Grenglish Project: Πρόσκληση προς τους Κύπριους της Αγγλίας

 

 Σύμφωνα με τη γλωσσολόγο δρα Άννα Χαραλαμπίδου του Πανεπιστημίου του Middlesex και τον δρα Πέτρο Καρατσαρέα του Πανεπιστημίου του Westminster, υπάρχουν περισσότερες από 2.000 Grenglish λέξεις. Πρόσφατα, η Άννα και ο Πέτρος, ξεκίνησαν  την ιστοσελίδα Grenglish Project,  για να δημιουργήσουν ένα αρχείο με αυτές τις λέξεις και να εκδώσουν το πρώτο λεξικό αφιερωμένο στο συγκεκριμένο γλωσσικό μόρφωμα . Μέσω της ιστοσελίδας ζητούν από τους αναγνώστες τους να υποβάλλουν λέξεις που ξέρουν, φωτογραφίες και ιστορίες που τις συνοδεύουν.

 

«Βρίσκουμε πολύ ενδιαφέρον το πώς η κυπριακή ελληνική απέκτησε μια ξεχωριστή μορφή στο Ηνωμένο Βασίλειο μέσω της μετανάστευσης», λένε η Άννα και ο Πέτρος. Εξηγούν ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο μπορούμε να βρούμε μια ιδιαίτερη εκφορά κυπριακών ελληνικών λέξεων, συνδυασμένες με γλωσσικούς κανόνες και λέξεις, δανεισμένες από τα αγγλικά.

 

Σύμφωνα με τον ιστορικό Σταύρο Παντελή, οι πρώτοι Ελληνοκύπριοι εγκαταστάθηκαν στο Λονδίνο λίγο πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Πριν το 1914, η παρουσία τους εκεί περιοριζόταν στα 150 άτομα. H μετάβαση των Κυπρίων στο Ηνωμένο Βασίλειο έγινε πιο εύκολη μετά την προσάρτηση της χώρας στη βρετανική αυτοκρατορία το 1914. Ο Παντελή γράφει ότι κατά την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στο Λονδίνο υπήρχαν περίπου 8.000 Κύπριοι.

 

H κυπριακή μετανάστευση στη Βρετανία εντατικοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του αγώνα της ΕΟΚΑ. Στο βιβλίο του «Bloody Foreigners: The Story of Immigration to Britain», ο Robert Winder σημειώνει ότι μεταξύ 1955-1959, περίπου 4.000 Κύπριοι κάθε χρόνο έφευγαν για το Λονδίνο. Οι αριθμοί αυξήθηκαν ακόμη παραπάνω με την Ανεξαρτησία της Κύπρου το 1960, με περίπου 25.000 Κύπριους να μεταναστεύουν στη Βρετανία το επόμενο έτος. Ο αριθμός αυτός μεγάλωσε ακόμη περισσότερο μετά το 1974. Σήμερα, υπολογίζεται ότι μεταξύ 150.000-300.000 άτομα ελληνοκυπριακής καταγωγής ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο.

 

Σύμφωνα με τον Πέτρο και την Άννα, οι πρώτες Grenglish λέξεις ήταν αποτέλεσμα της ανάγκης των μεταναστών για επικοινωνία. Πολλοί από αυτούς, κατά τη μετάβασή τους στη νέα τους πατρίδα, συνάντησαν για πρώτη φορά υλικά αγαθά και έννοιες  που δεν ήξεραν στην Κύπρο και για τα οποία δεν υπήρχε η αντίστοιχη ελληνική λέξη.

 

Οι λέξεις κέτλον από το kettle (= βραστήρας), ισσούριες από το insurance (=ασφάλιση), λάλος από το landlord (=σπιτονοικοκύρης), μήτρα από το electricity meter (= μετρητής ηλεκτρισμού) και η οβερλόκκα από το overlocking machine (= ραπτομηχανή), είναι προϊόντα αυτής της ανάγκης.

 

Ο λόγος που οι Grenglish λέξεις ακούγονται οικείες προς τους κατοίκους της Κύπρου είναι γιατί οι χρήστες τους τις προσάρμοσαν στο φωνολογικό και γραμματικό σύστημα της κυπριακής διαλέκτου, εξηγούν οι δύο γλωσσολόγοι. Μάλιστα κάποιες από αυτές τις λέξεις εξήχθησαν και στην Κύπρο, όπως για παράδειγμα το τάσπι από το «dustbin» και το μπουκκάρω από το «to book».

 

«Οι Grenglish λέξεις είναι κυπριακές ελληνικές από όποια πλευρά και αν το δει κανείς: έχουν κυπριακές ελληνικές καταλήξεις (λάλ-ος, μπίλλ-ιν), έχουν πληθυντική μορφή (τα μπίλλια) και διαφορετικές πτώσεις (η κορού του λάλου μου) και φυσικά προφέρονται με την κυπριακή ελληνική προφορά», λέει ο Πέτρος.

 

Σήμερα τα Grenglish αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο του αφανισμού: «Τα ‘’Grenglish’’ είναι η γλώσσα της παλαιότερης γενιάς και κινδυνεύει να εξαφανιστεί κυρίως λόγω της κυριαρχίας της αγγλικής γλώσσας», εξηγεί ο Πέτρος.

 

Έρευνες έχουν δείξει ότι οι δεύτερες, τρίτες και τέταρτες γενιές μεταναστών έχουν αρχίσει να εγκαταλείπουν τη γλώσσα και τη μιλούν μόνο με τους ηλικιωμένους συγγενείς τους, οι οποίοι πιθανόν να μη γνωρίζουν τόσο καλά αγγλικά.Οι νέοι χρησιμοποιούν πολύ λίγες Grenglish λέξεις στην καθημερινότητά τους και πολλές φορές το κάνουν χωρίς να γνωρίζουν ότι δεν ανήκουν στην ελληνική ή στην κυπριακή ελληνική, λέει ο Πέτρος.

 

«Πολλοί Αγγλοκύπριοι δεύτερης και τρίτης γενιάς αναφέρουν ότι μεγαλώνοντας στο Λονδίνο, πίστευαν ότι οι Grenglish λέξεις αποτελούν μέρος της κυπριακής ελληνικής διαλέκτου, μέχρι που πήγαν σε ελληνικά σχολεία και έμαθαν τις ‘’κανονικές’’ ελληνικές λέξεις», εξηγεί.

 

 

Ακόμη ένας λόγος που τα Grenglish δεν χρησιμοποιούνται από τη νεολαία είναι ότι θεωρούνται υποδεέστερα σε σύγκριση με τα ελληνικά, όπως συμβαίνει και με τα κυπριακά ελληνικά στην Κύπρο όπου θεωρούνται από πολλούς ως «χωρκάτικα». «Φαίνεται ότι πολλοί θεωρούν τις Grenglish λέξεις ως μια λιγότερη επίσημη ή λανθασμένη μορφή τόσο των αγγλικών όσο και των ελληνικών, η οποία χρησιμοποιείται από ανθρώπους χαμηλού μορφωτικού επίπεδο», λέει ο Πέτρος. « Έχουμε ακούσει ανθρώπους να λένε ότι τα Grenglish είναι ‘’απλά γλωσσικά λάθη, μεταφορές και προσαρμογές’’ των αμόρφωτων παππούδων μας οι οποίοι έκαναν ό,τι μπορούσαν με τη περιορισμένη μόρφωση που είχαν», προσθέτει.

 

 

Παρά τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει η γλώσσα, οι νέοι άρχισαν να βλέπουν λίγο πιο θετικά τα Grenglish και τα συνδέουν με την παιδική τους ηλικία και την πολιτιστική τους κληρονομιά, λέει ο Πέτρος. Υπάρχουν σελίδες στα social media αφιερωμένες στη γλώσσα, ενώ ο γνωστός YouTuber και ο κωμικός Stevie Georgiou τη χρησιμοποιεί συχνά στα σκετς του.

 

«Πιστεύουμε ότι τα Grenglish είναι σύμβολο της εφευρετικότητας και της γλωσσικής ιστορίας των Ελληνοκυπρίων. Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει πουθενά κάποιο αρχείο με αυτές τις λέξεις. Θέλουμε να το διορθώσουμε αυτό. Θέλουμε να συλλέξουμε όσες περισσότερες λέξεις μπορούμε και να αφήσουμε μια παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές», λένε η Άννα και ο Πέτρος. Κάποιος μπορεί να σκεφτεί ότι αναμφίβολα, όσο προχωρά ο κόσμος, κάποια πράγματα θα μείνουν πίσω ή θα χαθούν εντελώς. Ποιος ο λόγος να προσπαθείς να σώσεις μια γλώσσα η οποία ομιλείται από μια μειονότητα μέσα σε μια μειονότητα;

 

Ο Πέτρος απαντά: «Οι γλώσσες και οι διάλεκτοι μας είναι μέρος της κληρονομιάς μας. Συμβολίζουν την ιστορία μας και μας βοηθούν να καταλάβουμε τον εαυτό μας. Το να αρχειοθετείς και να διατηρείς γλώσσες, ειδικά αυτές που δεν αναγνωρίζονται επίσημα ή θεωρούνται κατώτερες από άλλες, προωθεί την πολυπολιτισμικότητα και τη γλωσσική πολυμορφία». «Στην περίπτωση της ελληνοκυπριακής κοινότητας του Λονδίνου, θέλουμε να βοηθήσουμε να αναπτυχθούν θετικές στάσεις από τους ίδιους προς τη δική τους γλωσσική εκφορά. Πιστεύουμε ότι θα το καταφέρουμε με το να τους φέρουμε στο επίκεντρο της προσπάθειάς μας, προσκαλώντας τους να ξανακαλύψουν και να αρχειοθετήσουν μαζί μας, τη γλωσσική τους κληρονομιά».  Επισκεφθείτε το grenglish.org για να δείτε περισσότερες Grenglish λέξεις και να καταχωρήσετε τις δικές σας.

 

Σύμφωνα με τους δύο γλωσσολόγους, κάτι παρόμοιο συμβαίνει και στην τουρκοκυπριακή κοινότητα του Λονδίνου, της οποίας τα μέλη έχουν τη δική τους γλωσσική ποικιλία. «Επικοινωνήσαμε με Τουρκοκύπριους του Λονδίνου, οι οποίοι μας είπαν ότι η δική τους διάλεκτος εκεί αποτελείται από λέξεις οι οποίες δεν χρησιμοποιούνται πια ή θεωρούνται παλιομοδίτικες στην Κύπρο, συνδυασμένες με αγγλικές λέξεις».

 

Κάτι που είναι άξιον αναφοράς, σύμφωνα με τον Πέτρο, είναι το γεγονός ότι οι Τουρκοκύπριοι της Κύπρου έχουν την ίδια εικόνα για τους συμπατριώτες τους στο Λονδίνο όπως και οι Ελληνοκύπριοι της Κύπρου για την παροικία: «Και οι δύο πιστεύουν ότι οι κοινότητες του Ηνωμένου Βασίλειου έμειναν κάπως παγωμένες στο χρόνο σε θέματα γλώσσας και παράδοσης και δεν ακολούθησαν τις εξελίξεις και την πρόοδο που έγιναν στο νησί». Μάλιστα, όπως οι Ελληνοκύπριοι στην Κύπρο αποκαλούν τους Αγγλοκύπριους ‘τσάρληες’ και ‘τσαρλούες’, έτσι και οι Τουρκοκύπριοι αποκαλούν τους συμπατριώτες τους στο Λονδίνο.