Σύμφωνα με τον καθηγητή φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ και συγγραφέα του βιβλίου «Democracy in China: The Coming Crisis», οι μεγάλες δυνάμεις απασχολούνταν περισσότερο με την άνοδο της Κίνας ενώ οι ΗΠΑ ασχολείτο με την επανατοποθέτησή της και δεν έδωσαν σημασία στον εκδημοκρατισμό των χωρών τους, αδιαφορώντας τι θα συμβεί εάν οι δύο χώρες δεν ήταν δημοκρατικές και επιδίδονταν σε έναν σύγχρονο ψυχρό πόλεμο.
Οι παρατηρητές των κινέζικων υποθέσεων καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο εκδημοκρατισμός στη χώρα έχει χάσει τη δυναμική του. Το κοινωνικό κράτος έχει πάρει τη θέση του και η ιεραρχούσα τάξη δεν αποκλείει πλέον τα δικαιώματα των πολιτών. Όλες οι σχέσεις ανδρών – γυναικών, γονέων και παιδιών της πόλης και υπαίθρου, μεταξύ κυβερνώντων και κυβερνωμένων βρίσκεται έξω από το αυστηρότερο πεδίο της «κοινωνίας». Αυτές οι σχέσεις δεν είναι κοντά στην πλήρη ισοτιμία αλλά είναι παθιασμένες στην ώθηση και καθοδήγηση στην κοινωνική αλλαγή. Μια τέτοια αλλαγή θα φέρει de facto ελευθερίες στην ιδιωτική σφαίρα, μια από τις ισχυρότερες κινητήριες δυνάμεις της ανόδου της Κίνας, μια τυπική ισότητα ευκαιριών που είναι χαρακτηριστική στη σύγχρονη και αστική κοινωνία. Αυτό διαφαίνεται στη σημερινή Κίνα που η μεσαία τάξη αναπτύσσεται. Διακρίσεις παρατηρούνται λόγω φύλου στην εκπαίδευση και απασχόληση, όπου οι δυσκολίες είναι πρωτοφανείς και δεν γίνονται αποδώσεις στο δημόσιο.
Σύμφωνα με τον συγγραφέα του βιβλίου «Δημοκρατία στην Αμερική» Tocqueville, η ισότητα αρχικά αναπτύχθηκε στην κοινωνία και μετά εισέδυσε στον κόσμο της πολιτικής «Δεν είναι δυνατόν οι άνθρωποι να είναι ίσοι αλλού και αλλού όχι».
Ο Tocqueville τονίζει πως η αναντιστοιχία μεταξύ μιας δημοκρατικής κοινωνίας και μιας αντιδημοκρατικής πολιτείας, θα προσδώσει ένα διχασμένο χαρακτήρα όχι μόνο στην κανονιστική τάξη μιας χώρας αλλά και στη δομή της προσωπικότητας των πολιτών της. Όσο χρόνο διαρκεί αυτή η αναντιστοιχία τόσο δύσκολη είναι η διατήρηση της σταθερότητας και της πολιτικής νοημοσύνης. Γι’ αυτό το λόγο οι κινέζικες Αρχές πληρώνουν γιγαντιαίο υλικό και ψυχολογικό τίμημα, με στόχο να κρατήσουν τη χώρα σταθερή όπως και την Κυβέρνηση. Η καταστολή με στόχο να αντιμετωπιστεί η αντίσταση, αποτελεί σαφή ένδειξη του αυξημένου άγχους της που αποδεικνύει ότι είναι ένα αντιδημοκρατικό πολιτικό καθεστώς. Μια σειρά μελετητές επισημαίνουν πως με ένα τέτοιο καθεστώς κάτω από τέτοιες συνθήκες, όπως είναι η οικονομική άνθηση και εθνική αναζωογόνηση, το κομμουνιστικό σύστημα ατροφεί να διατηρήσει τη νομιμοποίησή του, ιδιαίτερα όταν κυβερνά μια αστική δημοκρατική κοινωνία. Η σημερινή επικρατούσα κατάσταση στην Κίνα οφείλεται στον Χι που έχει ιδιαίτερες προσωπικές ικανότητες επειδή ανήκει στην τελευταία γενιά ηγετών που μπορούν να αντλήσουν νομιμοποίηση από την κομμουνιστική επαναστατική κληρονομιά.
Οι νέες ηγεσίες που θα έρθουν μετά τον Χι δεν θα μπορέσουν να διατηρήσουν το επίπεδο του Χι στον έλεγχο του κόμματος, του στρατού, των μέσων μαζικής ενημέρωσης και του ιδιωτικού τομέα και το ΚΚΚ θα διασπαστεί. Είναι αλήθεια ότι η Κίνα βρίσκεται μακριά από ένα δημοκρατικό πολιτικό σύστημα, παρά τις τέσσερις δεκαετίες βαθιάς δημοκρατικής αλλαγής, αφού δεν έχει δημοκρατική παράδοση. Παρά τις μεταρρυθμίσεις που γίνονται στην Κίνα, οι πολίτες δεν είχαν την ευκαιρία να αναπτύξουν πολιτικές δεξιότητες σε μια νεοδημιουργηθείσα δημοκρατία με πιθανότητα επιτυχίας. Η Κίνα θα χρειασθεί μια ουσιαστική περίοδο προετοιμασίας για τη δημοκρατία. Για να γίνουν όλα αυτά απαιτείται ισχυρή ηγεσία που να προβεί στις απαιτούμενες μεταβολές και μεταρρυθμίσεις.
Το ΚΚΚ χρειάζεται να αντιληφθεί ότι απαιτούνται προετοιμασίες και πειθώ καθώς και προθυμία για δημοκρατική μεταρρύθμιση. Κανένας δεν έχει λόγο να υποσκάψει την αναγκαιότητα του ΚΚΚ γιατί όλη θα επωφεληθούν από μια σταθερή και ευημερούσα Κίνα. Η ανάγκη της Κίνας για εκδημοκρατισμό είναι θεμελιωδώς ενδογενής. Το κράτος πρέπει να δημοκρατικοποιηθεί και να νομιμοποιηθεί. Κυβερνώντες και πολίτες θα πρέπει να κατανοήσουν πως η δημοκρατία είναι ένα συνετό και ευεργετικό μέσο που επιχειρεί να δείξει τι είναι ηθικά επιθυμητό για τη δημοκρατία εφ’ αυτής. Στον κόσμο η δημοκρατία έχει μεγαλύτερο νόημα σύμφωνα με τη διάκριση του Immanuel Kant ως μια υποθετική επιταγή (hypothetical imperative) αντί για μια κατηγορηματική (categorical imperative).
Μόνο ο εκδημοκρατισμός είναι σε θέση να καταστήσει το πολιτικό σύστημα σύμφωνο με τη νέα ισορροπία μεταξύ κυβερνώντων και κυβερνώμενων, το οποίο θα επικρατήσει κατά την εποχή της επόμενης διαδοχής ηγεσίας. Εάν η Κίνα αποτύχει να ανταποκριθεί στην έκκληση της δημοκρατίας ίσως να αποτύχει και ως κράτος αλλά η αποτυχία δεν θα ισοδυναμεί με κατάρρευση. Μια δημοκρατική Κίνα έχει μεγάλη δυσκολία να ταιριάξει με την αυξανόμενη και πολιτική ελκυστικότητα και γι’ αυτό ξένες δυνάμεις είναι έτοιμες να προσφέρουν ηθική υποστήριξη στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις του Χονγκ Κονγκ.
Η επανάληψη του Ψυχρού Πολέμου μεταξύ των δυο χωρών δεν έχει ορθολογική βάση για τα συμφέροντά τους.
Ο 21ος αιώνας θα δείξει εάν η Κίνα είναι έτοιμη και ικανή να ανταποκριθεί στην εγχώρια δημοκρατική πρόκληση.
