Η ασφάλεια των υδάτων αποτελεί έναν από τους πιο κρίσιμους τομείς διαχείρισης φυσικών πόρων και εθνικής ασφάλειας. Ο κ. Danny Lacker, επικεφαλής της Διεύθυνσης Ασφάλειας Ύδατος, Ετοιμότητας Έκτακτης Ανάγκης και Κυβερνοασφάλειας της Υπηρεσίας Ύδατος του Ισραήλ, μιλά για τις σύγχρονες προκλήσεις, τις απειλές και τις ευκαιρίες συνεργασίας μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου. Ο κ. Lacker βρέθηκε στο νησί μας, σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο ΚΕΒΕ, σε συνεργασία με τον Κυπρο-Ισραηλινό Σύνδεσμο Επιχειρήσεων και την Πρεσβεία του Ισραήλ παρουσιάζοντας τις πρωτοποριακές πρακτικές του Ισραήλ στη διαχείριση υδάτινων πόρων και κρίσεων, με στόχο την ασφαλή και επαρκή διαθεσιμότητα υδάτινων πόρων. Δίνει απαντήσεις για τη σπορά νεφών ως μέθοδο αύξησης των βροχοπτώσεων, αλλά και το πόσο σημαντική είναι η συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών.
Ο Danny Lacker υπηρέτησε για πολλά χρόνια στις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις. Αποστρατεύτηκε με τον βαθμό του συνταγματάρχη στο σώμα μηχανικού μάχης. Διηύθυνε μία από τις μεγαλύτερες ιδιωτικές εταιρείες ασφάλειας στο Ισραήλ και εργάστηκε ως υπεύθυνος ασφαλείας σε δημοτική υπηρεσία ύδρευσης. Η εμπειρία του, τού επέτρεψε να γνωρίσει όλα τα στάδια του τομέα. Όταν εντάχθηκε στην Υπηρεσία Ύδατος, διαπίστωσε ένα σημαντικό κενό στην ασφάλεια των εγκαταστάσεων ύδρευσης. Έτσι δημιούργησε τη μονάδα που σήμερα είναι υπεύθυνη για την ασφάλεια, την ετοιμότητα και την κυβερνοπροστασία του ισραηλινού υδροδοτικού συστήματος. Με τον καιρό συνειδητοποιήσε ότι οι βασικές προκλήσεις δεν προέρχονται μόνο από φυσικά φαινόμενα, αλλά και από τεχνικά προβλήματα ή συγκρούσεις με γειτονικές χώρες. Τα τελευταία χρόνια η κυβερνοασφάλεια έχει εξελιχθεί σε έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους για τις υποδομές νερού.
–Ποιες είναι οι κυριότερες απειλές που αντιμετωπίζει σήμερα το Ισραήλ στον τομέα της ασφάλειας του νερού;
-Το Ισραήλ και η Κύπρος αντιμετωπίζουν κοινούς φυσικούς κινδύνους, όπως σεισμούς και τσουνάμι, εξαιτίας της γεωλογικής θέσης μας πάνω στο ρήγμα Συρίας – Αφρικής και της επιρροής της κλιματικής αλλαγής.
Παράλληλα, υπάρχουν και γεωπολιτικές απειλές, κυρίως από το Ιράν, το οποίο έχει εξαπολύσει πολλές κυβερνοεπιθέσεις εναντίον ισραηλινών υποδομών, συμπεριλαμβανομένων και των υδροδοτικών συστημάτων. Αυτά τα φαινόμενα αποτελούν σήμερα τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την ασφάλεια του νερού.
–Πώς ενσωματώνεται η κυβερνοασφάλεια στην προστασία των υποδομών ύδρευσης;
-Για εμάς, η κυβερνοασφάλεια είναι ένα από τα σενάρια απειλής που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Δεν έχει σημασία αν πρόκειται για σεισμό, φυσική επίθεση ή κυβερνοεπίθεση. Το ζητούμενο είναι πάντα να διατηρηθεί η αδιάλειπτη παροχή νερού και η λειτουργία της αποχέτευσης.
Εξετάζουμε κάθε πιθανό σενάριο και σχεδιάζουμε τρόπους πρόληψης και απόκρισης. Στην ουσία, είτε η απειλή είναι φυσική είτε ψηφιακή, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι το ίδιο, μια αντλία να σταματήσει να λειτουργεί ή να αλλοιωθεί η ποιότητα του νερού. Επομένως, η κυβερνοπροστασία είναι αναπόσπαστο μέρος της συνολικής ασφάλειας των υποδομών.
–Έχετε συμμετάσχει σε διεθνείς αποστολές βοήθειας για κρίσεις νερού. Ποια εμπειρία σας ξεχωρίζετε;
-Το 2020 αποστείλαμε αποστολή βοήθειας στις Μπαχάμες, στο νησί Grand Bahama, με πληθυσμό περίπου 30.000 κατοίκους. Οι πλημμύρες είχαν ρυπάνει τις υπόγειες γεωτρήσεις τους με θαλασσινό νερό, αφήνοντάς τους χωρίς πόσιμο νερό.
Μεταφέραμε εξοπλισμό αφαλάτωσης και ειδική ομάδα από το Ισραήλ, σε απόσταση 6.000 μιλίων. Παρείχαμε καθαρό νερό στους κατοίκους και βοηθήσαμε τους τοπικούς τεχνικούς να αποκαταστήσουν τις γεωτρήσεις. Τους αφήσαμε τον εξοπλισμό και τους εκπαιδεύσαμε να τον χρησιμοποιούν μόνοι τους. Ήταν μια αποστολή που απέδειξε τι σημαίνει πραγματική συνεργασία και αλληλεγγύη.
–Πώς μπορούν Ισραήλ και Κύπρος να συνεργαστούν για την αντιμετώπιση κοινών υδρολογικών προκλήσεων;
-Είμαστε γείτονες, μόλις 45 λεπτά πτήση χωρίζουν τις δύο χώρες. Μοιραζόμαστε παρόμοιες προκλήσεις, όπως φυσικές καταστροφές και κυβερνοαπειλές.
Πιστεύω πως η ουσιαστική συνεργασία βασίζεται στη γνώση των συστημάτων του άλλου. Αν γνωρίζουμε ο ένας το πώς λειτουργεί το δίκτυο του άλλου, μπορούμε να ανταποκριθούμε άμεσα σε περιπτώσεις κρίσεων.
Χρειάζονται κοινές ασκήσεις, ανταλλαγή τεχνογνωσίας και διαρκής επικοινωνία. Έτσι, όταν «σηκωθεί η σημαία», θα είμαστε και οι δύο έτοιμοι να δράσουμε.
–Ποιος είναι ο ρόλος της τεχνολογίας και της καινοτομίας στην ασφάλεια των υδάτων;
-Τα σύγχρονα συστήματα ύδρευσης είναι εξαιρετικά τεχνολογικά. Οι εξελίξεις στα συστήματα ελέγχου και πληροφορικής είναι ραγδαίες. Για να παραμείνουμε ασφαλείς, πρέπει να ανανεώνουμε συνεχώς τις τεχνολογίες μας και να αναλύουμε καθημερινά τις απειλές.
Μια λύση που λειτουργούσε πριν δύο χρόνια ίσως σήμερα να μην είναι αποτελεσματική. Η συνεργασία με τη βιομηχανία είναι απαραίτητη, η κυβέρνηση δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνη της όλες τις προκλήσεις. Εάν επεκτείνουμε αυτή τη συνεργασία και με την Κύπρο, τα οφέλη θα είναι αμοιβαία.
–Πώς προετοιμάζεται το Ισραήλ για μελλοντικά σενάρια όπως η κλιματική αλλαγή, η ξηρασία ή οι κυβερνοεπιθέσεις;
-Η προετοιμασία για την κλιματική αλλαγή και τις ξηρασίες απαιτεί μακροχρόνιο σχεδιασμό με πρόβλεψη του χειρότερου δυνατού σεναρίου. Χρειάζονται εφεδρικά συστήματα και πολλαπλές δυνατότητες. Ακόμη κι αν αυτό κοστίζει περισσότερο, είναι απαραίτητο.
Η κυβερνοασφάλεια είναι πιο βραχυπρόθεσμη πρόκληση. Το πιο σημαντικό είναι η ευαισθητοποίηση: πολλοί επαγγελματίες του νερού δεν αντιλαμβάνονται πόσο συχνά γίνονται απόπειρες διείσδυσης στα συστήματά τους.
Χρειάζεται πειθαρχία, εκπαίδευση και αυστηρή τήρηση διαδικασιών. Δεν αρκεί να επενδύεις σε τεχνολογία αν αφήνεις σημείωμα με τον κωδικό πάνω στον υπολογιστή. Πρέπει να είμαστε ταυτόχρονα αυστηροί και καινοτόμοι.
–Ποιο μήνυμα θα θέλατε να στείλετε στους υπεύθυνους πολιτικής και επιχειρηματίες της Κύπρου;
-Το πρώτο και σημαντικότερο μήνυμα είναι η ευαισθητοποίηση. Οι κυβερνοαπειλές είναι πραγματικές και αυξάνονται. Μπορεί να προέρχονται από χάκερ που θέλουν να αποδείξουν κάτι, να προκαλέσουν πολιτικές αναταραχές ή να αποκομίσουν οικονομικά οφέλη. Ακόμη και μια ψευδής είδηση ότι «το νερό δεν είναι ασφαλές» μπορεί να προκαλέσει πανικό. Πρέπει λοιπόν να αναγνωρίσουμε ότι οι απειλές υπάρχουν και να προετοιμαστούμε κατάλληλα μέσω τεχνολογίας, πολιτικής και σωστής οργάνωσης.
–Ποια είναι η άποψή σας για την τεχνητή βροχόπτωση (cloud seeding) ως μέθοδο αύξησης βροχοπτώσεων;
-Στο Ισραήλ η μέθοδος αυτή χρησιμοποιήθηκε ευρέως στο παρελθόν, όμως αποδείχθηκε ότι δεν είναι οικονομικά αποδοτική. Παρουσιάζει επίσης περιβαλλοντικά ζητήματα που σχετίζονται με τα υλικά που χρησιμοποιούνται και τον αντίκτυπό τους στο έδαφος. Το αποτέλεσμα είναι περιορισμένο και το κόστος υψηλό. Γι’ αυτό προτιμούμε άλλες, πιο βιώσιμες λύσεις για την ενίσχυση των υδατικών πόρων.
–Μετά την επίσκεψή σας στην Κύπρο, πώς βλέπετε τη μελλοντική συνεργασία των δύο χωρών;
-Διαπίστωσα πόσο κοντά είμαστε, όχι μόνο γεωγραφικά, αλλά και λειτουργικά. Τα συστήματά μας είναι διαφορετικά αλλά και παρόμοια. Μπορούμε να συνεργαστούμε σε κοινές ασκήσεις, εκπαιδεύσεις, ανταλλαγή τεχνογνωσίας και αξιοποίηση τεχνολογιών που υπάρχουν στο Ισραήλ και μπορούν να εφαρμοστούν στην Κύπρο και το αντίστροφο. Όταν συνεργάζονται περισσότεροι άνθρωποι, προκύπτουν καλύτερες ιδέες και πιο αποτελεσματικές λύσεις.
–Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης στο ΚΕΒΕ μιλώντας για ανταλλαγή τεχνογνωσίας μεταξύ της Υπηρεσίας Ύδατος του Ισραήλ και του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων είπατε χαρακτηριστικά: όταν δεν έχεις ζάχαρη στο σπίτι, πας στον γείτονα…
-Ακριβώς. Είμαστε γείτονες. Μας χωρίζουν μόνο 45 λεπτά πτήσης. Έχουμε μονάδες αφαλάτωσης όπως κι εσείς, έχουμε εταιρείες ύδρευσης και διαχείρισης λυμάτων όπως κι εσείς. Υπάρχουν διαφορές, αλλά μπορούμε να μάθουμε πολλά ο ένας από τον άλλο.
–Ποιο είναι το βασικό συμπέρασμα από τις συναντήσεις σας με τις κυπριακές αρχές διαχείρισης του νερού;
-Αυτό που ξεχώρισα είναι ότι η ασφάλεια των υδάτων, η επάρκεια πόρων και η κλιματική αλλαγή αποτελούν κοινές μεγάλες προκλήσεις για το μέλλον. Και οι δύο χώρες το αντιλαμβάνονται αυτό και είναι σημαντικό να συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε στενά σε αυτούς τους τομείς.
