Στο σκοτάδι του βυθού ανοιχτά του Καστελόριζου, στην οξείδωση και τη φθορά του χρόνου, αφέθηκαν οι απαντήσεις γύρω από το πολύνεκρό αεροπορικό δυστύχημα της πτήσης CY284 με προορισμό τη Λευκωσία.

Πρόκειται για μια σχετικά άγνωστη σελίδα της ιστορίας, η οποία χαρακτηρίζεται μέχρι σήμερα από μυστήριο και πολιτικές ίντριγκες. Το ημερολόγιο έγραφε 12 Οκτωβρίου 1967, όταν το σκάφος μετετράπη σε μια πύρινη μπάλα κοστίζοντας τη ζωή σε 66 ανθρώπους, εκ των οποίων 19 Κύπριοι. Τα σενάρια άφθονα. Επικρατέστερο ότι τοποθετήθηκε βόμβα με στόχο τη δολοφονία του Γεωργίου Γρίβα, ο οποίος τελικά δεν είχε επιβιβαστεί. Η υπόθεση έκλεισε με διαδικασίες εξπρές, ενώ δεν έγιναν διώξεις. Προχθές, 56 χρόνια μετά, η Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου παραδέχθηκε ότι η έρευνα για την ανατίναξη αεροσκάφους που εκτελούσε πτήση των Κυπριακών Αερογραμμών ήταν «προβληματική». Ωστόσο, τα αστυνομικά έγγραφα της περιόδου φυλάσσονται ως εμπιστευτικά και δεν θα αποχαρακτηριστούν μέχρι το 2067.

«Αεροσκάφος των Βρετανικών Ευρωπαϊκών Αερογραμμών και των Κυπριακών Αερογραμμών, εκτελούν πτήσιν από Λονδίνον εις Λευκωσίαν μέσω Αθηνών, κατέπεσε την 5:17 π.μ. της σήμερον εις την θάλασσαν μεταξύ Ρόδου και Κύπρου. Του αεροσκάφους επέβαινον 59 επιβάται και πλήρωμα επτά προσώπων», ανέφερε ανακοινωθέν της εποχής για το τραγικό αεροπορικό δυστύχημα, ενώ αργότερα διευκρινίστηκε ότι επρόκειτο για 22 Έλληνες, 19 Κύπριους, 19 Βρετανούς, πέντε Αμερικανούς εκ των οποίων ένα βρέφος 17 μηνών, και έναν επιβάτη άγνωστης εθνικότητας.

Στο σημείο του δυστυχήματος κατέπλευσαν αμέσως το ελληνικό αντιτορπιλικό «Ναυαρίνο» και πλοία άλλων χωρών, αναφέρει στο «Βήμα» η Φωτεινή Τομαή από τη θέση της προϊσταμένης της Υπηρεσίας Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου του υπουργείου Εξωτερικών στην Ελλάδα. «Η κυπριακή κυβέρνηση και η βρετανική αρμοστεία ζητούσαν επιμόνως όλα τα πτώματα να μεταφερθούν μαζί με τυχόν υπολείμματα του αεροσκάφους στην Κύπρο (κρυπτοτηλεγράφημα από Αθήνα ΑΠΔΚ 84-12)».

Εν τω μεταξύ, συνεχίζει η κ. Τομαή, σύσσωμα τα βρετανικά μέσα ενημέρωσης μιλούσαν για δολιοφθορά. «Η χούντα των Αθηνών έδειχνε να τα έχει χαμένα, κυρίως γιατί δεν γνώριζε τι ακριβώς συνέβαινε και έτρεμε στην ιδέα και μόνο να γίνει αναφορά ή να εκφρασθούν έστω υπαινιγμοί «περί ελληνικού δακτύλου» (κρυπτοτηλεγράφημα από κέντρο προς Λονδίνο ΑΠ ΒΑ 400-273 και απάντηση Βερύκιου, Έλληνα πρέσβη στο Λονδίνο, ΑΠ 5817/ΣΤ/Ζ, 17 Νοεμβρίου 1968)».

Όταν ο Βρετανός στρατιωτικός ιατροδικαστής, λοχίας J.Κ. Mason, γνωμάτευσε από την εξέταση των πρώτων επτά πτωμάτων ότι τα θύματα δεν πέθαναν από πνιγμό αλλά από τη ραγδαία πρόσκρουση με την επιφάνεια της θαλάσσης, θα επικρατήσει τελικά η θεωρία περί σαμποτάζ.

Ωστόσο, συνεχίζει η κ. Τομαή, ερωτήματα προκαλούσε η μαρτυρία πιλότου άλλου αεροσκάφους που πετούσε την προηγουμένη στην περιοχή, σχετικά με τον ρόλο τουρκικών πολεμικών αεροσκαφών τα οποία μετείχαν σε άσκηση πάνω από το Καστελόριζο. Ο Τύπος της εποχής, άφηνε να εννοηθεί ότι οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες γνώριζαν κάτι αλλά δεν άφηναν να διαρρεύσει τίποτε εν όψει της επισκέψεως του Τούρκου προέδρου Σουνάι στο Λονδίνο. Απέδιδαν, όμως, εκεί το γεγονός ότι η διενέργεια ερευνών δεν ανατέθηκε στη Σκότλαντ Γιαρντ αλλά στην Στρατιωτική Υπηρεσία Πληροφοριών ΜΙ6 και στη βρετανική κυβέρνηση.

Την επομένη, σύμφωνα με την κ. Τομαή, κυκλοφόρησε δημοσίευμα με τίτλο: «Η βόμβα στον Comet είχε τοποθετηθεί για τον Γρίβα», αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα ότι ο ίδιος ο πρωθυπουργός Γουίλσον είχε ασχοληθεί με το θέμα και είχε συντάξει απόρρητη έκθεση.

«Η υπόθεση έκλεισε βιαστικά με απόφαση της βρετανικής κυβέρνησης να μην ανασυρθούν από αμερικανικό βαθυσκάφος του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ, του μόνου που ήταν σε θέση να ανασύρει, τα συντρίμμια από τον βυθό του Αιγαίου. Οι 66 συνολικά ανθρώπινες ζωές είχαν θυσιασθεί στον βωμό πολιτικών σκοπιμοτήτων της εποχής, με το κυπριακό ζήτημα να διέρχεται μία από τις οξύτερες φάσεις του», κατέληξε η κ. Τομαή.

Φ. Αργυρού: «Στοιχειοθετούσαν την βομβιστική ενέργεια» 

Η ερευνήτρια/δημοσιογράφος, Φανούλα Αργυρού, υπογράμμισε στην εφημερίδα «Ελευθερία» ότι η χουντική κυβέρνηση της Αθήνας επ’ ουδενί ήθελε να αναφερθεί ότι ευθύνονταν για την τραγωδία, καθώς θα την κατηγορούσαν για έλλειψη ασφάλειας στο αεροδρόμιο της Αθήνας. Αντιθέτως, προτιμούσε να προβληθεί άλλη αιτία για το δυστύχημα. 

Επικαλούμενη τον Βρετανό ερευνητή και συγγραφέα Simon Hepworth, ο οποίος έγραψε το βιβλίο «Bealine Charlie Oscar flight 284–The real story behind a forgotten atrocity», σημείωσε ότι λίγο μετά την τραγωδία οι βρετανικές Αρχές κάλεσαν την ελληνική κυβέρνηση να στείλει αντιπροσώπους της στο Λονδίνο να δουν τα τεκμήρια των ερευνών που στοιχειοθετούσαν την βομβιστική ενέργεια.

Ο κ. Γ. Παπαδημητροπούλου και ο κ. Χαζάρδος στις 20 Ιανουαρίου, μαζί με τον κ. M. Carder της Ολυμπιακής Αεροπορίας συναντήθηκαν με τους κ. Clancey του RARDE, Forsyth της RAF και Norman Head AIB. Ο κ. Clancey τους έδειξε το μαξιλάρι και τις συνοδευτικές φωτογραφίες και εξήγησε τις λεπτομέρειες των αποδεικτικών στοιχείων. Επίσης, έδειξε φωτογραφίες με ακτίνες Χ του τραυματισμένου από την έκρηξη επιβάτη κ. Αφατίτη. Ο κ. Clancey μπήκε στο σκεπτικό της θεωρίας ότι η βόμβα είχε τοποθετηθεί στην αριστερή πλευρά του αεροσκάφους, μεταξύ του καθίσματος και της πλευράς της ατράκτου.

Η κ. Αργυρού σημείωσε ότι το 2011 στη Βουλή των Αντιπροσώπων έγινε λόγος ότι στο συγκεκριμένο αεροπλάνο επρόκειτο να επιβαίνει ο στρατηγός Γεώργιος Γρίβας, ο οποίος λίγες μέρες μετά έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις της Κοφίνου εναντίον Τουρκοκυπρίων ενόπλων. Σχετικά άρθρα δημοσιεύτηκαν στην Daily Mirror, Daily Express και Evening Star.

Αξιωματούχοι που ακύρωσαν το ταξίδι

Δημοσίευμα του «Φ» την 1η Οκτωβρίου 2006 αποκάλυπτε ότι υπήρξαν δύο αξιωματούχοι που θα ταξίδευαν με τη μοιραία πτήση, οι οποίοι για δικούς τους λόγους δεν πέταξαν ποτέ. Συγκεκριμένα, γράφτηκε ότι θα ταξίδευε με την ίδια πτήση από Λονδίνο ο Μιχαλάκης Τριανταφυλλίδης, τότε δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου και μετέπειτα Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας, ο οποίος άλλαξε γνώμη και επέστρεψε με πλοίο στην Κύπρο.

Επιπλέον, επρόκειτο να επιστρέψει από το Λονδίνο με το εν λόγω αεροπλάνο ο Γλαύκος Κληρίδης, τότε πρόεδρος της Βουλής και μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Ωστόσο, την τελευταία στιγμή ανέβαλε την αναχώρησή του λόγω υποχρεώσεων που προέκυψαν στην Αγγλία.

Πέταξε με άλλη εταιρεία ο Γρίβας

Όπως αναφέρει η κ. Αργυρού, ο στρατηγός Γεώργιος Γρίβας επέστρεψε στη Λευκωσία την ημέρα της τραγωδίας, όμως με πτήση της Ολυμπιακής Αεροπορίας. Επικαλούμενη τα τεκμήρια του κ. Hepworth, έμπιστοι του στρατηγού, έχοντας σχετικές πληροφορίες, του άλλαξαν την πτήση και γι’ αυτό ταξίδευσε με άλλη εταιρεία. Μάλιστα, λέγεται ότι για προληπτικούς σκοπούς και η Ολυμπιακή άλλαξε αεροπλάνο από εκείνο που είχε έτοιμο για πτήση προτού επιβιβαστεί ο Γρίβας.

Ο Φιλελεύθερος της εποχής έγραφε τότε: «Η πιθανότης δολιοφθοράς έδωσεν αφορμήν να κυκλοφορήσουν εις Αθήνας φήμαι ότι μεταξύ των επιβατών ευρίσκετο ινκόγκνιτο ο στρατηγός Γρίβας, ο οποίος ως γράφει η εφημερίς (σ.σ. Ντέλι Μίρορ) είναι γνωστόν ότι έχει πολλούς πολιτικούς εχθρούς, τόσον εις την Ελλάδα όσον και εις την Κύπρον. Η εις Αθήνας όμως Κυπριακή Πρεσβεία διέψευσεν αμέσως την πληροφορίαν ότι ο στρατηγός Γρίβας ήτο μεταξύ των επιβατών».