Βλέποντας τον «Φιλελεύθερο» του Σαββάτου (17 Αυγούστου) διάβασα τις αναμνήσεις του καθηγητή Θεόδωρου Χαραλάμπους, ο οποίος το 1974 υπηρετούσε στην Ε.Φ. ως βοηθός 4ου Επιτελικού Γραφείου στην ΙΙΙ Ανωτέρα Τακτική Διοίκηση. Δεν υπάρχει πρόθεση αντιδικίας με τον αρθρογράφο, που ως εκ της θέσης του μάλλον θα γνώριζε πολύ περισσότερα και για το υπάρχον Σχέδιο Άμυνας και για τις εξελίξεις των επιχειρήσεων εκείνες τις μέρες, αλλά και για τις παρουσιασθείσες παραλείψεις, αδυναμίες, ανεπάρκεια ακόμα και προδοσία.
Στις αναφορές του αρθρογράφου σημειώνεται ότι στις 23 Ιουλίου, αφού προηγήθηκε η εκεχειρία στις 4:00 μ.μ. της 22ας Ιουλίου, ο Διοικητής της εν λόγω Ανωτέρας, ο Διευθυντής του 3ου Επιτελικού της Γραφείου, ο οδηγός και ο αρθρογράφος με σκοπό να μεταβούν στα παράλια της Κερύνειας ακολούθησαν διαδρομή νοτιοδυτικά του Αεροδρομίου Λευκωσίας προς Πάναγρα και Κερύνεια.
Συγκεκριμένα αναφέρεται: «Περάσαμε από την ίδια ακριβώς διαδρομή που ακολούθησαν οι φάλαγγες του 286 ΜΤΠ και της 181 ΜΠΠ στις 20 Ιουλίου 1974 και που βομβαρδίστηκαν από την τούρκικη αεροπορία. Σκηνές απερίγραπτες, η τούρκικη αεροπορία κατέστρεψε σχεδόν ολοκληρωτικά και τα δύο τάγματα».
Σίγουρα εκ παραδρομής αναφέρεται η 181 ΜΠΠ (Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού) γιατί μάλλον θα έπρεπε να γραφτεί το 281 ΤΠ (Τάγμα Πεζικού), το οποίο όντως είχε δεχθεί πλήγματα στη συγκεκριμένη διαδρομή από την τούρκικη αεροπορία στις 20 Ιουλίου ’74.
Η 181 ΜΠΠ δεν μπορούσε κατ’ ουδένα λόγο να βρέθηκε σ’ αυτή τη διαδρομή εκείνην την ημέρα και ο λόγος είναι απλός. Η 181 ΜΠΠ στρατοπέδευε στο Τρίκωμο και στις 20 Ιουλίου αναχώρησε από το στρατόπεδο για τους χώρους τάξης, σύμφωνα με τα τότε Σχέδια Άμυνας. Από αφηγήσεις και μαρτυρίες των υπηρετούντων τότε πυροβολητών η μια πυροβολαρχία εξήλθε του στρατοπέδου στις 6:00 π.μ., τάχθηκε έξω από το χωριό Στύλους και άρχισε βολές υποστήριξης των επιχειρήσεων της Ι Ανωτέρας Τακτικής Διοίκησης ενάντια του τ/κ θύλακα της Παλιάς Αμμοχώστου – Σακχάρια. Οι άλλες δυο πυροβολαρχίες της Μοίρας ξεκίνησαν με σχετική καθυστέρηση, άλλοι λένε στις 6:30 π.μ., άλλοι επιμένουν στις 7:30 π.μ. με προορισμό τον χώρο τάξης τους, που ήταν στη διάβαση προς Πέλλαπαϊς στην περιοχή Ασιεντρούσας, που βρίσκεται πάνω στον Πενταδάκτυλο μεταξύ Συγχαρί – Δικώμου στα βόρεια και ανατολικότερα της Αλωνάγρας και της Άσπρης Μούττης.
Σίγουρα και οι τρεις πυροβολαρχίες της 181 ΜΠΠ κατά παράβαση των κανόνων διεξαγωγής στρατιωτικών επιχειρήσεων κινήθηκαν εν μέσω πλήρους ημέρας, ιδιαίτερα οι δυο τελευταίες πυροβολαρχίες, που καλέστηκαν να διασχίσουν τον ακάλυπτο κάμπο της Μεσαορίας από το Τρίκωμο μέχρι και τις παρυφές της Λευκωσίας, όταν στους αιθέρες κυριαρχούσε η τούρκικη αεροπορία. Τελικά σύμφωνα με τις μαρτυρίες οι πυροβολαρχίες αυτές πολυβολήθηκαν έξω από το στρατόπεδο του 361 ΤΠ στο Συγχαρί στις 10:30 π.μ. κινούμενες στον ακάλυπτο, χωμάτινο, στενό και ανηφορικό δρόμο προς τον χώρο τάξης τους, έχοντας τις πρώτες ανθρώπινες απώλειες και την καταστροφή ενός αντιαεροπορικού τετράδυμου και δυο οχημάτων. Οι πρώτες βολές της 181 ΜΠΠ ρίχθηκαν κατά τις απογευματινές ώρες της 20ής Ιουλίου.
Οι δυο πυροβολαρχίες της 181 ΜΠΠ καταστράφηκαν ολοσχερώς μαζί με την 191 ΠΟΠ στις 23 Ιουλίου μετά τις 5:00 μ.μ., δηλαδή 25 ώρες μετά τη σύναψη της εκεχειρίας. Η καταστροφή των μονάδων, που συνοδεύτηκε με πολλούς νεκρούς, τραυματίες και αιχμαλώτους οφείλεται στην ανεπάρκεια, χρησιμοποιείται ο πιο επιεικής χαρακτηρισμός, των διοικούντων – ΓΕΕΦ, Διοίκηση Πυροβολικού, Διοικητής και Αξιωματικοί Μοίρας και Πυροβολαρχίας. Αυτό όμως είναι μια άλλη θλιβερή και συνάμα μακάβρια ιστορία.
