εξαναγκάζεις μια γυναίκα στην πορνεία είναι κακό, αλλά αυτές που το επιλέγουν έχουν δικαίωμα να το κάνουν. Καταρχάς να ξεκαθαρίσουμε ότι το μέσο του εξαναγκασμού δεν είναι πάντα ένα όπλο στο κεφάλι. Μπορεί να είναι εκβιασμός, κακοποίηση, εξαπάτηση, άσκηση πίεσης. Πολλές γυναίκες στην πορνεία έχουν ένα παρελθόν ενδοοικογενειακής βίας και σεξουαλικής κακοποίησης ως παιδιά. Αυτές οι συνθήκες δημιουργούν την ιδανική «εκπαίδευση» για να μπεις μετά στην πορνεία, διότι οι μαστροποί προτιμούν να μαζεύουν ευάλωτα άτομα, να τα προετοιμάζουν και να τα εξωθούν στη σεξουαλική εκμετάλλευση. Αν τις συναντήσεις, μπορεί να τις ακούσεις να σου λένε ότι ήταν δική τους επιλογή. Δεν έχω γνωρίσει ποτέ μου γυναίκα που να ξέφυγε από την πορνεία η οποία να μου είπε ότι απόλαυσε έστω και μία πτυχή της. Αλλά πολλές γυναίκες που είναι μέσα στην πορνεία για να προστατευτούν συναισθηματικά δημιουργούν ένα σκληρό κλοιό γύρω τους προσποιούμενες ότι τα βγάζουν περά καλά κι ότι κάνουν αυτό που θέλουν. 

Το «σκανδιναβικό μοντέλο» κερδίζει έδαφος

-Η τροποποιημένη κυπριακή νομοθεσία ποινικοποιεί την αγορά σεξουαλικών υπηρεσιών από γυναίκα θύμα εμπορίας. Μπορεί όμως πραγματικά ο πελάτης να ξέρει αν η γυναίκα έχει εξαναγκαστεί, απλά ρωτώντας την;
-Ο αγοραστής σεξουαλικών υπηρεσιών δεν ενδιαφέρεται για το πώς η γυναίκα έχει βρεθεί εκεί. Προέχουν οι δικές του ανάγκες. Ακόμη και οι γυναίκες που δεν έχουν διακινηθεί σε κυκλώματα sex trafficking, έχουν κακοποιηθεί, απειληθεί και πιεστεί με διάφορους τρόπους, ενώ ένα βασικό στοιχείο της ζωής τους είναι η στέρηση της ελευθερίας τους και ο απόλυτος έλεγχος από τον μαστροπό. Αυτά οφείλει να τα υποθέσει, έστω και αν δεν τα επιβεβαιώσει, ο υποψήφιος πελάτης. Επίσης οφείλει να γνωρίζει ότι τα χρήματά του θα πάνε κατευθείαν στον υπόκοσμο, σε εμπόρους ναρκωτικών και στο οργανωμένο έγκλημα.

-Γιατί θεωρείτε την πορνεία ως μορφή βίας κατά των γυναικών;
-Γιατί αποτελεί εισβολή στο σώμα μιας γυναίκας, παρά τη θέλησή της, και επιβολή σε αυτήν της σεξουαλικής πράξης από άντρες που δεν την ελκύουν και που δεν επιθυμεί να έχει σεξουαλική επαφή μαζί τους. Αυτό συνήθως το ορίζουμε ως βιασμό. Και οι μαρτυρίες γυναικών που έχουν επιβιώσει από το σεξουαλικό εμπόριο αυτό που περιγράφουν είναι βία, όχι επιλογή. 

-Κάποιες στατιστικές αναφέρουν ότι «η μέση ηλικία που ξεκινάει μια γυναίκα να εκδίδεται είναι τα 12-14». Πόσο ακριβές είναι αυτό; Και τι μας λέει για την «ελεύθερη βούληση»;
-Μπορούμε να μιλάμε για «ελεύθερη βούληση» στην πορνεία μόνο όταν υπάρχει εναλλακτική επιλογή στο χέρι μιας γυναίκας. Αυτές οι γυναίκες έχουν επιλέξει ενώ βρίσκονταν μέσα σε μια θάλασσα από μη επιλογές. Και, ναι, ένας μεγάλος αριθμός τους έχει μπει σ’ αυτό το εμπόριο πριν από τα 16. Δεν μπορώ όμως να σχολιάσω τη συγκεκριμένη στατιστική.

-Για την έρευνα του βιβλίου σας έχετε ταξιδέψει κι έχετε πάρει πολλές συνεντεύξεις. Υπήρξε κάποια ιστορία που σας ταρακούνησε περισσότερο από τις άλλες;
-Όλες οι ιστορίες που άκουσα έμειναν μέσα στο κεφάλι μου. Μου είναι αδύνατο να επιλέξω μόνο μία. Αλλά σας παραπέμπω στην ιστορία ενός 12χρονου πελάτη στο Άμστερνταμ, την οποία αφηγούμαι στο βιβλίο. Επίσης οι γυναίκες που γνώρισα στην Καμποτία με έχουν συγκλονίσει.

ΤΟ ΑΣΧΗΜΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑΣ
-Ο τίτλος του βιβλίου σας είναι «The Pimping of Prostitution». Σε ποιους «προαγωγούς της πορνείας» αναφέρεστε; 
-Η λέξη «pimping» στη σύγχρονη καθομιλούμενη περιγράφει κάτι που έχει βελτιωθεί, αναβαθμιστεί, εξωραϊστεί. Αυτό είναι το νόημα του τίτλου. Η πορνεία έχει μπει σε μια διαδικασία ωραιοποίησης από όσους έχουν το οικονομικό και το ιδεολογικό ενδιαφέρον να διατηρήσουν το παγκόσμιο σεξουαλικό εμπόριο όπως είναι. Αυτοί λοιπόν αποκαθιστούν την πραγματικότητα της πορνείας και την απολυμαίνουν από ενοχλητικούς όρους, χρησιμοποιώντας διαφορετική γλώσσα για να την περιγράψουν. Για παράδειγμα το να αναφέρεσαι στην πορνεία ως «σεξουαλική εργασία» δίνει την εντύπωση ότι πρόκειται για μια κανονική δουλειά όπως όλες τις άλλες. Το να περιγράφεις έναν προαγωγό ως «μάνατζερ» υπαινίσσεται ότι οι άντρες (και γυναίκες) που διοικούν αυτό το οικονομικό σύστημα, στο πλαίσιο του οποίου αγοράζουν και πωλούν γυναίκες, είναι καθ’ όλα νόμιμοι επιχειρηματίες. Ακόμη και το sex trafficking συχνά περιγράφεται από υποστηρικτές της πορνείας ως «μετανάστευση για σεξουαλική εργασία» που στην ουσία είναι μια στάση άρνησης ενός εγκλήματος. 

-Η Ολλανδία δοκίμασε τη νομιμοποίηση της πορνείας και έδωσε  στις εκδιδόμενες γυναίκες εργασιακά δικαιώματα. Εξηγήστε μας γιατί σήμερα αυτό το σύστημα θεωρείται πλήρης αποτυχία;
-Ο σεξουαλικός τουρισμός αναπτύχθηκε ραγδαία στη χώρα, μετατρέποντας το Άμστερνταμ σε μπορδέλο της Ευρώπης. Για να ανταποκριθούν σ’ αυτή την τεράστια ζήτηση οι μαστροποί διακινούσαν γυναίκες από την Αφρική, την Ανατολική Ευρώπη και την Ασία. Έτσι η παρανομία πήρε μια νέα μορφή, με τεράστια αύξηση της εμπορίας γυναικών, με πορνεία και μαστροπούς χωρίς άδειες, και με την αστυνόμευση του όλου συστήματος να καθίσταται σχεδόν αδύνατη. Έτσι παρόλο που το να διακινείς γυναίκες από τρίτες χώρες (εκτός ΕΕ) για σεξουαλική εκμετάλλευση είναι παράνομο, δεν υπήρξε ποτέ ευκολότερο. Όλα τα μελανά σημεία αυτού του εμπορίου επομένως δεν εξαφανίστηκαν με τη νομιμοποίηση και τη μετονομασία των μαστροπών σε μάνατζερ. Η κακοποίηση των γυναικών είναι εντελώς παρούσα, απλά αντιμετωπίζεται ως «κίνδυνος του επαγγέλματος», όπως δηλαδή ένα τούβλο που μπορεί να πέσει στο δάκτυλο του οικοδόμου. 

-Αποφέρει όμως μεγάλα κέρδη;
-Η Κυβέρνηση της Ολλανδίας ήλπιζε να παίξει τον ρόλο ενός έντιμου διακινητή εισπράττοντας μερίδιο από τα κέρδη μέσω φορολογίας. Αλλά μόνο το 5% των γυναικών ήταν καταχωρημένες στο φορολογικό μητρώο. Όλο αυτό το σύστημα υπήρξε μια κοινωνική, νομική και οικονομική αποτυχία η οποία φτάνει στο τέλος. Το ένα τρίτο των πορνείων του Άμστερνταμ έχουν κλείσει εξαιτίας της συμμετοχής του οργανωμένου εγκλήματος, των εμπόρων ναρκωτικών και της παράνομης εμπορίας και διακίνησης γυναικών. Η Αστυνομία αναγνωρίζει πια ότι η περιοχή με τα κόκκινα φανάρια μεταλλάχθηκε σε ένα διεθνές κέντρο human trafficking και ξεπλύματος βρόμικου χρήματος και στους δρόμους έχουν διεισδύσει ακόμη και συμμορίες που στρατολογούν μικρά και ευάλωτα κορίτσια προωθώντας τα σε άντρες που ζητάνε παρθένες. Παρά το κατά γενική ομολογία αποτυχημένο παράδειγμα της Ολλανδίας, άλλες δυο χώρες η Γερμανία και η Νέα Ζηλανδία τον έχουν ακολουθήσει, μπαίνοντας σε μια ανάλογη πορεία.

Το «σκανδιναβικό μοντέλο» κερδίζει έδαφος

-Στην αντίπερα όχθη βρίσκεται το Κίνημα της απαγόρευσης. Οι υποστηρικτές του «σκανδιναβικού μοντέλου» για ποινικοποίηση της αγοράς σεξουαλικών υπηρεσιών. Μπορείτε να μας το εξηγήσετε;
-Οι φεμινίστριες που τάσσονται υπέρ της απαγόρευσης -όπως είμαι κι εγώ- υποστηρίζουμε την ποινικοποίηση της αγοράς ή της απόπειρας αγοράς σεξουαλικών υπηρεσιών όπως και της εμπορίας προσώπων για σεξουαλική εκμετάλλευση. Απαγόρευση δηλαδή σε κάποιον να αγοράζει και σε κάποιον να πουλάει μια γυναίκα. Υποστηρίζουμε βέβαια την αποποινικοποίηση της προσφοράς σεξουαλικών υπηρεσιών, με πρόνοιες για υποστήριξη των γυναικών που επιθυμούν να βγουν από την πορνεία. Σκεφτείτε ότι δεν έχει διαπραχθεί ούτε ένας φόνος γυναίκας από τον μαστροπό ή τον πελάτη της από τότε που εφαρμόζεται ο νόμος στη Σουηδία. Αντιθέτως στις χώρες που έχουν νομιμοποιήσει το σεξουαλικό εμπόριο όπως η Ολλανδία και μετά η Γερμανία και η Νέα Ζηλανδία, τα περιστατικά αυτά είναι αρκετά συχνά. Να ξεκαθαρίσω επίσης ότι η απαγόρευση της πορνείας δεν στηρίζεται σε ηθικές θεωρήσεις του σεξ. Ο μοναδικός στόχος είναι να φτάσουμε σε μία κοινωνία όπου η εμπορεύσιμη, μονόπλευρη σεξουαλική ικανοποίηση δεν έχει θέση, επειδή οι γυναίκες δεν μπορεί πλέον να θεωρούνται εμπορεύσιμα αγαθά. 

-Το «σκανδιναβικό μοντέλο», πάντως, κερδίζει όλο και περισσότερη στήριξη. Ποιες χώρες το εφαρμόζουν σήμερα;
-Η νομοθεσία εφαρμόζεται στη Σουηδία από το 1999 και έκτοτε αρκετές χώρες την ακολούθησαν, όπως η Νορβηγία, η Ισλανδία και αργότερα ο Καναδάς, η Ιρλανδία και η Γαλλία. Οι κυβερνήσεις του Ισραήλ, της Λετονίας και της Λιθουανίας εξετάζουν ανάλογες νομοθεσίες και το 2014 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η κοινοβουλευτική συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης ψήφισαν αμφότερες τις συστάσεις για εφαρμογή του σκανδιναβικού μοντέλου ως «ο καλύτερος τρόπος για την αντιμετώπιση του σεξουαλικού εμπορίου σε ολόκληρη την Ευρώπη». 

-Αν είχατε την εξουσία να λάβετε μέτρα κατά της πορνείας, πώς θα δρούσατε; Περιγράψτε μας τη στρατηγική σας…
-Αποποινικοποίηση της πώλησης σεξουαλικών υπηρεσιών, ποινικοποίηση της αγοράς και της εκμετάλλευσης, σε συνδυασμό με επαρκείς υπηρεσίες στήριξης για γυναίκες, άντρες, παιδιά και τρανς άτομα που θέλουν να ξεφύγουν. Ταυτόχρονα θα εφάρμοζα ένα διευρυμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης της κοινωνίας, ώστε ο κόσμος να γνωρίσει τη φρίκη του σεξουαλικού εμπορίου και τους λόγους για τους οποίους δεν είναι επωφελές για κανέναν πέρα από τους μαστροπούς και το οργανωμένο έγκλημα.

-Ένα πολύ διαδεδομένο επιχείρημα υπέρ της πορνείας είναι ότι «πάντα υπήρχε και πάντα θα υπάρχει, άρα ας το κάνουμε δίκαιο και νόμιμο». Πώς απαντάτε;
-Αυτό είναι το πιο δυσοίωνο επιχείρημα που έχω ακούσει. Δεν λέμε το ίδιο για τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών. Δεν το λέμε για τον ρατσισμό, για τη φτώχεια στην Αφρική, ή άλλες κοινωνικές ασθένειες. Δεν υπάρχει τρόπος να μετατρέψεις το σύστημα της πορνείας σε κάτι δίκαιο. Το δουλεμπόριο έχει απαγορευτεί, το κάπνισμα σε δημόσια κτήρια έχει απαγορευτεί. Είμαι σίγουρη ότι μπορούμε να πετύχουμε και την απαγόρευση του σεξουαλικού εμπορίου.

«ΜΙΑ ΒΡΑΔΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΤΖΟΥΛΙ ΜΠΙΝΤΕΛ»

H Τζούλι Μπίντελ θα βρίσκεται στην Κύπρο για να παρουσιάσει τις εμπειρίες της μέσα από την πολύχρονη ενασχόληση της με τα συστήματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης γυναικών ανά των κόσμο. Η εκδήλωση «Μια βραδιά με την Julie Bindel» που διοργανώνεται από το Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών του Κοινωνικού Φύλου, θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 14 Φεβρουαρίου από τις 17:30 μέχρι τις 19:30 στο Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Λευκωσία. Το κοινό θα μπορεί να συμμετέχει με ερωτήσεις.

Who is Who
Η Τζούλι Μπίντελ είναι Αγγλίδα συγγραφέας, αρθρογράφος, κορυφαία μορφή του ριζοσπαστικού φεμινιστικού κινήματος και συν-ιδρύτρια της οργάνωσης Justice for Women, η οποία από το 1991 προσφέρει νομική αρωγή σε γυναίκες που κατηγορούνται για τον φόνο ενός βίαιου συντρόφου ή συζύγου. Είναι επισκέπτρια ερευνήτρια στο πανεπιστήμιο του Lincoln και έχει επίσης συνεργαστεί με το Leeds Metropolitan University. Αρθρογραφεί συχνά στις εφημερίδες The Guardian και New Statesman και στα περιοδικά της Sunday Telegraph και Standpoint. Το «The Pimping of Prostitution» είναι το τέταρτο βιβλίο της. Έχει συν-γράψει όμως πάνω από 30 άλλα βιβλία και εκδόσεις. Η δουλειά της εστιάζει στην ανδρική βία κατά των γυναικών και παιδιών, ειδικά την πορνεία, την πορνογραφία, τον θρησκευτικό φανατισμό και την εμπορία προσώπων.