Η μητέρα μας Ορθόδοξη Εκκλησία, μέσα στα πλαίσια του λεγόμενου λειτουργικού της χρόνου, μας καλεί και φέτος να βιώσουμε υπαρκτικά το γεγονός εκείνο όπου, κατά τον Μέγα Αθανάσιο, «ασώματος ων τη φύσει, και Λόγος υπάρχων, όμως κατά φιλανθρωπίαν και αγαθότητα του εαυτού Πατρός, διά την ημών σωτηρίαν, εν ανθρωπίνω σώματι ημίν πεφανέρωται.».
Δηλαδή, το γεγονός εκείνο όπου ο Χριστός, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, ενώ προηγουμένως ήταν ασώματη και άυλη ύπαρξη, έλαβε την προπτωτική ανθρώπινη φύση, εξαιτίας της φιλανθρωπίας του Θεού Πατρός. Ένωσε, δηλαδή, κατά το δόγμα της Χαλκηδόνος, στο πρόσωπο Του δυο φύσεις, ασυγχύτως, αχωρίστως, αδιαιρέτώς, τη θεϊκή και την ανθρώπινη. Και έτσι με τη γέννηση Του, παρουσιάστηκε και συναναστράφηκε με εμάς ως θεάνθρωπος, δηλαδή, ως τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος.
Ο Άγιος Νεόφυτος ο Έγκλειστος, στο περισπούδαστο έργο του «Περι των του Χριστού εντολών λόγοι 10», αναλύοντας θεολογικά τη γέννηση του Σωτήρος Χριστού, αναφέρει, «εν τη πρώτη αυτού παρουσία ουκ ήλθεν εν τη δόξη αυτού, αλλά ως εις των πενήτων». Η γέννηση Του, κατά τον Άγιο Νεόφυτο σήμανε και την πρώτη παρουσία Του κατά την οποία, δεν ήλθε με τη δόξα και την μεγαλοπρέπεια Του, αν και Θεός αληθινός, αλλά, σαν ένας φτωχός ο οποίος, κατά τον Άγιο, δεν είχε που την «κεφαλήν κλίναι». Σαν φτωχός, λοιπόν, και άπορος, κατά την θεολογία του Ιερού Πατρός, γεννήθηκε σε μια σπηλιά και «τέκτονος υιός ελογίθη». Δηλαδή, θεωρήθηκε παιδί του Θεού μαραγκού Ιωσήφ. Με τη γέννηση Του, κατά τον Άγιο Νεόφυτο, «ουκ ήλθεν ινα κρίνει τον κόσμον αλλά ίνα καλέσει αμαρτωλούς εις μετάνοιαν και σώσει τον κόσμον. Ήλθεν εις τα ίδια εν σχήματι ευτελείας».
Έξαλλου, ο Ιερός Χρυσόστομος, αιτιολογώντας θεολογικά το γεγονός της θεοενσαρκώσεως, αναφέρει, «γι αυτό λοιπόν ο Χριστός έγινε άνθρωπος, για να μας απαλλάξει από τις κακίες και τις μικρότητες και αν και είμαστε άνθρωποι να μας κάνει μιμητές των αγγέλων και να μας βοηθήσει να κάνουμε υπέρβαση των παθών και τελικά, να μας χαρίσει την πραγματική και αληθινή ελευθερία».
Από τη δίκη του πλευρά , ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, στο τρίτο θεολογικό λόγο του, χαρακτηρίζει το γεγονός της γέννησης του Χριστού σαν ένα μυστήριο που καλείται ο άνθρωπος να τιμήσει με σιωπή. Κατά τη θεολογία του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, το μυστήριο αυτό είναι ακατάληπτο και από αυτούς ακόμα τους αγγέλους. Τα μόνα πρόσωπα που γνωρίζουν γι’ αυτό, είναι ο Θεός Πατήρ και ο Θεός Λόγος. Λέει χαρακτηριστικά, «Θεού γέννησις, σιωπή τιμάσθω. Μέγας σοι το μαθείν οτι γεγένηται. το δε πώς, ουδέ αγγέλοις εννοείν, μη ότι γέ σοι νοείν συγχωρήσομεν, βούλει παραστήσω το πως; ως οίδεν ο γεννήσας πατήρ, και ο γεννηθείς υιός».
Η γέννηση του Χριστού κατά τη θεολογία του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά είχε και γι’ αυτούς ακόμα τους αγγέλους σωτηριολογικές προεκτάσεις. Συγκεκριμένα αναφέρει «οι άγγελοι το απερίτρεπτον εκτίσαντο μετά την ένσακρον Χριστού οικονομία. Τότε ούτοι έργον έμαθον παρά αυτού, οδός θεώσεως και υψώσεις είναι τη ταπείνωσιν και ου την έπαρσιν». Δηλαδή, οι άγγελοι παγιώθηκαν στο αγαθό μετά τη γέννηση του Χριστού. Τότε έμαθαν έμπρακτα από αυτόν ότι ο δρόμος που οδηγεί στην ύψωση και στη θέωση είναι ασφαλώς η ταπείνωση και οπωσδήποτε όχι η έπαρση και η αλαζονεία.
Η γέννηση του, κατά τον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, σήμανε και το γεγονός της σωτηρίας. Ως άνθρωπος παρουσιάζεται κατά κόσμον άσημος, ως Θεός, όμως, φυγαδεύει τα δαιμόνια και καταργεί την αμαρτία. Λέει συγκεκριμένα, «ο Χριστός εν φάτνη μεν ανεκλήθη αλλά υπό αγγέλων εδοξάσθη». Συνεχίζοντας παρακάτω αναφέρει, «φυγαδεύτηκε στην Αίγυπτο αλλά φυγάδεψε τα των Αιγυπτίων, δηλαδή την αμαρτία».
Έξαλλου ο Μέγας Βασίλειος θα τονίσει ότι τα Χριστούγεννα είναι το πιο δυνατό μάθημα ταπείνωσης. Επισημαίνει, «ο Χριστός Θεός αληθινός γίνεται βρέφος και γεννιέται σε μια σπηλιά. Τοποθετείται σε μια ταΐστρα των ζώων. Στην συνέχεια, μένει στο σπίτι ενός φτωχού μαραγκού και μιας φτωχής κατά κόσμον μητέρας. Διδάσκεται και ακούει πράγματα που δεν έχει ανάγκη, αφού ως Θεός Λόγος είναι η ενυπόστατος σοφία του Θεού Πατρός».
Τέλος, κατά τον Άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή, το σπουδαιότερο δώρο που μας χάρισε ο Χριστός με τη γέννηση του, πέρα από την υιοθεσία και την ισοτιμία με τους Αγίου αγγέλους, είναι η θεια ζωή, δηλαδή, το θεανδρικό σώμα Του που προσφέρεται στο μυστήριο της Θειας Ευχαριστίας και το οποίο θεώνει και αγιάζει το ανθρώπινο πρόσωπο. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο και ο μεγάλος νηπτικός Πατέρας της ανατολής, ο Αββάς Βαρσανούφιος, με αφορμή την γέννηση του Χριστού, θα επισημάνει, «για σένα έγινε άνθρωπος ο Χριστός. Γίνε λοιπόν και εσύ για Αυτόν θεός κατά χάριν».
*Ο Σάββας Αλεξάνδρου είναι διευθυντής του Γραφείου Ορθοδόξου Ομολογίας στην Ιερά Μητρόπολη Λεμεσού.
