Ψηφιοποιούνται οι άγνωστοι θησαυροί του Παγκύπριου Γυμνασίου

 

Ωστόσο, είναι μόλις ένα από τα αντικείμενα του αρχείου του Παγκύπριου Γυμνάσιου, το οποίο πλέον έχει διασωθεί από τον χρόνο και τις καταστροφές, μέσα από την ψηφιοποίησή του. Εκατοντάδες αλλά χειρόγραφα, έγγραφα, συλλογές έργων τέχνης, απομνημονεύματα, ημερολόγια των αγωνιστών του 1959 αναμένουν στοιβαγμένα ακόμη και σε αποθήκες, έως ότου διασφαλίσουν την αιωνιότητα. 

 

 

Η διαδικασία της ψηφιοποίησης λαμβάνει χώρα στην αίθουσα «Κωνσταντίνος Σπυριδάκις», ή αλλιώς αίθουσα Ιστορίας, καθώς οι Άγγλοι συνέλαβαν πολλούς μαθητές παραβιάζοντας το άσυλο. Ο «Φ» επισκέφθηκε τον χώρο και παρακολούθησε το πρόγραμμα ψηφιοποίησης. Σήμερα, εκεί βρίσκονταν δύο πάγκοι εργασίας. Στην αριστερή πλευρά υπάρχει μια επιφάνεια καλυμμένη με μαύρο πανί και ένας προβολέας, ως η μοναδική πηγή φωτισμού. Μισό μέτρο ψηλότερα είναι στερεωμένη μια φωτογραφική μηχανή.

 

Στο συγκεκριμένο πάγκο τοποθετούνταν τα αντικείμενα, ενώ πριν τα απαθανατίσουν, εφαρμόζεται πάνω τους ένα κομμάτι μουσειακό γυαλί. «Στην περίπτωση του κώδικα, το γυαλί έρχεται σε επαφή με τη σελίδα. Από το βάρος εκείνη ευθυγραμμίζεται. Εξασφαλίζει ότι θα είναι ίσιες οι γραμμές, ότι θα υπάρχει ομοιομορφία και ότι θα αποφευχθούν σημάδια από τυχόν καμπύλες του χαρτιού, ή αντανάκλαση. Παράλληλα, βοηθά στην εστίαση του φακού και λειτουργεί και σαν αλφάδι», εξήγησε ο καθηγητής Φωτογραφίας Χάρης Ζεβλάρης.

 

Στον άλλο πάγκο εργασίας υπάρχει ένας υπολογιστής, συνδεδεμένος με τη φωτογραφική μηχανή. «Γίνεται η λήψη, έπειτα η αρίθμηση της σελίδας και καταχωρούνται στον φάκελο». Στη διάρκεια της ψηφιοποίησης, οι καθηγητές-φωτογράφοι πρέπει να φοράνε στο πρόσωπό τους από μία μάσκα, όμοια με νοσοκομειακή. Όπως εξηγεί ο κ. Ζεβλάρης, «πρέπει να προστατευθούμε από τη σκόνη και τα βακτήρια που είναι φυλακισμένα στα αντικείμενα για δεκαετίες. Ταυτόχρονα, πρέπει να προστατέψουμε και τα αντικείμενα από τη θερμότητα της αναπνοής μας». Στα χέρια τους φορούν υφασμάτινα γάντια. Η δουλειά πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή. «Έχει παρά πολύ ενδιαφέρον, αλλά και την ευθύνη να περάσεις στις επόμενες γενιές, όσο καλύτερα μπορείς, μέρος της Ιστορίας. Για αυτό και υπάρχει άγχος. Τη στιγμή, για παράδειγμα, που γυρίζεις σελίδα είσαι με κομμένη ανάσα μέχρι να ακουμπήσει αργά-αργά στην άλλη πλευρά» σχολίασε ο κ. Ζεβλάρης.

 

Το πρόγραμμα καταγραφής και ψηφιοποίησης των θησαυρών του αρχείου και των συλλογών-μουσείων του Παγκύπριου Γυμνασίου, καθώς επίσης και της Σεβέρειου Βιβλιοθήκης, βασίζεται σε ένα τριετές μνημόνιο συνεργασίας που υπογράφηκε το 2017 μεταξύ του υπουργείου Παιδείας, της Σχολικής Εφορείας Λευκωσίας και του Ερευνητικού Κέντρου Επιστήμης και Τεχνολογίας στην Αρχαιολογία και τον Πολιτισμό του Ινστιτούτου Κύπρου. Η ιδέα της ψηφιοποίησης ήρθε από τον ίδιο το σχολείο, τη διευθύντρια του Σοφία Ιωάννου και τον πρώην βοηθό διευθυντή και υπεύθυνο του αρχείου του σχολείου Γιώργο Χριστοδούλου. Στο πρόγραμμα συμμετέχει πλέον ο καθηγητής φωτογράφος Χάρης Ζεβλάρης, ενώ την πρώτη χρόνια έλαβαν μέρος και οι Άντρια Ξενοφώντος και Χρίστος Μιλτιάδης. 

 

«Ο κώδικας είναι το πρώτο αντικείμενο που ψηφιοποιήθηκε, ενώ η διαδικασία συνεχίζεται με εργαλεία-όργανα από τα μαθήματα της Φυσικής και της Χημείας, καθώς επίσης και άλλα σχολικά αντικείμενα» εξήγησε η διευθύντρια Σοφία Ιωάννου και πρόσθεσε: «Τα μουσεία του Παγκύπριου Γυμνάσιου, το αρχείο του, καθώς και η Σεβέρειος Βιβλιοθήκη αποτελούν τους πολιτιστικούς θησαυρούς του σχολείου. Είναι μέρος της πολύχρονης Ιστορίας και της μακράς παράδοσής του. Αποτελούν πολύτιμο στοιχείο της ιδιοπροσωπίας του και κομμάτι της Ιστορίας και της εκπαίδευσης στον τόπο μας. Η αξία αυτών των θησαυρών μας γεννά το αίσθημα της ευθύνης και ενδυναμώνει την ισχυρή θέλησή μας να διαφυλάξουμε την κληρονομιά του σχολείου, να την προβάλλουμε, να την αξιοποιήσουμε και να φανούμε αντάξιοι συνεχιστές της». 

 

Η ψηφιοποίηση είναι σημαντική, διότι εξασφαλίζει τη διάσωση και τη διάχυση της γνώσης που περιλαμβάνεται μέσα στα αντικείμενα, εξήγησε ο Αυγουστίνος Αυγουστή, ειδικός τεχνικός έρευνας από το Ινστιτούτο Κύπρο, το οποίο παρέχει όλο τον εξοπλισμό και μέρος της τεχνογνωσίας στο πρόγραμμα. «Σήμερα, οποιοσδήποτε μπορεί να επισκεφθεί την ψηφιακή βιβλιοθήκη του Ινστιτούτου, την Dioptra και μπαίνοντας στο project του Παγκύπριου Γυμνάσιου να το μελετήσει και να το αξιοποιήσει». 
Επιπλέον, ο αναπληρωτής καθηγητής Νικόλας Μπακιρτζής, σημείωσε ότι «βρισκόμαστε στην αρχή. Αυτή τη στιγμή γίνεται μόνο η ψηφιακή καταγραφή αυτών των αντικειμένων. Επιδίωξή μας είναι να τα μετατρέψουμε σε τρισδιάστατα αρχεία, να βρούμε εφαρμογές που να δείχνουν το πώς λειτουργούσαν. Να πάψουν δηλαδή να είναι ακίνητα αντικείμενα, αλλά να γίνεται και αναπαράσταση».