Ο Χαράλαμπος Μερακλής αναλύει το φαινόμενο.
Σήμερα στον κόσμο που ζούμε σαν χώρες, κοινωνίες και διπλωματία βρίσκονται αντιμέτωποι με ποικίλες προκλήσεις που απαιτούν προσγειωμένους χειρισμούς για να αντιμετωπισθούν τα ποικίλα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα.
Ο μοναδικός τρόπος προσέγγισης των υφιστάμενων προβλημάτων είναι η θρησκευτική διπλωματία λόγω του γεγονότος ότι θρησκευτικοί παράγοντες και θρησκευτικές παραδόσεις διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε κάθε περιοχή του κόσμου σε ζητήματα που επηρεάζουν την εσωτερική και εξωτερική πολιτική. Θρησκεία και διπλωματία έχουν γίνει αλληλένδετες, γιατί η διάσταση της παγκόσμιας σύγχρονης πραγματικότητας και η φύση των συγκρούσεων έχουν θέσει νέες προϋποθέσεις και όρους άσκησης της διπλωματίας στην επίλυση των συγκρούσεων. Γι’ αυτό τον ρόλο τον έχουν οι θρησκευτικοί ηγέτες οι οποίοι μπορούν μέσω του διαλόγου και των θρησκευτικών παραδόσεων, να εμπλουτίσουν μια σειρά παραδοσιακών μοντέλων για να επέλθει ειρήνευση και επίλυση των συγκρούσεων και της αποκατάστασης της κοινωνικοπολιτικής τάξης με τα συγκρουσιακά και ειρωνικής συμφιλίωσης άτομα και κοινωνικές ομάδες.
Είναι αλήθεια πως η θρησκεία διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη ζωή δισεκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο και λόγω του αναφερόμενου γεγονότος αναπτύσσονται θετικές συνεργασίες μεταξύ θρησκευτικών φορέων με διεθνείς οργανισμούς, κυβερνήσεων και με μη κυβερνητικές οργανώσεις, όπου εσωτερικές και εξωτερικές πολιτικές απαιτούν τη θρησκευτική προσέγγιση, επειδή η θρησκεία διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη δόμηση της ταυτότητας των ανθρώπων και δίδει νόημα στις ζωές τους.
Θα πρέπει να επισημανθεί πως η θρησκεία κατέχει κεντρική θέση στις πολιτικές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, ιδιαίτερα όταν σημειώνονται συγκρούσεις με διαφορετικές ταυτότητες των συγκρουόμενων πλευρών. Σημειώνουμε πως η θρησκεία συμβάλλει στη διαμόρφωση της ταυτότητας, της κουλτούρας και των πολιτιστικών στοιχείων ως δομικό στοιχείο των κοινωνιών.
Σε πάρα πολλές περιπτώσεις έχει χρησιμοποιηθεί η θρησκεία από χώρες, οικονομικούς και πολιτικούς παράγοντες ως εργαλείο αποσταθεροποίησης και αποδόμησης της ταυτότητας των πολιτών που τελικά οδηγούν σε πράξεις βίας και συγκρούσεων μεταξύ των θρησκευόμενων, όπως παρατηρούμε και σήμερα με τον υφιστάμενο θρησκευτικό εξτρεμισμό σε διάφορες ηπείρους και χώρες όπου εκτός από τη βίαιη σύγκρουση έχουμε και την καλλιέργεια της μισαλλοδοξίας και του σοβινισμού. Για την αντιμετώπιση του θρησκευτικού εξτρεμισμού και της πρόληψης της θρησκευτικής σύγκρουσης αναπτύσσεται η «διπλωματία της πίστης» για να επέλθουν θετικές αλλαγές όπου η παραδοσιακή διπλωματία υστερεί.
Σύμφωνα με τον ιδρυτή του Κέντρου Θρησκεία και Διπλωματία, Douglas Johnston, το ίδρυμα εργάζεται σε επίπεδο λαϊκής βάσης για αντιμετώπιση του θρησκευτικού και πολιτικού εξτρεμισμού με την ανάπτυξη ομάδων διά της θρησκευτικής δράσης, όπου υπάρχει απειλή σύγκρουσης ή είναι σε εξέλιξη.
Η θρησκευτική διπλωματία στις πλείστες των περιπτώσεων χρησιμοποιεί πάμπολλους παράγοντες όπως: Θεσμικοί φορείς, οργανώσεις και κυβερνήσεις, όπου αυτή μετεξελίσσεται και διαφοροποιείται ανάλογα με τις απαιτήσεις και τις μεταβολές που πραγματοποιούνται στην πολιτική, οικονομία και κοινωνία σε μια εμπλεκόμενη χώρα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η θρησκευτική διπλωματία δεν εμπλέκεται σε θεολογικές ή δογματικές διαφοροποιήσεις, αλλά λειτουργεί σε επίπεδο θεσμών και φορέων, σεβόμενη το θεολογικό υπόβαθρο των θρησκειών.
Με την άσκηση της θρησκευτικής διπλωματίας προωθούνται τέτοιες πρωτοβουλίες που βασίζονται στην πίστη με στόχο την οικοδομή της ειρήνης, της υπεράσπισης δικαιωμάτων, της εκπαίδευσης, του θρησκευτικού διαλόγου, της διαμεσολάβησης, της συμφιλίωσης κ.λπ. Οι εμπλεκόμενοι φορείς, κυβερνήσεις και θρησκείες, κινητοποιούν σε τοπικό και διεθνές επίπεδο μεγάλο αριθμό ατόμων με στόχο τις μακροπρόθεσμες εργασίες οικοδόμησης της ειρήνης, τόσο προληπτικά όσο και κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων και με τα συγκρουσιακά. Κλειδί γι’ αυτές τις προσπάθειες είναι οι πολιτικοί και οι θρησκευτικοί ηγέτες που πιστεύουν στον διάλογο και χρησιμοποιούν τη θρησκεία για να κτίσουν γέφυρες σε θέματα προσφυγών, υγείας, παιδείας δικαιωμάτων, περιβάλλοντος, κ.λπ. Οι κυριότεροι παράγοντες που συμβάλλουν στην ειρηνική συνύπαρξη αφορούν κυβερνήσεις με χαμηλά επίπεδα διαφθοράς και με καλές γειτονικές σχέσεις. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι θρησκείες αποτελούν τους κύριους παράγοντες που μπορούν να ενεργοποιήσουν τους πιστούς και γενικά τους πολίτες μιας χώρας που αναζητά την ειρηνική συνύπαρξη και παγκόσμια σταθερότητα.
Στόχος της θρησκευτικής διπλωματίας είναι η προώθηση της θρησκευτικής ελευθερίας και η ύπαρξη τέτοιων πρωτοβουλιών για την πρόληψη ή επίλυση συγκρούσεων όπως είναι η οικοδόμηση ειρηνικού μετασυγκρουσιακού περιβάλλοντος.
Περιπλέον, η θρησκευτική διπλωματία συντονίζει πρωτοβουλίες που σχετίζονται με την εκπαίδευση, την υποστήριξη δικτύων για την οικοδόμηση συμμαχιών, τη συμφιλίωση, τις πολιτικές αλλαγές, τον διάλογο, την ανοχή με στόχο την ειρηνική συνύπαρξη.
Σημαντικό ρόλο έχουν να διαδραματίσουν και οι θρησκείες με τους τοπικούς ηγέτες τους που δρουν στο νησί μας για ειρηνική συνύπαρξη, συνεννόηση, επίλυση, επανένωση του νησιού μας και του τερματισμού της τούρκικης κατοχής με ποικίλους τρόπους, αρχίζοντας από την αναστήλωση εκκλησιών, κοιμητηρίων, θρησκευτικών τελετών, κοινωνικών και οικονομικών επαφών με στόχο την οικονομική ανάπτυξη για όφελος του συνόλου του κυπριακού λαού.
Ο μοναδικός τρόπος προσέγγισης των υφιστάμενων προβλημάτων είναι η θρησκευτική διπλωματία λόγω του γεγονότος ότι θρησκευτικοί παράγοντες και θρησκευτικές παραδόσεις διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε κάθε περιοχή του κόσμου σε ζητήματα που επηρεάζουν την εσωτερική και εξωτερική πολιτική. Θρησκεία και διπλωματία έχουν γίνει αλληλένδετες, γιατί η διάσταση της παγκόσμιας σύγχρονης πραγματικότητας και η φύση των συγκρούσεων έχουν θέσει νέες προϋποθέσεις και όρους άσκησης της διπλωματίας στην επίλυση των συγκρούσεων. Γι’ αυτό τον ρόλο τον έχουν οι θρησκευτικοί ηγέτες οι οποίοι μπορούν μέσω του διαλόγου και των θρησκευτικών παραδόσεων, να εμπλουτίσουν μια σειρά παραδοσιακών μοντέλων για να επέλθει ειρήνευση και επίλυση των συγκρούσεων και της αποκατάστασης της κοινωνικοπολιτικής τάξης με τα συγκρουσιακά και ειρωνικής συμφιλίωσης άτομα και κοινωνικές ομάδες.
Είναι αλήθεια πως η θρησκεία διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη ζωή δισεκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο και λόγω του αναφερόμενου γεγονότος αναπτύσσονται θετικές συνεργασίες μεταξύ θρησκευτικών φορέων με διεθνείς οργανισμούς, κυβερνήσεων και με μη κυβερνητικές οργανώσεις, όπου εσωτερικές και εξωτερικές πολιτικές απαιτούν τη θρησκευτική προσέγγιση, επειδή η θρησκεία διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη δόμηση της ταυτότητας των ανθρώπων και δίδει νόημα στις ζωές τους.
Θα πρέπει να επισημανθεί πως η θρησκεία κατέχει κεντρική θέση στις πολιτικές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, ιδιαίτερα όταν σημειώνονται συγκρούσεις με διαφορετικές ταυτότητες των συγκρουόμενων πλευρών. Σημειώνουμε πως η θρησκεία συμβάλλει στη διαμόρφωση της ταυτότητας, της κουλτούρας και των πολιτιστικών στοιχείων ως δομικό στοιχείο των κοινωνιών.
Σε πάρα πολλές περιπτώσεις έχει χρησιμοποιηθεί η θρησκεία από χώρες, οικονομικούς και πολιτικούς παράγοντες ως εργαλείο αποσταθεροποίησης και αποδόμησης της ταυτότητας των πολιτών που τελικά οδηγούν σε πράξεις βίας και συγκρούσεων μεταξύ των θρησκευόμενων, όπως παρατηρούμε και σήμερα με τον υφιστάμενο θρησκευτικό εξτρεμισμό σε διάφορες ηπείρους και χώρες όπου εκτός από τη βίαιη σύγκρουση έχουμε και την καλλιέργεια της μισαλλοδοξίας και του σοβινισμού. Για την αντιμετώπιση του θρησκευτικού εξτρεμισμού και της πρόληψης της θρησκευτικής σύγκρουσης αναπτύσσεται η «διπλωματία της πίστης» για να επέλθουν θετικές αλλαγές όπου η παραδοσιακή διπλωματία υστερεί.
Σύμφωνα με τον ιδρυτή του Κέντρου Θρησκεία και Διπλωματία, Douglas Johnston, το ίδρυμα εργάζεται σε επίπεδο λαϊκής βάσης για αντιμετώπιση του θρησκευτικού και πολιτικού εξτρεμισμού με την ανάπτυξη ομάδων διά της θρησκευτικής δράσης, όπου υπάρχει απειλή σύγκρουσης ή είναι σε εξέλιξη.
Η θρησκευτική διπλωματία στις πλείστες των περιπτώσεων χρησιμοποιεί πάμπολλους παράγοντες όπως: Θεσμικοί φορείς, οργανώσεις και κυβερνήσεις, όπου αυτή μετεξελίσσεται και διαφοροποιείται ανάλογα με τις απαιτήσεις και τις μεταβολές που πραγματοποιούνται στην πολιτική, οικονομία και κοινωνία σε μια εμπλεκόμενη χώρα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η θρησκευτική διπλωματία δεν εμπλέκεται σε θεολογικές ή δογματικές διαφοροποιήσεις, αλλά λειτουργεί σε επίπεδο θεσμών και φορέων, σεβόμενη το θεολογικό υπόβαθρο των θρησκειών.
Με την άσκηση της θρησκευτικής διπλωματίας προωθούνται τέτοιες πρωτοβουλίες που βασίζονται στην πίστη με στόχο την οικοδομή της ειρήνης, της υπεράσπισης δικαιωμάτων, της εκπαίδευσης, του θρησκευτικού διαλόγου, της διαμεσολάβησης, της συμφιλίωσης κ.λπ. Οι εμπλεκόμενοι φορείς, κυβερνήσεις και θρησκείες, κινητοποιούν σε τοπικό και διεθνές επίπεδο μεγάλο αριθμό ατόμων με στόχο τις μακροπρόθεσμες εργασίες οικοδόμησης της ειρήνης, τόσο προληπτικά όσο και κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων και με τα συγκρουσιακά. Κλειδί γι’ αυτές τις προσπάθειες είναι οι πολιτικοί και οι θρησκευτικοί ηγέτες που πιστεύουν στον διάλογο και χρησιμοποιούν τη θρησκεία για να κτίσουν γέφυρες σε θέματα προσφυγών, υγείας, παιδείας δικαιωμάτων, περιβάλλοντος, κ.λπ. Οι κυριότεροι παράγοντες που συμβάλλουν στην ειρηνική συνύπαρξη αφορούν κυβερνήσεις με χαμηλά επίπεδα διαφθοράς και με καλές γειτονικές σχέσεις. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι θρησκείες αποτελούν τους κύριους παράγοντες που μπορούν να ενεργοποιήσουν τους πιστούς και γενικά τους πολίτες μιας χώρας που αναζητά την ειρηνική συνύπαρξη και παγκόσμια σταθερότητα.
Στόχος της θρησκευτικής διπλωματίας είναι η προώθηση της θρησκευτικής ελευθερίας και η ύπαρξη τέτοιων πρωτοβουλιών για την πρόληψη ή επίλυση συγκρούσεων όπως είναι η οικοδόμηση ειρηνικού μετασυγκρουσιακού περιβάλλοντος.
Περιπλέον, η θρησκευτική διπλωματία συντονίζει πρωτοβουλίες που σχετίζονται με την εκπαίδευση, την υποστήριξη δικτύων για την οικοδόμηση συμμαχιών, τη συμφιλίωση, τις πολιτικές αλλαγές, τον διάλογο, την ανοχή με στόχο την ειρηνική συνύπαρξη.
Σημαντικό ρόλο έχουν να διαδραματίσουν και οι θρησκείες με τους τοπικούς ηγέτες τους που δρουν στο νησί μας για ειρηνική συνύπαρξη, συνεννόηση, επίλυση, επανένωση του νησιού μας και του τερματισμού της τούρκικης κατοχής με ποικίλους τρόπους, αρχίζοντας από την αναστήλωση εκκλησιών, κοιμητηρίων, θρησκευτικών τελετών, κοινωνικών και οικονομικών επαφών με στόχο την οικονομική ανάπτυξη για όφελος του συνόλου του κυπριακού λαού.
