Με το βλέμμα στραμμένο στο ουρανό του Τροόδους για σκοπούς έρευνας και αστροφωτογραφίας, είναι το καινοτόμο αστεροσκοπείο SPICA στον Πρόδρομο.
Όπως αναφέρθηκε στον «Φ», με σύγχρονη ρομποτική οροφή αλλά και ρομποτικά τηλεσκόπια, το SPICA προσφέρει τη δυνατότητα εξ αποστάσεως καταγραφής και τηλεχειρισμού από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου. Ο πεντακάθαρος και σκοτεινός ουρανός στην κορυφή της Κύπρου εξασφαλίζει εκπληκτικές εικόνες στους παρατηρητές, καταγράφοντας ήδη εικόνες από φαινόμενα όπως βροχές μετεώρων. Το αστεροσκοπείο στον Πρόδρομο ανοίγει ένα παράθυρο προς το διάστημα για οποιονδήποτε ενδιαφέρεται, αφού υπάρχει διαδικτυακός σύνδεσμος για παρακολούθηση από κάμερα σε πραγματικό χρόνο.
Όπως μας ανέφερε ο τεχνικός του SPICA, Αγάπιος Ηλία, η δημιουργία του συγκεκριμένου αστεροσκοπείου ήταν μια επιθυμία χρόνων. Οι συνθήκες, όμως, ωρίμασαν μετά από την επίσκεψη του πολυβραβευμένου πυρηνικού αστροφυσικού και συνεργάτη της NASA, Θανάση Οικονόμου, ο οποίος διαπίστευσε την ποιότητα του ουρανού στη συγκεκριμένη τοποθεσία και εντυπωσιάστηκε από τις εγκαταστάσεις. Όπως, επίσης, και μετά από μία συνεργασία που προέκυψε με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Το αστεροσκοπείο SPICA στον Πρόδρομο συνδυάζει την ιδανική τοποθεσία του Τροόδους και την τεχνολογία του διαδικτύου για πρόσβαση στον κυπριακό έναστρο ουρανό από απόσταση ανά πάσα στιγμή. Στόχος του να προσφέρει τη δυνατότητα σε ενδιαφερόμενους ιδιώτες και σε ερευνητές, να στεγάσουν μόνιμα τον εξοπλισμό τους σε προηγμένες εγκαταστάσεις.
Στο SPICA προσφέρεται ρομποτικό σύστημα οροφής που ρυθμίζεται με τηλεδιαχείριση, έτοιμο για την εκτέλεση παρατήρησης μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Μάλιστα, η ρομποτική οροφή είναι ρυθμισμένη να κλείνει αυτόματα όταν ο καιρός δεν επιτρέπει την παρατήρηση ή όταν ξημερώσει, ώστε να προστατεύεται ο εξοπλισμός.
Το κάθε τηλεσκόπιο αναλόγως της χρήσης του (ιδιωτική, ερευνητική) μπορεί να εκτελεί την κάθε «αποστολή» ανενόχλητο και με πλήρη έλεγχο εκ του μακρόθεν από τους χειριστές του.
Σήμερα φιλοξενεί ερευνητικά τηλεσκόπια για τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος/ Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης καθώς και αστροφωτογραφικά τηλεσκόπια ιδιωτών.
Το αστεροσκοπείο διαθέτει, επίσης, μια πανοραμική κάμερα συνεχούς καταγραφής του ουρανού με οπτικό πεδίο 180 μοιρών, η οποία αναμεταδίδει εικόνα στο διαδίκτυο σε καθημερινή βάση και όλο το 24ώρο. Μέχρι στιγμής έχει καταγράψει διάφορα φαινόμενα, όπως βροχές μετεώρων, λαμπρές βολίδες κ.ά. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απολαύσουν το θέαμα στην ιστοσελίδα: www.cosmos.cy/allsky.
Το αστεροσκοπείο SPICA δημιουργήθηκε τον περασμένο Μάρτιο, με την επωνυμία του να αποτελεί το ακρωνύμιο των λέξεων: Spacehub Prodromos Internet Connected AstroΙmaging.
Πρωτεργάτης του SPICA ο διευθυντής του 1010 Cοsmos, Στέλιος Τρυφών και αντιπρόσωποι Celestron Skywatcher.
Ο κ. Τρύφων είναι, επίσης, αντιπρόεδρος της αστρονομικής ένωσης ΟΡΙΩΝ, μέλος του δ.σ. του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Interstellar, το οποίο ασχολείται με την προώθηση της επιστήμης σε συνεργασία με το Cyprus Planetarium Tamasou & Orinis και συνεργάτης στο πρόγραμμα RESTART 2016-2020-Integrated projects αστροτουρισμού και παροχέας αστρονομικού εξοπλισμού στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Τροόδους στα Αγρίδια.
Το αστεροσκοπείο διαθέτει τον δικό του μετεωρολογικό σταθμό, ο οποίος καταγράφει συνεχώς δεδομένα σημαντικά για τους αστροπαρατηρητές, όπως νεφοκάλυψη, θερμοκρασία, υγρασία και ταχύτητα ανέμου ειδικά για την περιοχή του Προδρόμου.
Όταν οι συνθήκες είναι ιδανικές για αστροπαρατήρηση τότε ο μετεωρολογικός σταθμός επιτρέπει στην ρομποτική οροφή να ανοίξει, ώστε να καταστεί έτσι δυνατή η χρήση των τηλεσκοπίων και η συλλογή δεδομένων και φωτογραφιών.
Ο χώρος διαθέτει τέσσερις πυλώνες έδρασης τηλεσκοπίου υπερβαρέως τύπου με προδιαγραφές για στήριξη ακόμα και μεγάλων ερευνητικών τηλεσκοπίων. Οι πυλώνες διαθέτουν σύνδεση διαδικτύου και τροφοδοσία ηλεκτρικού ρεύματος και είναι ρυθμιζόμενοι έτσι ώστε το κάθε τηλεσκόπιο να μπορεί να προσαρμοστεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις του εξοπλισμού ή του ιδιοκτήτη.
Ερευνητικό τηλεσκόπιο από το Αριστοτέλειο
Από τον Μάρτιο του 2023 έχει εγκατασταθεί στο SPICA το ερευνητικό τηλεσκόπιο «AUTH3» του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το εν λόγω τηλεσκόπιο είναι μέλος ενός δικτύου τριών τηλεσκοπίων σε Θεσσαλονίκη, Χολομώντα και Πρόδρομο.
Χρησιμοποιούνται για α) παρακολούθηση δορυφόρων κάτω από το European Optical Network που χρηματοδοτείται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος. β) Αποκρύψεις αστέρων από αστεροειδείς, με το ερευνητικό πρόγραμμα ACROSS. γ) Διαβάσεις εξωπλανητών, με το ερευνητικό πρόγραμμα Exo-Clock.
Το κυρίως τηλεσκόπιο του SPICA είναι κατοπτρικό τύπου Ritchey-Chretien με διάμετρο κατόπτρου 10 ίντσες. Διαθέτει ρομποτική στήριξη για αυτόματο εντοπισμό και παρακολούθηση των ουράνιων στόχων καθώς επίσης σύστημα αυτόματης εστίασης και ψυχόμενο αισθητήρα υψηλής ανάλυσης.
Χρησιμοποιείται για καταγραφή γαλαξιών, νεφελωμάτων και άλλων αντικειμένων του ουρανού. Διατίθεται για ενοικίαση μέσω του διαδικτύου και χαρίζει όμορφες αστρο-φωτογραφίες υψηλής ποιότητας.
