Με αφορμή τις συζητήσεις που προκάλεσε η παρουσίαση στοιχείων στην κοινοβουλευτική Επιτροπή Ελέγχου, το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) υπογραμμίζει ότι η ασφάλεια των φραγμάτων της χώρας αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα. Παράλληλα, το ΤΑΥ, παρουσιάζει αναλυτικά το κόστος των μέχρι τώρα παρεμβάσεων, καθώς και ο οδικός χάρτης για τις δαπάνες της περιόδου 2025-2030, με στόχο την ολοκληρωμένη συντήρηση των υδατικών υποδομών της Κύπρου.
Το ΤΑΥ διευκρινίζει ότι βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη ολοκληρωμένο πρόγραμμα έργων και μελετών, το οποίο περιλαμβάνει: Ενίσχυση της Υπηρεσίας Ασφάλειας Φραγμάτων, με νέες προσλήψεις επιστημονικού και εργατικού προσωπικού. Ανάθεση εξειδικευμένων μελετών σε εμπειρογνώμονες για την αξιολόγηση και αποκατάσταση κρίσιμων υποδομών. Αύξηση των κονδυλίων στον κρατικό προϋπολογισμό, με τις συνολικές δεσμεύσεις για την τριετία 2025-2027 να ξεπερνούν τα €2,8 εκατομμύρια.
Σύμφωνα με το ΤΑΥ, την τελευταία δεκαετία έχουν δαπανηθεί σχεδόν €2 εκατ. για έργα συντήρησης, ενώ στόχος είναι η δημιουργία μόνιμου, ετήσιου προγράμματος προληπτικής συντήρησης. Στο παρόν στάδιο, υλοποιούνται εργασίες στεγάνωσης, αποκατάστασης και επιδιορθώσεων σε φράγματα όπως του Κούρη, των Πολεμιδιών, του Ξυλιάτου, των Λευκάρων και άλλων.
Το ΤΑΥ αναγνωρίζει ότι η παγοποίηση των προσλήψεων λόγω της οικονομικής κρίσης οδήγησε σε σημαντική διαρροή τεχνογνωσίας, αφού αποχώρησαν στελέχη με εμπειρία στην κατασκευή και συντήρηση των φραγμάτων. Για τον λόγο αυτό, δρομολογείται η αξιοποίηση της εμπειρίας των παλαιών στελεχών, τόσο μέσω εκπόνησης ειδικών εκθέσεων όσο και με προγράμματα εκπαίδευσης του υφιστάμενου προσωπικού.
Σύμφωνα με τα στοιχεία για τις δαπάνες συντήρησης των φραγμάτων παγκύπρια από το 2015 έως το 2024, δαπανήθηκαν συνολικά €1.918.136 για εργασίες συντήρησης. Οι επαρχίες με τη μεγαλύτερη κατανομή ήταν η Λευκωσία (€832.070) και η Λεμεσός (€513.563).
Οι μελέτες και τεχνικές αξιολογήσεις για φράγματα όπως του Ξυλιάτου, Πολεμιδιών και Μαυροκόλυμπου έχουν κόστος περίπου €110.000, ενώ οι σχετικές κατασκευαστικές εργασίες αναμένεται να αγγίξουν τις €1 εκατομμύριο.
Για το διάστημα 2025-2027 προβλέπονται δαπάνες ύψους €2,85 εκατ., με τις μεγαλύτερες να κατανέμονται το 2026 (€1,5 εκατ.) και το 2027 (€1 εκατ.).
Οι κυριότερες εργασίες για το 2025 είναι ο υπερχειλιστής Κούρη με δαπάνη €100.000. Το 2026 προγραμματίζονται έργα στεγάνωσης και εκκένωσης του φράγματος Πολεμιδιών με δαπάνη €600.000, εκκένωση του φράγματος Ξυλιάτου δαπάνης €200.000, ενώ εκτιμάται να γίνουν εργασίες συντήρησης από το προσωπικό του ΤΑΥ στα Λεύκαρα (€100.000), Διπόταμος (€50.000) και Καλαβασός €50.000. Δαπάνη €350.000 απαιτείται για την προμήθεια γεωτρητικού εξοπλισμού.
Το 2027 με δαπάνη €50.000 θα ολοκληρωθεί η συντήρηση Διπόταμου και Καλαβασού, ενώ εργασίες €250.000 απαιτούνται για συντηρήσεις σε Ευρέτου, Αρμίνου, Σολέα, Καλοπαναγιώτης κ.α. Προβλέπεται δαπάνη €400.000 για υπερχειλιστές και €300.000 για τσιμεντενέσεις, στεγάνωση σηράγγων κλπ.
Σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές, το ετήσιο κόστος συντήρησης ενός φράγματος υπολογίζεται στο 1-2% του κόστους κατασκευής. Δηλαδή, για φράγματα αξίας περίπου €10 εκατ., το αναγκαίο κόστος συντήρησης υπολογίζεται σε €100.000 ετησίως ανά φράγμα.
Με βάση αυτό το δεδομένο, το ΤΑΥ εκτιμά ότι τα σημερινά επίπεδα χρηματοδότησης είναι απολύτως αναγκαία και προσδοκά ότι μέσα στα επόμενα 5 χρόνια θα καλυφθούν οι ανάγκες που έχουν συσσωρευθεί, ώστε στη συνέχεια να καθιερωθεί σταθερός κύκλος προληπτικής συντήρησης.
Στόχος του ΤΑΥ παραμένει η συνεχής διασφάλιση της ασφάλειας των φραγμάτων, η ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων και η διαφανής αξιοποίηση των δημόσιων κονδυλίων που διατίθενται για έναν από τους πιο κρίσιμους τομείς υποδομής στη χώρα.
Το γεγονός ότι η πλειοψηφία των μεγάλων φραγμάτων έχουν ξεπεράσει τον μισό ωφέλιμο χρόνο ζωής τους, έχει σαν αποτέλεσμα τον πολλαπλασιασμό των δράσεων που πρέπει να λάβουν χώρα. Επίσης, οι ενέργειες αυτές δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο, αν λάβει κανείς υπόψη ότι (α) απαιτούν εξειδίκευση, περιέχουν ψηλό βαθμό επικινδυνότητας και πρέπει να υλοποιούνται υπό αυστηρή επίβλεψη, (β) επί σειρά ετών λόγω της υποστελέχωση του Τμήματος δεν υλοποιήθηκαν προληπτικές συντηρήσεις.
