Αυτή τη βδομάδα βρέθηκα σε παρέα που προέρχονταν από την πάλαι ποτέ Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία! Τους ανακοίνωσα με στόμφο ότι κάποτε πριν πολλά χρόνια, η πατρίδα τους Γερμανία, είχε αυτοκρατορική επικυριαρχία επί της νήσου μας!
Θυμηθήκαμε όλοι το μνημόνιο, κάποιοι χαμογέλασαν… κάποιοι όχι. Τους εξήγησα ότι τον μεσαίωνα καμπόσοι διεκδικούσαν να κατακτήσουν το βασίλειο της Κύπρου, το οποίο ήταν προϊόν αγοράς και όχι κληρονομιάς. Οριστικό τέλος στο θέμα έδωσε τον Σεπτέμβρη του 1197 ο Γερμανός αυτοκράτορας Ερρίκος ΣΤ’ που έστειλε τον επίσκοπο του Hildersheim και δυο αρχιεπίσκοπους από το Trani και το Brindisi να στέψουν στην Αγία Σοφία της Λευκωσίας νέο βασιλιά της Κύπρου τον Αιμερύ, αδελφό του Γουίδου Λουζινιάν που μας αγόρασε μεν, αλλά επειδή όπως όλοι μας κάποια στιγμή, απεδήμησε εις Κύριον, είχε τεθεί μέγα θέμα για το ποιος θα κληρονομούσε το νησί.
Οι Γερμανοί επισκέπτες ήθελαν να μάθουν για το νησί μας, την ιστορία, τη γεωγραφία και τον ρόλο του στην Ανατολική Μεσόγειο για να συμπληρώσουν τα λιγοστά που γνώριζαν. Η δική τους παιδεία προσφέρει αρχαία ελληνικά και λατινικά και έτσι γνώριζαν νεράκι Ηρόδοτο και Θουκυδίδη, τα σκάνδαλα της καλλίπυγου Αφροδίτης, αλλά και τις ατιμίες του Schliemann. Για μας και την πρόσφατη ιστορία μας ευτυχώς λίγα ήξεραν.
Περί Αββακούμ ντρεπόμουν να μιλήσω, ούτε βέβαια τόλμησα ν’ αναφερθώ στη σχέση μας με τον μακαρίτη Σόιμπλε, δεν ανέφερα την αγοραπωλησία ευρωπαϊκών διαβατηρίων προς έντιμους και άτιμους επενδυτές… Kαι λέξη δε βγήκε από το στόμα μου για το Κράν Μοντάνα, ούτε για το ότι ο Πρόεδρός μας πήγε στο Άγιο Όρος ενώ βρισκόταν εδώ η κυρία Ολγκίν. Βασάνισα το μυαλό μου να βρω λίγα καλά πράγματα να τους πω για την πατρίδα μου. Τους μίλησα για τη μοναδική μας φύση, τον Οφιόλιθο και τον Πενταδάκτυλο και επέλεξα δυο λέξεις για να τους εισαγάγω στην ανισορροπία και την πολυπλοκότητα της ιστορίας μας.
Για την προ Χριστού περίοδο της ιστορίας μας επέλεξα τη λέξη «ανθεκτικότητα» που έχει διάφορες έννοιες: σηματοδοτεί αντοχές, ελαστικότητα, χρήση λογικής και λιγότερου συναισθήματος, αντίληψη της πραγματικότητας, δυνατότητα συνδιαλλαγής, ανάκαμψης, προσαρμοστικότητας. Η ανθεκτικότητα μπορεί να φέρει ανάπτυξη, συναλλαγές, εμπόριο, προϋποθέτει όμως επιμονή, δύναμη ψυχής, κουράγιο και σθένος.
Τους μίλησα για την προσαρμοστικότητά των Κυπρίων όταν έφτασαν οι Μυκηναίοι, όταν εξαφανίστηκαν οι μικρές θεές με τα γυμνά στήθη και κρύφτηκε ο Κερασφόρος. Όταν άνθισε και έδυσε η Έγκωμη της μεταλλοτεχνίας, όταν γεννήθηκε η Σαλαμίνα του Τεύκρου, και ενώ στο σβέρκο μας βρίσκονταν εναλλάξ Ασσύριοι, Αιγύπτιοι και Πέρσες, δημιουργήθηκαν δέκα βασίλεια και ο κοσμάκης χρησιμοποιούσε τρεις γραφές για να εξυπηρετηθεί το εμπόριο και οι συναλλαγές με τη γύρω Μέση Ανατολή. Αυτά έφεραν και άλλους, τη σκιά του Μεγαλέξανδρου, τους Πτολεμαίους και τους Ρωμαίους…
Η Κύπρος τότε πετούσε, όπως το Τρίκωμο και η Λεμεσός σήμερα.
Τους εξήγησα πώς ο απόηχος της νέας θρησκείας άλλαξε ολοκληρωτικά την πορεία που χάραξε η αρχαία Κύπρος. Η ανθεκτικότητα, η ελαστικότητα και η δυνατότητα προσαρμογής έδωσαν σταδιακά τόπο στην «Πίστη», δηλαδή στην απόλυτη πεποίθηση, τη βεβαιότητα και τη σιγουριά που έχει κάποιος για κάτι που μπορεί να είναι θρησκευτικό, επιστημονικό, εμπορικό, συζυγικό… Kάποτε υπήρξαν Τράπεζες Πίστεως! Η πιο σημαντική για τους Κύπριους ήταν και είναι η θρησκευτική πίστη που είναι ακλόνητη, απαρασάλευτη, απόλυτη και βαθιά! Υπέρ Πίστεως και Πατρίδος διδάσκουμε ακόμη τα παιδιά μας. Τη λέξη «πίστη» χρησιμοποιούμε και σε βαρύτατες βρισιές μας. Είναι αυτό που μας καθοδηγεί, που αποδείχθηκε όμως ότι μπορεί να είναι συνάμα και σωτήριο και ολέθριο.
Αφού θαύμασαν οι Γερμανοί τη βασιλική του Κουρίου κατάλαβαν τη δύναμη του Βυζαντίου και πόσο η βαθιά και ειλικρινής πίστη των Κυπρίων στην ορθόδοξη παράδοση έδωσε ένα λαμπρό βυζαντινό και κοσμοπολίτικο πολιτισμό. Κατάλαβαν ότι η θρησκευτική πίστη στήριξε ψυχικά τον λαό – που στη μεγάλη του πλειοψηφία ήταν αμόρφωτος – ν’ αντέξει τους πολλούς και ποικίλους κατακτητές. Στα πρώτα μεσαιωνικά χρόνια ο απόηχος της ανθεκτικότητας βρισκόταν ακόμη στο προσκήνιο και κατάφερε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη συνύπαρξη ανάμεσα στην ηγεσία του καθολικισμού και του κυπριακού λαού. Απόδειξη ανθεκτικότητας ήταν το γεγονός ότι συνεχίσαμε αγόγγυστα να σπέρνουμε και να θερίζουμε τη Μεσαριά, να τετραγωνίζουμε πωρόλιθους και ασβεστόλιθους, να κτίζουμε τα τείχη και τα κάστρα μέσα στα οποία εγκλωβιστήκαμε.
Τα πράγματα πήραν άλλη τροπή όταν η Κύπρος βρέθηκε κάτω από τη διοίκηση των Οθωμανών και στη συνέχεια των Άγγλων αποικιοκρατών. Η ανασφάλεια και ο φόβος πήραν το πάνω χέρι, η θρησκεία και η πατρίδα για τους πολλούς ευκολόπιστους έγινε το καταφύγιο, το απάνεμο λιμάνι και η ελπίς. Κάποιοι το εκμεταλλεύτηκαν. Εκκλησία και μοναστήρια έδειξαν τη δύναμή τους, απέκτησαν αμύθητα πλούτη, γη, περιουσίες, πήραν την παιδεία στα χέρια τους, και Πίστη και Πολιτική αντάμα έβαλαν τα θεμέλια ενός άλλου ολέθριου δρόμου όπου συναντιόνται η απληστία, η μισαλλοδοξία, ο συντηρητισμός, ο φανατισμός, ο εθνικισμός, τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις.
Τι άλλο να πω στους Γερμανούς που ξέρουν που τους πήρε ο πιο πάνω δρόμος. Τι να πω για το Κυπριακό και τον μακροχρόνιο, την «πίστη» ότι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά μας θα ‘ναι.
Άλαλοι οι Γερμανοί, περισσότερο όμως άλαλοι εμείς όλοι που ακούμε και ζούμε αυτά που δεν τους είπα από ντροπή.
Ελεύθερα, 17.3.2024
