Η έλλειψη εμπιστοσύνης και επικοινωνίας μεταξύ των διευθυντών μιας εταιρείας και η αδυναμία λήψης αποφάσεων προς επίτευξη των σκοπών της, δυνατό να δημιουργήσει αδιέξοδο στη διαχείριση των υποθέσεών της, με αποτέλεσμα την υποβολή αίτησης για την εκκαθάριση της.
Σύμφωνα με το άρθρο 227 του Κεφ.113, το Δικαστήριο έχει εξουσία να διορίσει προσωρινό εκκαθαριστή σε οποιοδήποτε στάδιο μετά την υποβολή αίτησης εκκαθάρισης και πριν την έκδοση σχετικού διατάγματος. Ο διορισμός αυτός μπορεί να γίνει αυτεπάγγελτα ή κατόπιν αίτησης οποιουδήποτε ενδιαφερόμενου προσώπου, συμπεριλαμβανομένων των πιστωτών ή των μετόχων της εταιρείας.
Ο σκοπός του διορισμού προσωρινού εκκαθαριστή είναι η προστασία των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας από κινδύνους όπως η καταστροφή, η εκποίηση, η αφαίρεση ή η κακοδιαχείριση. Πρόκειται για προληπτικό μέτρο, ιδίως σε περιπτώσεις όπου κρίνεται ότι η περιουσία της εταιρείας ενδέχεται να τεθεί σε κίνδυνο λόγω των ενεργειών των υφιστάμενων διευθυντών ή τρίτων.
Κριτήρια διορισμού
Το Δικαστήριο, για να διατάξει το διορισμό προσωρινού εκκαθαριστή, πρέπει να πληρούνται ορισμένες ουσιαστικές προϋποθέσεις, όπως η ύπαρξη ουσιαστικού και άμεσου κινδύνου διάθεσης ή απώλειας της εταιρικής περιουσίας, η ύπαρξη εύλογης πιθανότητας ότι το Δικαστήριο τελικά θα εκδώσει διάταγμα εκκαθάρισης και η μη ύπαρξη εναλλακτικού και λιγότερο επαχθούς μέσου για την προστασία της εταιρείας. Τα κριτήρια αυτά έχουν καθιερωθεί από τη νομολογία και διασφαλίζουν ότι η έκδοση τέτοιου διατάγματος θα γίνεται μόνο όταν είναι απόλυτα απαραίτητο.
Η αίτηση για τον διορισμό του μπορεί να υποβληθεί από πιστωτές, μέλη του διοικητικού συμβουλίου, μετόχους ή τον Επίσημο Παραλήπτη. Η διαδικασία είναι επείγουσα και το Δικαστήριο εξετάζει την αίτηση συνοπτικά. Το δε διάταγμα που εκδίδει δεν είναι επιστρεπτέο, αλλά ισχύει μέχρι την εκδίκαση της αίτησης εκκαθάρισης. Η εταιρεία όπως και οι διευθυντές της δύνανται να υποβάλουν ένσταση κατά του διορισμού προσωρινού εκκαθαριστή, ιδίως όταν θεωρούν ότι τα περιουσιακά στοιχεία δεν τελούν υπό άμεσο κίνδυνο ή ότι υπάρχει κατάχρηση της διαδικασίας.
Ο διορισμός προσωρινού εκκαθαριστή αποτελεί εξαιρετικό μέτρο προστασίας της εταιρικής περιουσίας, με κύρια στόχευση τη διασφάλιση της τάξης και της διαφάνειας κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εκκαθάρισης. Η ευχέρεια του Δικαστηρίου να ενεργήσει άμεσα εξισορροπείται από τις αυστηρές ουσιαστικές και δικονομικές προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται, καθιστώντας το θεσμό αυτό αναγκαίο μεν, αλλά ταυτόχρονα αυστηρά ρυθμιζόμενο.
Ο προσωρινός εκκαθαριστής μπορεί να είναι σύμβουλος αφερεγγυότητας ή άλλο κατάλληλο πρόσωπο, όπως λογιστής ή δικηγόρος, με εξουσίες που το Δικαστήριο του απονέμει, τις οποίες μπορεί να περιορίσει μέσω του ιδίου του διατάγματος. Η διάρκεια της θητείας του καθορίζεται από το ίδιο το διάταγμα συνήθως μέχρι την εκδίκαση της αίτησης για εκκαθάριση. Οι διευθυντές της εταιρείας δεν χάνουν πλήρως τα δικαιώματά τους, ενδεχομένως όμως με το διάταγμα του Δικαστηρίου να διατάσσεται η αναστολή πράξεων τους. Σε κάθε περίπτωση, ο προσωρινός εκκαθαριστής δεν μπορεί να πωλήσει περιουσία ή να ικανοποιήσει πιστωτές χωρίς την έγκριση του Δικαστηρίου.
Απόφαση Δικαστηρίου
Ο Ανώτερος Επαρχιακός Δικαστής κ. Λ. Πασχαλίδης ασχολήθηκε με το ανωτέρω θέμα πρόσφατα σε επανειλημμένες αποφάσεις που εξέδωσε, όπως στην εταιρική αίτηση 27/2025. Έκρινε ότι οι περιστάσεις της υπόθεσης δικαιολογούσαν την έκδοση διατάγματος διορισμού προσωρινού εκκαθαριστή και καθόρισε με αυτό τις εξουσίες, καθώς και την αμοιβή του. Τόνισε ότι η αίτηση για διορισμό προσωρινού εκκαθαριστή, όταν αυτή δεν γίνεται με την έγκριση της υπό εκκαθάριση εταιρείας, κατά κανόνα πρέπει να επιδίδεται σε αυτή.
Πρόσθεσε, όμως, ότι αναγνωρίζεται η δυνατότητα όπως ένα τέτοιο διάταγμα εκδίδεται μονομερώς, εφόσον συντρέχει κατεπείγον λόγος. Έλαβε υπόψη του ότι σε αιτήσεις αυτής της φύσης, το στοιχείο του «κατεπείγον λόγου» που δικαιολογεί την έκδοση του αιτούμενου διατάγματος μονομερώς, δεν συναρτάται αποκλειστικά με το θέμα του «χρόνου», ως είναι οι περιπτώσεις έκδοσης προσωρινού διατάγματος. Περισσότερο συναρτάται με το κατά πόσο καταδεικνύονται να υφίστανται τέτοιες εξαιρετικές περιστάσεις, που, συνεπεία μεταξύ άλλων του τρόπου που η εταιρεία και η περιουσία της τυγχάνουν διαχείρισης τη δεδομένη στιγμή, καθίσταται πλέον επείγουσα η ανάγκη, όπως μέχρι την εκδίκαση της αίτησης εκκαθάρισης, διατηρηθεί το καθεστώς της εταιρείας και εμποδιστεί το οποιοδήποτε εμπλεκόμενο και επηρεαζόμενο πρόσωπο από του να αποκτήσει προτεραιότητα στην περιουσία της εταιρείας.
Έκρινε ότι, το προτεινόμενο πρόσωπο που αποδέχθηκε, είναι κατάλληλο και προσοντούχο για διορισμό και δεν τελεί υπό σύγκρουση συμφέροντος με την εταιρεία, τα φυσικά και νομικά πρόσωπα που εμπλέκονται σε αυτή.
* Δικηγόρος στη Λάρνακα
