Επικίνδυνη πρακτική που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη μείωση του πληθυσμού των φιδιών της Κύπρου, θεωρείται η χρήση δικτύων τόσο σε γεωργικές καλλιέργειες, όσο και γύρω από κατοικίες. Παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα φίδια στην Κύπρο θεωρούνται ακίνδυνα, εντούτοις πολλοί άνθρωποι τα σκοτώνουν με διάφορες ενέργειες, ενώ θα μπορούσαν με κάποιους τρόπους να αποτρέψουν όσο το δυνατό πιο αποτελεσματικά την είσοδο των φιδιών στις ιδιοκτησίες τους. Η Επιτροπή Κατά της Σφαγής Πτηνών (CABS) ζητά την άμεση απομάκρυνση των θανατηφόρων διχτυών για ερπετά και την μηδενική ανοχή προς αυτά από τις αρμόδιες Αρχές στην Κύπρο. 

Τον περασμένο Ιούνιο, το CABS κατήγγειλε στο Τμήμα Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας, 12 τοποθεσίες όπου βρέθηκαν νεκρά προστατευόμενα άγρια ζώα πιασμένα σε δίχτυα στο έδαφος. Τότε ζήτησε από τις Αρχές να λάβουν άμεσα μέτρα και να αφαιρέσουν τα αναφερόμενα δίχτυα προτού πιαστούν και πεθάνουν περισσότερα ζώα.

«Όταν ελέγξαμε ξανά τις αναφερόμενες τοποθεσίες φέτος την άνοιξη, σοκαριστήκαμε όταν ανακαλύψαμε ότι όλα τα δίχτυα εξακολουθούν να είναι ενεργά και στις 12 αναφερόμενες τοποθεσίες. Το υπουργείο Περιβάλλοντος, προφανώς, δεν προέβη σε καμία ενέργεια και ως αποτέλεσμα συνολικά 20 πρόσφατα σκοτωμένα φίδια και άλλα άγρια ζώα, όπως κουρκουτάδες, σκαντζόχοιροι και πουλιά βρέθηκαν σε αυτά τα δίχτυα», δήλωσε ο Bostjan Debersek, υπεύθυνος έρευνας πεδίου στο CABS.

Το CABS καλεί τις Αρχές να σταματήσουν να κάνουν τα στραβά μάτια στη χρήση θανατηφόρων, μη επιλεκτικών διχτυών και να εφαρμόσουν την ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία και να αρχίσουν να λαμβάνουν σημαντικά μέτρα κατά της χρήσης τους στην Κύπρο.

Ο κ. Debersek, δήλωσε: «Καθώς τα δίχτυα αυτά του απλώνονται με μοναδικό σκοπό τη θανάτωση φιδιών και πολλών άλλων αυστηρά προστατευόμενων ειδών, θα πρέπει να απαγορεύονται αυστηρά και να αφαιρούνται άμεσα από τις αρμόδιες Αρχές. Όχι μόνο η θανάτωση, αλλά και η παρενόχληση των ζώων απαγορεύεται από τον νόμο και αυτά τα δίχτυα εμποδίζουν σαφώς την κίνηση της προστατευόμενης άγριας ζωής».

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

Κάθε άνοιξη, οι ακτιβιστές του CABS βρίσκουν δεκάδες τέτοια δίχτυα στη νοτιοανατολική Κύπρο. Μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου 2021, οι ακτιβιστές του CABS βρήκαν αυτά τα δίχτυα σε 25 τοποθεσίες και εντόπισαν 74 άγρια ζώα μπλεγμένα σε αυτά. Το πιο συνηθισμένο θύμα των συγκεκριμένων διχτυών ήταν ο κυπριακός κουρκουτάς και το κυπριακό φίδι. Και τα δύο είδη είναι ενδημικά, σπάνια και απειλούμενα είδη ζώων στην ΕΕ και προστατεύονται αυστηρά τόσο από την ευρωπαϊκή όσο και από την εθνική νομοθεσία στην Κύπρο.

Στην Κύπρο, οι αγρότες και οι ιδιοκτήτες γης χρησιμοποιούν δίκτυα ως μέθοδο για να κρατήσουν τα φίδια μακριά από την ιδιοκτησία τους: Απλώνουν δίχτυα στο έδαφος κατά μήκος των ορίων της ιδιοκτησίας τους ή τα στερεώνουν σε φράχτες και τοίχους.

Αυτά τα μη επιλεκτικά δίχτυα είναι βάναυσες θανατηφόρες παγίδες για φίδια και άλλα άγρια ζώα. Τα φίδια δεν έχουν σχεδόν καμία πιθανότητα να τα διασχίσουν χωρίς να μπλέξουν και στη συνέχεια πεθαίνουν αργά και επώδυνα.

Τα φίδια δεν είναι τα μόνα θύματα αυτών των διχτυών. Άλλα ερπετά, όπως τον ενδημικό κουρκουτά, πεθαίνουν επίσης σε μεγάλους αριθμούς. Επηρεάζονται επίσης οι σκαντζόχοιροι, οι οποίοι εμπλέκονται εύκολα, καθώς και πολλά πουλιά.

Μέτρα για απομάκρυνση των ερπετών

Αγρότες, αλλά και ιδιοκτήτες σπιτιών, έχουν πολλά αποτελεσματικά μέτρα να πάρουν για να προστατεύσουν αποτελεσματικά τις περιουσίες τους από τα φίδια. Το κυριότερο είναι ο συχνός καθαρισμός από χόρτα κατά την ανοιξιάτικη και την καλοκαιρινή περίοδο, όπως επίσης και να κρατήσουν μακριά όλες τις πηγές τροφής των φιδιών, δηλαδή τα τρωκτικά, τις σαύρες, καθώς και αλλά έντομα. Επίσης, εκεί και όπου υπάρχουν δέντρα και θάμνοι πρέπει να κλαδεύονται ώστε να μην υπάρχει τρόπος εισβολής των φιδιών για εξεύρεση τροφής.

Περαιτέρω, επειδή πρόκειται για ψυχρόαιμα ζώα, δεν πρέπει να υπάρχει κοντά νερό για να τα προσελκύει, ιδιαίτερα τα στάσιμα νερά και οι βρύσες που στάζουν σε κήπους. 

Τα φίδια κρύβονται σε βράχους και μεγάλες πέτρες, επομένως πρέπει να απομακρυνθούν από όποια σημεία είναι εφικτό. Γενικά, πρέπει να ληφθούν όσα μέτρα μπορούν προκειμένου κάποιος να περιορίσει την είσοδό τους σε περιουσίες. Στην αγορά υπάρχουν και ειδικά απωθητικά προϊόντα για τα φίδια τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως περίμετρος ασφαλείας. 

Οκτώ τα είδη φιδιών στην Κύπρο, μόνο επικίνδυνο η φίνα 

Τα φίδια αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της τροφικής αλυσίδας. Ο αδικαιολόγητος φόβος, η προκατάληψη και η έλλειψη ενημέρωσης οδηγεί πολλές φορές σε άδικο θάνατο με κόστος για την βιοποικιλότητα και το περιβάλλον γενικότερα. Τα φίδια διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο περιβάλλον αφού η κυρίως τροφή τους αποτελείται από τρωκτικά, σύμφωνα με το Τμήμα Δασών. Μείωση των πληθυσμών τους αποτελεί πλήγμα και μείωση των φυσικών εχθρών των τρωκτικών οδηγώντας τον άνθρωπο σε χρήση δηλητηρίων και άλλων επιζήμιων μεθόδων καταπολέμησης που στοιχίζουν τόσο στον ίδιο όσο και στο περιβάλλον. Το Τμήμα Δασών υποστηρίζει ότι όλα τα φίδια προστατεύονται τόσο από Ευρωπαϊκές οδηγίες ή Συμβάσεις όσο και από την Εθνική νομοθεσία Ν.153/2003 για την προστασία της φύσης και της άγριας ζωής.

Στην Κύπρο υπάρχουν 8 είδη φιδιών από τα οποία τα 3 είναι δηλητηριώδη, αλλά μόνο το ένα είναι επικίνδυνο για τον άνθρωπο, η φίνα.

Telescopus fallax – Ξυλόδροπης – Cat Snake: Έχει μήκος γύρω στο 1 μέτρο. Η κόρη του ματιού του είναι κάθετη και μεγαλώνει ανάλογα με την ένταση του φωτός.

Macrovipera lebetina – Φίνα -Blunt-nosed Viper: Μπορεί να φτάσει τα 2 μέτρα μήκος και τα 5 κιλά βάρος. Έχει ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό το τριγωνικό κεφάλι και την πολύ κοντή ουρά. Το αρσενικό είναι πάντα μικρότερο από το θηλυκό. Λόγω της τοξικότητας του δηλητηρίου της θεωρείται το πιο επικίνδυνο φίδι του τόπου μας. 

Malpolon monspessulanus – Σαΐττα -Montpellier Snake Το μήκος του μπορεί να φτάσει τα 2 μέτρα. Στο πίσω μέρος της πάνω σιαγόνας φέρει 2 μεγάλα δόντια με αδένα δηλητηρίου στη βάση τους. Τα μεγάλα του μάτια είναι χαρακτηριστικό της καλής του όρασης, που είναι και η κύριά του αίσθηση.

Delichophis (Coluber) jugularis – Μαύρο φίδι (θερκό) – Large Whip Snake Μπορεί να φτάσει τα 3 μέτρα μήκος και θεωρείται ως το μακρύτερο φίδι της Ευρώπης.

Heirophis (Coluber) cypriensis – Κυπριακό φίδι – Cyprus Whip Snake Έχει μήκος μέχρι και 115 εκ.. Έχει χρώμα γκριζολαδί ή ανοικτό γκρίζο μέχρι μαύρο με λεπτές άσπρες γραμμές μέχρι το πρώτο μισό του σώματος.

Natrix natrix cypriaca – Κυπριακό νερόφιδο – Crass Snake Είναι ενδημικό υποείδος, πολύ σπάνιο στον τόπο μας, που κινδυνεύει με αφανισμό. Το μήκος του σώματος του σπάνια ξεπερνά το 1 μέτρο, ενώ το θηλυκό είναι λίγο μεγαλύτερο από το αρσενικό. Μπορεί να το συναντήσει κανείς σε 3 χρωματισμούς. Ο πιο κοινός είναι γκρίζος, ασπροκίτρινος μέχρι σκούρος καφέ, με στρογγυλές μαύρες βούλες ή γραμμές στο μέσο και στα πλαϊνά μέρη του σώματος.

Typhlops vermicularis – Ανήλιος Worm Snake To μήκος του δεν ξεπερνά τα 35 εκ. Μοιάζει πολύ με γαιοσκώληκα με χρώμα γυαλιστερό καφέ.

Coluber nummifer – Δρόπης – Coin Snake Το μήκος του μπορεί να φτάσει το 1,5 μέτρα. Έχει χρώμα κιτρινωπό με γκριζοκαφέ μεγάλους ρόμβους κατά μήκος ολόκληρου του κορμιού του.