Ενυπόγραφη και ρητή συγκατάθεση χρειάζεται να δοθεί από συζύγους και συντρόφους, ώστε μια γυναίκα ή ένας άνδρας να έχει πρόσβαση στις μεθόδους μόνιμης αντισύλληψης (στείρωση). Η συγκεκριμένη πρακτική, η οποία υιοθετείται τόσο στα δημόσια νοσηλευτήρια όσο και στον ιδιωτικό τομέα, προκαλεί προβληματισμό στους εμπλεκομένους φορείς, καθώς ενέχει τον κίνδυνό παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Πάντως, όπως ανέφερε στον «Φ» λειτουργός του υπουργείου Υγείας, δεν υπάρχει μέχρι και σήμερα κάποιος κανονισμός που να ρυθμίζει το συγκεκριμένο ζήτημα, ενώ σημείωσε ότι επεμβάσεις μόνιμης αντισύλληψης αιτούνται πολύ συχνότερα γυναίκες απ’ ότι άντρες. Για τις προσφερόμενες μεθόδους αντισύλληψης, είτε προσωρινές είτε μόνιμες, καθώς και για την ανάγκη συγκατάθεσης από το σύζυγο, απέστειλε ερώτημα η βουλευτής του ΑΚΕΛ Σκεύη Κουκουμά. Όπως απάντησε ο υπουργός Υγείας «η συγκατάθεση του συζύγου/ συντρόφου ζητείται σε περιπτώσεις περίδεσης σαλπίγγων, η οποία θεωρείται πιο μόνιμη μέθοδος αντισύλληψης».
Όπως εξήγησε αρμόδια λειτουργός του υπουργείου Υγείας, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια για μπορεί κάποιος να στειρωθεί. Δεν υπάρχουν επίσης περιορισμοί ηλικίας ή η προϋπόθεση το άτομο να έχει τεκνοποιήσει. «Αν μια γυναίκα έχει κάνει τρεις καισαρικές ή αν για κάποια ιατρική αιτία δεν πρέπει να ξαναμείνει έγκυος, τότε της το προτείνουμε εμείς οι γιατροί. Την ενημερώνουμε για τη μέθοδο της περίδεσης σαλπίγγων (στείρωση) για την ασφάλεια της», είπε και πρόσθεσε:
«Στην περίπτωση που η γυναίκα έχει σύζυγο ή σύντροφο, δηλαδή που έχει συνάψει είτε θρησκευτικό γάμο, είτε πολιτικό γάμο, είτε σύμφωνο συμβίωσης, τότε ερωτάται και ο σύντροφός και ζητείται η συγκατάθεση του». Ωστόσο, συνέχισε η λειτουργός, στην περίπτωση που δεν υπάρχει σύζυγος ή σύντροφος, τότε δεν ερωτάται κανείς τρίτος και η διαδικασία προχωρά κανονικά.
Πάντως, όπως ανέφερε στον «Φ» λειτουργός του υπουργείου Υγείας, δεν υπάρχει μέχρι και σήμερα κάποιος κανονισμός που να ρυθμίζει το συγκεκριμένο ζήτημα, ενώ σημείωσε ότι επεμβάσεις μόνιμης αντισύλληψης αιτούνται πολύ συχνότερα γυναίκες απ’ ότι άντρες. Για τις προσφερόμενες μεθόδους αντισύλληψης, είτε προσωρινές είτε μόνιμες, καθώς και για την ανάγκη συγκατάθεσης από το σύζυγο, απέστειλε ερώτημα η βουλευτής του ΑΚΕΛ Σκεύη Κουκουμά. Όπως απάντησε ο υπουργός Υγείας «η συγκατάθεση του συζύγου/ συντρόφου ζητείται σε περιπτώσεις περίδεσης σαλπίγγων, η οποία θεωρείται πιο μόνιμη μέθοδος αντισύλληψης».
Όπως εξήγησε αρμόδια λειτουργός του υπουργείου Υγείας, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια για μπορεί κάποιος να στειρωθεί. Δεν υπάρχουν επίσης περιορισμοί ηλικίας ή η προϋπόθεση το άτομο να έχει τεκνοποιήσει. «Αν μια γυναίκα έχει κάνει τρεις καισαρικές ή αν για κάποια ιατρική αιτία δεν πρέπει να ξαναμείνει έγκυος, τότε της το προτείνουμε εμείς οι γιατροί. Την ενημερώνουμε για τη μέθοδο της περίδεσης σαλπίγγων (στείρωση) για την ασφάλεια της», είπε και πρόσθεσε:
«Στην περίπτωση που η γυναίκα έχει σύζυγο ή σύντροφο, δηλαδή που έχει συνάψει είτε θρησκευτικό γάμο, είτε πολιτικό γάμο, είτε σύμφωνο συμβίωσης, τότε ερωτάται και ο σύντροφός και ζητείται η συγκατάθεση του». Ωστόσο, συνέχισε η λειτουργός, στην περίπτωση που δεν υπάρχει σύζυγος ή σύντροφος, τότε δεν ερωτάται κανείς τρίτος και η διαδικασία προχωρά κανονικά.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Eurostat: Αισθητή η αύξηση πληθυσμού στην Κύπρο
Αυτή η πρακτική, σημειώνει η λειτουργός, ξεκίνησε για λόγους διαφάνειας. «Για να γνωρίζουν και τα δύο άτομα ότι δεν πρόκειται να κάνουν παιδιά με το σύντροφο τους. Όμως, σήμερα, τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι πολύ ψηλά. Για το λόγο αυτό, ίσως πρέπει να επανέλθει το θέμα, να επανεξεταστεί και να εκσυγχρονιστεί. Άλλωστε, όταν υιοθετήθηκε αυτή η πρακτική, υπήρχε και το Εκκλησιαστικό Δικαστήριο, στο οποίο μπορούσε να απευθυνθεί ο σύζυγος εξαιτίας της στείρωσης».
Πάντως, αναφέρει η λειτουργός, «το φεμινιστικό κίνημα αμφισβητεί αυτήν την πολιτική, με αποτέλεσμα σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης η απόφαση να ανήκει αποκλειστικά στη γυναίκα. Ούτε καν υποχρεούται η ενημέρωση του συζύγου για να γίνει η περίδεση σαλπίγγων. Στην Κύπρο ερωτάται και ο σύντροφος. Ισχύει και αμφίδρομα στην περίπτωση στείρωσης του άνδρα, όπου ερωτάται η σύζυγος». Πάντως, όπως ανέφερε η λειτουργός, «θα μπορούσε να ζητείται υπογραφή ότι είναι ενημερωμένος ο σύντροφός, αλλά να μη ζητείται και η συγκατάθεση του. Είναι σαν το σώμα του άλλου να είναι κτήμα του».
ΥΠΕΡΒΟΛΗ, ΛΕΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Για μια υπερβολική απαίτηση έκανε λόγο η πρόεδρος της Παγκύπριας Γυναικολογικής και Μαιευτικής Εταιρείας (ΠΓΜΕ), Αφροδίτη Ελισσαίου. «Υπάρχει υπερβολή σχετικά με την απαίτηση συγκατάθεσης από τον σύντροφο. Είναι κάτι το οποίο ισχύει και στον ιδιωτικό τομέα, πέρα από το Δημόσιο. Ωστόσο, μπορεί μια γυναίκα να μην έχει σύζυγο ή σύντροφο. Πάντως, για τα ζευγάρια που είναι παντρεμένα, η τάση είναι να ζητείται η συγκατάθεση».
Ο λόγος, όπως εξηγεί η πρόεδρος της Γυναικολογικής Εταιρείας, είναι για να προστατευτεί ο γιατρός. Δηλαδή για να μη διωχθεί από οποιονδήποτε απογοητευμένο σύντροφο, που είτε δεν συμφωνούσε είτε δεν γνώριζε για τη στείρωση. «Αυτό σημαίνει η συγκατάθεση, ότι ενημερώθηκε», σημειώνει η κ. Ελισσαίου και προσθέτει: «Κανονικά είναι το σώμα της γυναίκας και η γυναίκα πρέπει να ελέγχει το σώμα της. Θεωρητικά δεν θα έπρεπε να ζητείται συγκατάθεση. Είναι υπερβολή, όμως όλοι το κάνουν. Όπως για παράδειγμα στη διακοπή της εγκυμοσύνης, η γυναίκα έχει τον πρώτο λόγο και τον έλεγχο του σώματός της».
Πάντως, όπως σημείωσε η πρόεδρος της Γυναικολογικής Εταιρείας, οι μέθοδοι αντισύλληψης είναι συγκεκριμένοι στην Κύπρο και περιορισμένες για τη γυναίκα. «Υπάρχει μόνο το αντισυλληπτικό χάπι και το σπιράλ. Ενώ, ως μέθοδος μόνιμης αντισύλληψης χρησιμοποιείται μόνο η περίδεση των σαλπιγγών». Σημείωσε, τέλος, ότι δεν υπάρχει οργανωμένος οικογενειακός προγραμματισμός που να μπορούν να απευθυνθούν οι ενδιαφερόμενοι για καθοδήγηση και συμβουλευτική.
Ελλοχεύει παραβίαση των δικαιωμάτων
Την ανησυχία ότι μπορεί να παραβιάζονται τα δικαιώματα όσων επιθυμούν να προχωρήσουν σε στείρωση, εξέφρασε η εκτελεστική διευθύντρια του Κυπριακού Συνδέσμου Οικογενειακού Προγραμματισμού, Μαρία Επαμεινώνδα. «Όταν ένα ζευγάρι βρίσκεται σε μια υγιή σχέση, τότε σίγουρα θα είναι μια απόφαση που θα λάβουν από κοινού. Όμως, δεν είναι όλες οι σχέσεις έτσι. Γι’ αυτό τον λόγο και ενδέχεται να παραβιάζονται τα δικαιώματα των ατόμων που επιθυμούν να προχωρήσουν σε στείρωση».
Όπως εξήγησε, σε έγγραφο της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, διευκρινίζεται ότι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν πρέπει η απόφαση της στείρωσης να επηρεαστεί από τον σύντροφο και επίσης δεν χρειάζεται η συγκατάθεσή του.
Εξάλλου, σημείωσε η κ. Επαμεινώνδα, υπάρχουν και άλλες στρεβλώσεις. «Στην Κύπρο οι μέθοδοι αντισύλληψης είναι πολύ περιορισμένες. Υπάρχουν τα αντισυλληπτικά χάπια, τα οποία δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν όλες οι γυναίκες, καθώς και το σπιράλ, το οποίο είναι αρκετά δαπανηρό (από €200 έως €300) και το οποίο επίσης κάποιες φορές δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από κάθε γυναίκα. Ταυτόχρονα, στην κυπριακή αγορά δεν διατίθενται για παράδειγμα τα γυναικεία προφυλακτικά, το αυτοκόλλητο ορμονών, οι ενέσεις προγεστερόνης. Αυτό σημαίνει ότι η αντισύλληψη εξαρτάται από το αν ο άνδρας θα χρησιμοποιήσει προφυλακτικό. Η γυναίκα δεν έχει πρόσβαση, με κίνδυνο να παραβιάζεται το δικαίωμά της στην Υγεία και το δικαίωμα της σωματικής της ακεραιότητας».
Αυτή η πρακτική, σημειώνει η λειτουργός, ξεκίνησε για λόγους διαφάνειας. «Για να γνωρίζουν και τα δύο άτομα ότι δεν πρόκειται να κάνουν παιδιά με το σύντροφο τους. Όμως, σήμερα, τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι πολύ ψηλά. Για το λόγο αυτό, ίσως πρέπει να επανέλθει το θέμα, να επανεξεταστεί και να εκσυγχρονιστεί. Άλλωστε, όταν υιοθετήθηκε αυτή η πρακτική, υπήρχε και το Εκκλησιαστικό Δικαστήριο, στο οποίο μπορούσε να απευθυνθεί ο σύζυγος εξαιτίας της στείρωσης».
Πάντως, αναφέρει η λειτουργός, «το φεμινιστικό κίνημα αμφισβητεί αυτήν την πολιτική, με αποτέλεσμα σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης η απόφαση να ανήκει αποκλειστικά στη γυναίκα. Ούτε καν υποχρεούται η ενημέρωση του συζύγου για να γίνει η περίδεση σαλπίγγων. Στην Κύπρο ερωτάται και ο σύντροφος. Ισχύει και αμφίδρομα στην περίπτωση στείρωσης του άνδρα, όπου ερωτάται η σύζυγος». Πάντως, όπως ανέφερε η λειτουργός, «θα μπορούσε να ζητείται υπογραφή ότι είναι ενημερωμένος ο σύντροφός, αλλά να μη ζητείται και η συγκατάθεση του. Είναι σαν το σώμα του άλλου να είναι κτήμα του».
ΥΠΕΡΒΟΛΗ, ΛΕΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Για μια υπερβολική απαίτηση έκανε λόγο η πρόεδρος της Παγκύπριας Γυναικολογικής και Μαιευτικής Εταιρείας (ΠΓΜΕ), Αφροδίτη Ελισσαίου. «Υπάρχει υπερβολή σχετικά με την απαίτηση συγκατάθεσης από τον σύντροφο. Είναι κάτι το οποίο ισχύει και στον ιδιωτικό τομέα, πέρα από το Δημόσιο. Ωστόσο, μπορεί μια γυναίκα να μην έχει σύζυγο ή σύντροφο. Πάντως, για τα ζευγάρια που είναι παντρεμένα, η τάση είναι να ζητείται η συγκατάθεση».
Ο λόγος, όπως εξηγεί η πρόεδρος της Γυναικολογικής Εταιρείας, είναι για να προστατευτεί ο γιατρός. Δηλαδή για να μη διωχθεί από οποιονδήποτε απογοητευμένο σύντροφο, που είτε δεν συμφωνούσε είτε δεν γνώριζε για τη στείρωση. «Αυτό σημαίνει η συγκατάθεση, ότι ενημερώθηκε», σημειώνει η κ. Ελισσαίου και προσθέτει: «Κανονικά είναι το σώμα της γυναίκας και η γυναίκα πρέπει να ελέγχει το σώμα της. Θεωρητικά δεν θα έπρεπε να ζητείται συγκατάθεση. Είναι υπερβολή, όμως όλοι το κάνουν. Όπως για παράδειγμα στη διακοπή της εγκυμοσύνης, η γυναίκα έχει τον πρώτο λόγο και τον έλεγχο του σώματός της».
Πάντως, όπως σημείωσε η πρόεδρος της Γυναικολογικής Εταιρείας, οι μέθοδοι αντισύλληψης είναι συγκεκριμένοι στην Κύπρο και περιορισμένες για τη γυναίκα. «Υπάρχει μόνο το αντισυλληπτικό χάπι και το σπιράλ. Ενώ, ως μέθοδος μόνιμης αντισύλληψης χρησιμοποιείται μόνο η περίδεση των σαλπιγγών». Σημείωσε, τέλος, ότι δεν υπάρχει οργανωμένος οικογενειακός προγραμματισμός που να μπορούν να απευθυνθούν οι ενδιαφερόμενοι για καθοδήγηση και συμβουλευτική.
Ελλοχεύει παραβίαση των δικαιωμάτων
Την ανησυχία ότι μπορεί να παραβιάζονται τα δικαιώματα όσων επιθυμούν να προχωρήσουν σε στείρωση, εξέφρασε η εκτελεστική διευθύντρια του Κυπριακού Συνδέσμου Οικογενειακού Προγραμματισμού, Μαρία Επαμεινώνδα. «Όταν ένα ζευγάρι βρίσκεται σε μια υγιή σχέση, τότε σίγουρα θα είναι μια απόφαση που θα λάβουν από κοινού. Όμως, δεν είναι όλες οι σχέσεις έτσι. Γι’ αυτό τον λόγο και ενδέχεται να παραβιάζονται τα δικαιώματα των ατόμων που επιθυμούν να προχωρήσουν σε στείρωση».
Όπως εξήγησε, σε έγγραφο της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, διευκρινίζεται ότι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν πρέπει η απόφαση της στείρωσης να επηρεαστεί από τον σύντροφο και επίσης δεν χρειάζεται η συγκατάθεσή του.
Εξάλλου, σημείωσε η κ. Επαμεινώνδα, υπάρχουν και άλλες στρεβλώσεις. «Στην Κύπρο οι μέθοδοι αντισύλληψης είναι πολύ περιορισμένες. Υπάρχουν τα αντισυλληπτικά χάπια, τα οποία δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν όλες οι γυναίκες, καθώς και το σπιράλ, το οποίο είναι αρκετά δαπανηρό (από €200 έως €300) και το οποίο επίσης κάποιες φορές δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από κάθε γυναίκα. Ταυτόχρονα, στην κυπριακή αγορά δεν διατίθενται για παράδειγμα τα γυναικεία προφυλακτικά, το αυτοκόλλητο ορμονών, οι ενέσεις προγεστερόνης. Αυτό σημαίνει ότι η αντισύλληψη εξαρτάται από το αν ο άνδρας θα χρησιμοποιήσει προφυλακτικό. Η γυναίκα δεν έχει πρόσβαση, με κίνδυνο να παραβιάζεται το δικαίωμά της στην Υγεία και το δικαίωμα της σωματικής της ακεραιότητας».
