Μία νέα έκδοση του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής και Περιβάλλοντος με τίτλο «Μύθοι και αλήθειες για τα ζώα συντροφιάς» που απευθύνεται σε παιδιά, επιδιώκει να ανατρέψει διαδεδομένους μύθους που έχουν επικρατήσει στην κοινωνία για τα κατοικίδια ζώα, με στόχο την προώθηση της ευημερίας τους. Με απλή και κατανοητή γλώσσα, το βιβλίο αναδεικνύει τη θέση που πρέπει να έχουν τα ζώα συντροφιάς στη ζωή μας και τις υποχρεώσεις που έχουμε απέναντι στα ζώα που επιλέξαμε να έχουμε στη ζωή μας.
Το βιβλίο αυτό εντάσσεται στο πρόγραμμα διαφώτισης για την ευημερία των ζώων, που θα εφαρμοστεί με τη νέα σχολική χρονιά. Η όλη δράση περιλαμβάνεται στο Πρόγραμμα Διακυβέρνησης και προνοεί την υλοποίηση φιλοζωικών δράσεων και παρουσιάσεων σε δημοτικά σχολεία. Ήδη, το ενδιαφέρον που επέδειξαν εκπαιδευτικοί για το συγκεκριμένο βιβλίο είναι πολύ μεγάλο, και το Υπουργείο, ανταποκρινόμενο στο ενδιαφέρον αυτό, ανάρτησε το βιβλίο στην ιστοσελίδα του.
Οι στόχοι και οι συντελεστές
Στο βιβλίο «Μύθοι και αλήθειες για τα ζώα συντροφιάς» τονίζεται ότι ο δεσμός που δημιουργείται μεταξύ των παιδιών και των ζώων συντροφιάς είναι πολύ δυνατός. Τα ζώα προσφέρουν αγάπη, προστασία και συναισθηματική υποστήριξη, βοηθώντας τα παιδιά να αναπτύξουν αυτοπεποίθηση και ενσυναίσθηση, δηλαδή τη δυνατότητα να αναγνωρίζουν καλύτερα τα συναισθήματα και τις ανάγκες των άλλων. Δυστυχώς, παρά την πρόοδο που έχει γίνει στην ευημερία των ζώων τα τελευταία χρόνια, πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν τις βασικές ανάγκες των κατοικίδιων ζώων τους, με αποτέλεσμα αυτά να μην έχουν τη φροντίδα που χρειάζονται και να υποφέρουν.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Οι «άγνωστοι» κανονισμοί για τα ζώα συντροφιάς
Εστιάζοντας στη νέα γενιά, στόχος του βιβλίου είναι να ανατρέψει λανθασμένες αντιλήψεις για τα κατοικίδια ζώα, βοηθώντας τα παιδιά να κατανοήσουν καλύτερα τις ανάγκες των ζώων, διασφαλίζοντας έτσι την ευημερία τους.
Συγγραφείς και συντονιστές της έκδοσης είναι οι Λειτουργοί του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής και Περιβάλλοντος, Μαρίνα Μιχαηλίδου-Καδή και Χάρης Νικολάου, ενώ την έκδοση στήριξαν με τις γνώσεις τους Κτηνιατρικοί Λειτουργοί και άλλοι επιστημονικοί συνεργάτες. Την εικονογράφηση ανέλαβε η εικαστικός Ιωάννα Αβραάμ.
Το περιεχόμενο του βιβλίου
Στο βιβλίο παρουσιάζονται 27 μύθοι, που αγγίζουν ένα μεγάλο φάσμα της ευημερίας των ζώων και χωρίζονται σε τέσσερις βασικές θεματικές ενότητες:
1. Σωστή φροντίδα και διαβίωση των ζώων συντροφιάς.
2. Αλληλεπίδραση των ζώων συντροφιάς με τα παιδιά.
3. Ζώα συντροφιάς και αναπαραγωγή.
4. Εξωτικά και άγρια ζώα.
>1. Ενότητα-Στην ενότητα αυτή, το βιβλίο καταρρίπτει μύθους που αφορούν τη διαβίωση των ζώων, όπως τη διαδεδομένη αντίληψη, για παράδειγμα, ότι τα ζώα ανήκουν έξω, στην αυλή ή σε κλουβί, και όχι μέσα στο σπίτι. Μία βόλτα στη γειτονιά ή στην ύπαιθρο, είναι αρκετή για να διαπιστώσει κανείς ότι υπάρχουν σκυλιά που κρατούνται σε απαράδεκτες συνθήκες. Στο βιβλίο μαθαίνουμε ότι τα κατοικίδια ζώα εξελίχθηκαν κοντά στον άνθρωπο και υποφέρουν όταν αναγκάζονται να ζουν απομονωμένα για μεγάλες περιόδους, χωρίς την ανθρώπινη συντροφιά. Τα σκυλιά, για παράδειγμα, είναι το πρώτο ζώο που εξημέρωσε ο άνθρωπος και ζουν κοντά μας εδώ και 25 χιλιάδες χρόνια. Μέσα από τη συμβίωση αυτή έχει δημιουργηθεί ένας πολύ δυνατός δεσμός. Το να αναγκάζουμε έναν σκύλο να ζει μακριά από την οικογένειά μας – που στα μάτια του είναι και δική του οικογένεια- αποτελεί μια από τις χειρότερες τιμωρίες.
Ένας άλλος διαδεδομένος μύθος είναι ότι τα ζώα, σε αντίθεση με τους ανθρώπους, δεν έχουν συναισθήματα. Αυτή η λανθασμένη αντίληψη ενδεχομένως να εξηγεί και τη σκληρή στάση που έχουν κάποιοι άνθρωποι απέναντι στα ζώα. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι τα ζώα βιώνουν μια πληθώρα συναισθημάτων, όπως ενθουσιασμό, χαρά, λύπη, άγχος, μοναξιά και φόβο. Τα ζώα, όχι μόνο συναισθάνονται όπως εμείς, αλλά μπορούν να διαβάσουν τις εκφράσεις του προσώπου μας και να αντιληφθούν πότε είμαστε χαρούμενοι, θυμωμένοι ή λυπημένοι. Μελέτες έχουν δείξει μάλιστα ότι ο δεσμός ανάμεσα σε μας και τα κατοικίδια ζώα μας είναι τόσο δυνατός, που πολλές φορές τα συναισθήματά τους ταυτίζονται με τα δικά μας, δηλαδή αισθάνονται χαρά όταν εμείς είμαστε χαρούμενοι ή θλίψη όταν εμείς είμαστε λυπημένοι.
>2. Ενότητα – Η ενότητα αφορά την αλληλεπίδραση των ζώων συντροφιάς με τα παιδιά. Ένας από τους μύθους που επικρατεί είναι ότι τα σκυλιά που προέρχονται από καταφύγια έχουν προβληματική συμπεριφορά και είναι επικίνδυνα, ειδικά για τα παιδιά. Η αντίληψη αυτή δεν ευσταθεί. Ένας σκύλος μπορεί να καταλήξει σε καταφύγιο για πολλούς λόγους, όπως απρογραμμάτιστες γεννήσεις σκύλων, ιδιοκτήτες που δεν ήταν προετοιμασμένοι να αναλάβουν τις ευθύνες που απαιτεί η φροντίδα ενός σκύλου, μετακόμιση σε άλλη χώρα, θάνατος ή ασθένεια του ιδιοκτήτη κ.ά. Υπάρχουν αμέτρητα παραδείγματα σκύλων που υιοθετήθηκαν από καταφύγια οι οποίοι, με την κατάλληλη φροντίδα, προσαρμόστηκαν πλήρως και ζουν ευτυχισμένοι στις νέες τους οικογένειες, ανταποδίδοντας μάλιστα πολλή αγάπη στους νέους ιδιοκτήτες τους.
Μία άλλη διαδεδομένη αντίληψη που οδηγεί σε παράλογη ανησυχία και φόβο είναι ότι τα ζώα μεταδίδουν ασθένειες, εξαιτίας του χαμηλού ανοσοποιητικού συστήματος των παιδιών. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που ζουν με κατοικίδια ζώα, κυρίως σκυλιά, είναι λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν λοιμώξεις του αναπνευστικού σε σύγκριση με παιδιά που μεγαλώνουν χωρίς κάποιο ζώο στον ίδιο χώρο. Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η συμβολή των ζώων στο μεγάλωμα παιδιών με νοητικές και κινητικές δυσκολίες, προβλήματα συμπεριφοράς, καρδιαγγειακά νοσήματα, κ.ά.
>3.Ενότητα – Η ενότητα εστιάζεται στην αναπαραγωγή των κατοικίδιων ζώων. Ένας μύθος που ακούμε συχνά στην Κύπρο είναι ότι τα κατοικίδια που μένουν σε περιφραγμένο χώρο στην αυλή ή μέσα στο σπίτι δεν χρειάζεται να στειρωθούν. Η αντίληψη αυτή οδηγεί πολλές φορές σε απρογραμμάτιστες γεννήσεις σκύλων ή γάτων, αυξάνοντας το πρόβλημα του υπερπληθυσμού αδέσποτων ζώων στη χώρα μας. Η αλήθεια είναι ότι ακόμα και εάν τα κατοικίδιά μας δεν κυκλοφορούν ελεύθερα εκτός του χώρου μας, μπορεί να τα προσεγγίσει ένα άλλο ζώο, ακολουθώντας το ένστικτό του, που είναι πολύ δυνατό. Ένας αρσενικός σκύλος, για παράδειγμα, μπορεί να εντοπίσει μια θηλυκή σκυλίτσα που βρίσκεται σε οίστρο, σε ακτίνα δύο χιλιομέτρων και θα κάνει τα πάντα για να βρεθεί κοντά της. Το ίδιο και τα δικά μας κατοικίδια, την εποχή του ζευγαρώματος μπορεί να ξεφύγουν κατά τη διάρκεια της βόλτας τους ή να βρουν τρόπο να δραπετεύσουν για να βρεθούν με άλλα ζώα του είδους τους.
Ο μύθος ότι ένα θηλυκό ζώο πρέπει να γεννήσει μία φορά τουλάχιστον, πριν στειρωθεί, επίσης δεν ευσταθεί. Σύμφωνα με επιστημονικά δεδομένα, η στείρωση των ζώων περιέχει περισσότερα οφέλη παρά κινδύνους. Η στείρωση τόσο στα θηλυκά ζώα όσο και στα αρσενικά, μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης διαφόρων τύπων καρκίνου, όπως για παράδειγμα των μαστών, αλλά και άλλων σχετιζόμενων παθήσεων, όπως η πυομήτρα στα θηλυκά και νοσήματα του προστάτη στα αρσενικά. Η μη στείρωση των κατοικίδιων ζώων μας συμβάλλει στο πρόβλημα του υπερπληθυσμού αδέσποτων ζώων. Τα καταφύγια στη χώρα μας είναι γεμάτα από εγκαταλειμμένα και αδέσποτα σκυλιά, τα οποία ψάχνουν σπίτια για υιοθεσία. Το πρόβλημα με τις αδέσποτες γάτες είναι επίσης μεγάλο, αφού αναπαράγονται ανεξέλεγκτα και ήδη υπάρχει υπερπληθυσμός, με αποτέλεσμα να υποφέρουν τα ίδια τα ζώα.
>4.Ενότητα – Όσον αφορά τα εξωτικά ή άγρια ζώα, δηλαδή τα ζώα που δεν εξελίχθηκαν για να ζουν κοντά στον άνθρωπο, το βιβλίο θέτει ξεκάθαρα το μήνυμα ότι τα ζώα αυτά δεν αποτελούν την καλύτερη επιλογή για να τα έχουμε ως κατοικίδια, καθώς υποφέρουν κατά τη σύλληψη, τη μεταφορά και την κράτησή τους σε συνθήκες αιχμαλωσίας. Ο μύθος ότι όλα τα ζώα προτιμούν να ζουν κοντά στους ανθρώπους αντί στη φύση, γιατί έχουν φροντίδα και φαγητό, δεν ισχύει. Σε αντίθεση με τα οικόσιτα ζώα, τα οποία εξελίχθηκαν κοντά στον άνθρωπο και με την κατάλληλη φροντίδα, μπορούν να έχουν μια καλή και ευτυχισμένη ζωή, τα άγρια ζώα έχουν διαφορετικές ανάγκες και υποφέρουν όταν κρατούνται σε αιχμαλωσία. Κάποια από αυτά τα ζώα, για παράδειγμα, θα έπρεπε να ζουν σε αγέλες ή κοινωνικές ομάδες, και δεν ευημερούν όταν κρατούνται μόνα τους, χωρίς άλλα ζώα του είδους τους. Όσο καλές προθέσεις και να έχουν οι ιδιοκτήτες τους, σίγουρα δεν μπορούν να τους προσφέρουν τη ζωή που θα είχαν στο φυσικό τους περιβάλλον. Στην Κύπρο, μετά από πρόσφατη τροποποίηση της νομοθεσίας, απαγορεύεται η κράτηση άγριων θηλαστικών, ως κατοικίδια.
Το βιβλίο ανατρέπει επίσης την αντίληψη ότι όταν κάποιος δεν μπορεί πλέον να φροντίζει ένα εξωτικό κατοικίδιο ζώο, μπορεί να του χαρίσει την ελευθερία του, απελευθερώνοντάς το στη φύση. Η αλήθεια είναι ότι τυχόν διαφυγή ή απελευθέρωση ορισμένων ειδών ζώων στη φύση, μπορεί να προκαλέσει σοβαρά και ανεπανόρθωτα προβλήματα στην τοπική πανίδα, αφού λειτουργούν ανταγωνιστικά μεταξύ τους, με κίνδυνο τα εγχώρια είδη στο τέλος να εκτοπιστούν. Επίσης, ένα ζώο μεγαλωμένο σε συνθήκες αιχμαλωσίας όπου είναι εξαρτημένο για τη λήψη της τροφής του από τον άνθρωπο, δύσκολα θα επιβιώσει.
Μαρίνα Μιχαηλίδου-Καδή:
Ταξίδι στον κόσμο των ζώων με αγάπη και ενσυναίσθηση
Τα παιδιά έχουν μια έμφυτη αγάπη για τα ζώα και ένα έντονο ενδιαφέρον να αντλήσουν πληροφορίες για τη συμπεριφορά, τα συναισθήματα και γενικά τον κόσμο των ζώων. Εναπόκειται σε μας να καλλιεργήσουμε αυτή την αγάπη και την ενσυναίσθηση, χωρίς να τους μεταφέρουμε τις δικές μας φοβίες και λανθασμένες αντιλήψεις.
Προσωπικά, η πολύχρονη μου επαφή με τα ζώα και ειδικά τα σκυλιά, ήταν καθοριστικής σημασίας σε πολλές στιγμές της ζωής μου και χαίρομαι που είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ με αξιόλογους επιστήμονες για την έκδοση αυτού του βιβλίου.
Το βιβλίο εντάσσεται σε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα διαφώτισης για την ευημερία των ζώων που θα εφαρμόσει το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, το οποίο βασίζεται στην αρχή του σεβασμού απέναντι στα ζώα και στην εξάλειψη συνθηκών που προκαλούν σε αυτά πόνο, ταλαιπωρία και φόβο.
Χάρης Νικολάου:
Τα ζώα αξίζουν καλοσύνη και σεβασμό
Τα ζώα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ζωής μας εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια. Δεν είναι ποτέ πολύ νωρίς για να διδάξουμε στα παιδιά μας πως κάθε ζωντανό πλάσμα αξίζει καλοσύνη και σεβασμό, ενώ την ίδια στιγμή αποτελεί και τεράστια ευθύνη η σωστή αλληλεπίδραση με τους τριχωτούς φίλους τους.
Η άνευ όρων αγάπη ενός κατοικίδιου ζώου μπορεί να προσφέρει πολύ περισσότερα από το να μας κρατήσει συντροφιά.
Μπορεί να μειώσει το άγχος, να βελτιώσει την υγεία μας και ακόμη να βοηθήσει τα παιδιά να αναπτύξουν τις συναισθηματικές και κοινωνικές τους δεξιότητες. Η πολύχρονη ασχολία μου τόσο με άγρια ζώα όσο και με τα ζώα συντροφιάς, ήταν ο λόγος που με ώθησε στη συνεργασία αυτή και στη συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου, το οποίο μέσω των προγραμμάτων ευαισθητοποίησης του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος για την ευημερία των ζώων, έγινε πραγματικότητα.
