Τεράστιο «πρόβλημα» για την Κυπριακή Δημοκρατία παραμένει η μη ορθολογική χρήση, αλλά και η χρήση παράνομων φυτοφαρμάκων στη γεωργία, η οποία θέτει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον. 

Σε τρόφιμα, που φθάνουν στον καταναλωτή, εντοπίζονται υπολείμματα βλαβερών φυτοφαρμάκων, τα οποία κυρίως μέσω της διατροφής περνούν στο ανθρώπινο σώμα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την υγεία μας. Πρόσφατα επιστημονικά ευρήματα, άλλωστε, καταδεικνύουν την ύπαρξη ιδιαίτερα επιβλαβών επιδράσεων των φυτοφαρμάκων στο κεντρικό νευρικό σύστημα του ανθρώπου, ενώ φυτοφάρμακα έχουν συνδεθεί με την ανάπτυξη καρκίνου, αυτισμού και άλλων ασθενειών.

Με αφορμή, λοιπόν, την πρόσφατη απόσυρση από την κυπριακή αγορά τριών προϊόντων με υπολείμματα του μη επιτρεπόμενου στην Ε.Ε. φυτοφαρμάκου Χλωρoπυριφός και άλλων απαγορευμένων φυτοφαρμάκων, ζητήσαμε από τον Αναπληρωτή Καθηγητή Περιβαλλοντικής Υγείας στο Διεθνές Ινστιτούτο Κύπρου για την Περιβαλλοντική και Δημόσια Υγεία (CII) στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Δρ Κωνσταντίνο Μακρή, να μας αναλύσει τι συνεπάγεται για τον ανθρώπινο οργανισμό η κατανάλωση των βλαβερών ουσιών.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Φυτοφάρμακα στα ούρα των παιδιών – Ανησυχητικά ευρήματα

Ο Δρ Μακρής ανέφερε αρχικά ότι η «ύπαρξη υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων σε τρόφιμα, όπως λαχανικά, φρούτα και δημητριακά, είναι στοιχεία, τα οποία συνηγορούν ότι κάποια στιγμή στη ζωή σας, έχετε εκτεθεί πιθανότατα σε φυτοφάρμακα. Τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων περνούν εύκολα στην ανθρώπινη τροφική αλυσίδα. Συνήθως λαχανικά και φρούτα ψεκάζονται με χημικά φυτοφάρμακα στο χωράφι».

Σημείωσε ακολούθως ότι «η τοξικότητα των φυτοφαρμάκων για τον άνθρωπο διαφέρει ανάλογα με το ενεργό τους συστατικό/ά, ενώ ορισμένα μπορούν ακόμη και να απορροφηθούν μέσα στον καρπό των φρούτων ή λαχανικών. Έτσι, μερικές φορές, το πλύσιμο η το ξεφλούδισμα του εξωτερικού δέρματος μπορεί να μη μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο έκθεσης σε φυτοφάρμακα, ιδιαίτερα για ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, όπως τα παιδιά».

«Πρόσφατες επιστημονικές έρευνες κατέδειξαν ότι τα φυτοφάρμακα (όπως η γλυφοσάτη) εντοπίζονται σε δημητριακά, τα οποία τα παιδιά προτιμούν να τρώνε ιδιαίτερα, εξηγώντας ότι «ο οργανισμός των παιδιών είναι συνεχώς αναπτυσσόμενος, επομένως είναι πιο ευαίσθητος στις εκθέσεις φυτοφαρμάκων απ’ ότι οι ενήλικες», σημείωσε ακόμη.

Σημείωσε στη συνέχεια ότι «ορισμένα φυτοφάρμακα, όπως τα οργανοχλωριούχα φυτοφάρμακα, έχουν απαγορευθεί διεθνώς, βάσει συνθήκης, που υπογράφτηκε από πολλές χώρες, λόγω της μεγάλης δυνατότητας των οργανοχλωριούχων φυτοφαρμάκων να προκαλέσουν μη αναστρέψιμες βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό. Εξακολουθούν, ωστόσο, να εντοπίζονται κατάλοιπα αυτών των φυτοφαρμάκων σε λαχανικά και φρούτα, καθώς  χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξακολουθούν να τα παράγουν ή/και να τα χρησιμοποιούν ή παρανόμως να εισέρχονται σε αγορές της ΕΕ».

Ο Δρ Μακρής τόνισε ότι «όλο και περισσότερες επιστημονικές έρευνες καταδεικνύουν ότι η χρόνια και συστηματική έκθεση του ανθρώπου σε εντομοκτόνα και φυτοφάρμακα μπορεί είναι επιβλαβή για την ανθρώπινη υγεία, ειδικά για τα παιδιά. Ακόμη και η έκθεση σε μικρές δόσεις, αλλά για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να είναι δυνητικά επιβλαβής για την ανθρώπινη υγεία». 

Εξήγησε ότι μέρος των δυσμενών επιδράσεων των φυτοφαρμάκων στην υγεία σχετίζεται με τον τρόπο λειτουργίας και επεξεργασίας πληροφοριών/ερεθισμάτων, που φθάνουν στον ανθρώπινο εγκέφαλο, υποδηλώνοντας ότι τα φυτοφάρμακα μπορεί να έχουν επιβλαβείς επιδράσεις στον τρόπο, με τον οποίο αναπτύσσεται κατά την κύηση και λειτουργεί μετέπειτα ο εγκέφαλος.

Πρόσφατη μελέτη, που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Δεκέμβριο 2022 στο Environmental Health Perspectives, καταδεικνύει ότι τα φυτοφάρμακα διεισδύουν στον εγκέφαλο και προκαλούν νευρολογικά προβλήματα, επεσήμανε ακολούθως ο Καθηγητής, εξηγώντας ότι «σημαντικές είναι οι επιπτώσεις φυτοφαρμάκων ειδικά για τα παιδιά, αφού αλλοιώνουν και εμποδίζουν την εύρυθμη αναπτυξη των νευρώνων του εγκεφάλου και του κεντρικού νευρικού συσττήματος κατά την παιδική ηλικία, αλλά και κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης».

Υπενθυμίζεται ακόμη, όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενο δημοσίευμα, ότι σύμφωνα με τα ευρήματα επιστημονικής μελέτης, τα επίπεδα διαφόρων χημικών φυτοφαρμάκων, όπως η γλυφοσάτη, εντοπίστηκαν στα ούρα παιδιών της Κύπρου σε υψηλότερα επίπεδα από εκείνα, που συνήθως εντοπίζονται σε πληθυσμούς παιδιών από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. «H εν λόγω μελέτη αποτελεί την πρώτη παγκοσμίως μελέτη, που διενεργείται σε παιδιά για τη γλυφοσάτη και τον κύριο της μεταβολίτη Αμινομεθυλο-φωσφονικό Οξύ (AMPA) και η οποία καταδεικνύει στοιχεία τοξικότητας του μεταβολίτη, λόγω οξειδωτικού στρες στα παιδιά», ανέφερε ο Δρ Μακρής, ο οποίος είναι και ένας εκ των συγγραφέων της μελέτης.

Ο Καθηγητής του CII σημείωσε ακόμη ότι μία άλλη μελέτη κατέδειξε ότι παιδιά, που είχαν εκτεθεί συχνά και συστηματικά σε φυτοφάρμακα, παρουσίαζαν διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, ενώ μια άλλη έρευνα κατέδειξε ότι τα παιδιά, τα οποία ζουν σε γεωργικές περιοχές, με συχνή και ευρεία χρήση φυτοφάρμακων, παρουσίαζαν μειωμένη ταχύτητα αντίδρασης στην πληροφορία ή σε τεστ, σε σύγκριση με παιδιά που ζούσαν σε αστικές περιοχές.

Πρόσθεσε ότι τα φυτοφάρμακα ενδέχεται επίσης να επηρεάσουν τις έγκυες και τα έμβρυά τους. «Για παράδειγμα, η έκθεση του εμβρύου σε φυτοφάρμακα κατά την πρώιμη περίοδο κύησης έχει οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης παχυσαρκίας αργότερα στη ζωή».

Υπάρχει ακόμη, όπως ανέφερε ο Δρ Μακρής, «σχέση μεταξύ της έκθεσης της μητέρας στα φυτοφάρμακα κατά τη διάρκεια της κύησης και ανάπτυξης διαταραχών του φάσματος του αυτισμού, ενώ μια μετανάλυση έδειξε ότι η έκθεση σε εντομοκτόνα συνδέεται με παιδικούς καρκίνους, όπως το λέμφωμα και η λευχαιμία.

Ο Καθηγητής τόνισε ότι «όλα αυτά δεν πρέπει να σας αποτρέψουν από την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών. Τουναντίον, τα φρούτα και τα λαχανικά είναι γεμάτα από αντιοξειδωτικά και βιταμίνες, τα οποία είναι υψίστης σημασίας για την προαγωγή της υγείας σας». Εξήγησε εντούτοις ότι «θα πρέπει, όμως, να είστε προσεκτικοί, σχετικά με τα φρούτα και τα λαχανικά, που επιλέγετε να τρώτε (και δίνετε στα παιδιά σας να καταναλώσουν)».

Υποστήριξε επισης ότι «οι συστάσεις μας για εναλλακτικές επιλογές και συμπεριφορές βασίζονται στο ότι τα πιστοποιημένα βιολογικά φρούτα και λαχανικά δεν περιέχουν χημικά φυτοφάρμακα/εντομοκτόνα, τονίζοντας ότι «τα πιστοποιημένα βιολογικά προϊόντα μπορεί να κοστίζουν λίγο περισσότερο, αλλά ίσως αξίζουν τον κόπο».

Κατέληξε λέγοντας ότι «λόγω κόστους συστήνεται η σταδιακή αλλαγή από συμβατικές σε βιολογικές τροφές, ξεκινώντας την αλλαγή της συμπεριφοράς μας και δίνοντας πρωτίστως έμφαση στην αγορά βιολογικών φρούτων, λαχανικών και δημητριακών».

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Φυτοφάρμακα: 1 στους 6 γεωργούς πιάστηκε να παρανομεί – Πώς σχολιάζουν οι αρμόδιες Αρχές