Τα όρια των αντοχών τους καλούνται να δοκιμάσουν χιλιάδες δανειολήπτες και να βρουν λύσεις, αν ζορίζονται να πληρώσουν τις δόσεις τους, μετά και την πέμπτη αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ κατά 0,50% και την  προαναγγελία μιας ακόμα 0,50% τον Μάρτιο.

Οι δανειολήπτες που έχουν στεγαστικό δάνειο με κυμαινόμενο επιτόκιο ή συνδεδεμένο με το Euribor έχουν δει από τον Ιούλιο του 2022, όταν ξεκίνησε το ράλι των αυξήσεων, να εκτινάσσονται οι δόσεις των δανείων τους. Αν ένα νοικοκυριό, πέρα από το στεγαστικό έχει ακόμη ένα δάνειο, π.χ καταναλωτικό, βρίσκεται σε ακόμη πιο δύσκολη θέση για την πληρωμή των δόσεων, ειδικά σε μια περίοδο που το κόστος ζωής είναι ιδιαίτερα ψηλό.

Οι τράπεζες γνωρίζουν πολύ καλά ότι οι μεγαλύτερες δόσεις οι οποίες αναμένεται να αυξηθούν ακόμη περισσότερο τον Μάρτιο, και πιθανότατα να υπάρξει συνέχεια, θα οδηγήσουν κάποια στιγμή σε νέο κύμα  κόκκινων δανείων. Για αυτό τον λόγο είναι έτοιμες να δώσουν εναλλακτικές λύσεις, ώστε οι δόσεις να παραμείνουν σε διαχειρίσιμα επίπεδα.

Αυτό που τονίζουν τραπεζικές πηγές στον «Φ» είναι ότι οι πελάτες που βλέπουν ότι ο οικογενειακός τους προϋπολογισμός δεν αντέχει τις αποφάσεις της ΕΚΤ, πρέπει να επικοινωνήσουν με την τράπεζα τους για να βρεθεί μία λύση κομμένη και ραμμένη στα νέα δεδομένα. Τραπεζικοί κύκλοι σημειώνουν ότι υπάρχουν πελάτες που άρχισαν και ρωτούν ποιες είναι οι εναλλακτικές λύσεις που έχουν απέναντι στην αύξηση των επιτοκίων ή πελάτες που προσεγγίζονται από τις τράπεζες, καθώς κρίνεται ότι είναι ευαίσθητοι στις επιτοκιακές αλλαγές προς τα πάνω.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Τρόμος διαρκείας για δανειολήπτες τα επιτόκια

Αυτό που τονίζεται από το τραπεζικό περιβάλλον είναι ότι τα δάνεια που έχουν αναδιαρθρωθεί και εξυπηρετούνται προς το παρόν κανονικά, βρίσκονται συνεχώς στο μικροσκόπιο των τραπεζών, για να εκτιμηθεί η ικανότητα αποπληρωμής τους.

Αναδιαρθρώσεις και σταθερό επιτόκιο

Οι λύσεις που υπάρχουν στα συρτάρια των τραπεζών είναι ουσιαστικά δύο. Οι αναδιαρθρώσεις για όλων των τύπων δανείων, που σημαίνει επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής ή η μετατροπή σε νέο δάνειο με σταθερό επιτόκιο που αφορά τα στεγαστικά. Φυσικά είναι στη διακριτική ευχέρεια των τραπεζών για αλλαγές στις δανειακές συμβάσεις να ζητηθούν επιπρόσθετες εξασφαλίσεις από αυτές που υπήρχαν αρχικά στη σύμβαση. Γενικά, οι τράπεζες είναι δεκτικές σε λύσεις που βοηθούν τη συνέχιση αποπληρωμής των δανείων με στόχο να αποφύγουν νέα κόκκινα δάνεια στο χαρτοφυλάκιό τους. Οι τραπεζικές διευθύνσεις αισθάνονται πιο ασφαλείς για δάνεια που έδωσαν από το 2013 και μετά καθώς οι πιστοδοτικοί όροι ήταν πιο αυστηροί και για δάνεια που μετρούν αντίστροφα για την αποπληρωμή τους έχοντας ορίζοντα 5 ή 7 χρόνια το πολύ.

Τα στεγαστικά είναι η κατηγορία δανείων που θεωρείται πιο ευαίσθητη στις αλλαγές, καθώς τα ποσά δανεισμού είναι μεγαλύτερα σε σχέση με τα καταναλωτικά και αυξάνεται ο κίνδυνος αθέτησης πληρωμών. ‘Ηδη οι τράπεζες προχωρούν σε σχεδιασμό νέων προϊόντων. Η Ελληνική Τράπεζα πριν μερικές μέρες έβγαλε σχέδιο για μεταφορά στεγαστικού δανείου και το κλείδωμα δόσης με σταθερό επιτόκιο, μια λύση στη βάση δεδομένων της νέας εποχής.

Επιμήκυνση χρόνου

Η πιο απλή λύση που μπορεί να προτείνουν οι τράπεζες στους πελάτες τους είναι η επιμήκυνση της χρονικής περιόδου αποπληρωμής του δανείου, που σημαίνει μεγαλύτερη πληρωμή τόκων, αυξάνοντας το τελικό κόστος δανεισμού. Δηλαδή, ο πελάτης γλυτώνει κάτι από τη μηνιαία επιβάρυνση, αλλά θα πληρώνει για περισσότερα χρόνια. Για παράδειγμα, για δάνειο €100.000 με υπόλοιπη διάρκεια αποπληρωμής τα 15 έτη και ονομαστικό επιτόκιο 5,5%, η δόση είναι κοντά στα €815. Για να μειωθεί το ποσό θα πρέπει να πληρωθεί σε περισσότερα χρόνια. Αν προσθέσουμε 5 ακόμη έτη με το ίδιο επιτόκιο, τότε η δόση θα πέσει στα €680, δηλαδή €137 λιγότερα τον μήνα. Μπορεί οι τράπεζες, ανάλογα με τον πελάτη, να κρατήσουν σταθερό το επιτόκιο αλλά μετά από ένα χρονικό διάστημα μπορεί να το αυξήσουν.

Σταθερό επιτόκιο

Η άλλη επιλογή είναι η μετατροπή του στεγαστικού δανείου από κυμαινόμενο σε σταθερό επιτόκιο. Αυτή είναι μια λύση για εκείνους που εκτιμούν ότι τα επιτόκια θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν και επιλέγουν μια σταθερή δόση για 3, 5 ή 10 χρόνια. Ουσιαστικά, αυτό που γίνεται, σε συνεννόηση με την τράπεζα, είναι ένα νέο δάνειο σταθερού επιτοκίου, το οποίο σίγουρα θα έχει ακριβότερο επιτόκιο. Μένει ένα νέο, λίγο ακριβότερο δάνειο, το οποίο όμως έχει «κλειδωμένη» δόση, ανεξάρτητα με το τι θα αποφασίσει η ΕΚΤ. Δεδομένου ότι πρόκειται για νέο δάνειο, οι όροι θα μπορούσαν να είναι διαφορετικοί, ανάλογα με το τι θα προσφέρει η τράπεζα και τις επιλογές του δανειολήπτη.

Επιχειρηματικά δάνεια

Αναδιαρθρώσεις μπορεί να γίνουν και στα επιχειρηματικά δάνεια, τα οποία είτε έχουν κυμαινόμενο επιτόκιο, είτε είναι συνδεδεμένα με τα διατραπεζικά επιτόκια euribor. Το euribor άρχισε να αυξάνεται από τον περασμένο Απρίλιο, πριν η ΕΚΤ προχωρήσει σε άνοδο των επιτοκίων και σταδιακά από αρνητικό πρόσημο πέρασε στο θετικό. Χθες, οι τιμές euribor 3 μηνών ήταν 2,54% και 6μηνών 3,029%. Ανάλογα με τον τύπο της επιχείρησης, μικρής ή μεσαίας, στον οικονομικό τομέα που δραστηριοποιείται μπορεί να γίνει επαναδιαπραγμάτευση των όρων της δανειακής σύμβασης για να μπορεί να ανταπεξέλθει ο πελάτης – επιχειρηματίας.

Κεντρική: Κάντε προληπτικές αναδιαρθρώσεις

Η Κεντρική Τράπεζα δεν παραλείπει να τονίσει ότι η λύση στα προβλήματα των πελατών είναι οι βιώσιμες αναδιαρθρώσεις των δανείων. Στο τελευταίο οικονομικό δελτίο σημειώνει ότι «οι εξελίξεις μέχρι σήμερα δεν έχουν προκαλέσει σημαντικές νέες εισροές Μη Εξυπηρετούμενες Χορηγήσεις. Ωστόσο, μετά την πανδημία παρατηρείται αύξηση στο ποσοστό των δανείων που χαρακτηρίζεται ότι παρουσιάζει αυξημένο πιστωτικό κίνδυνο (στάδιο 2 δάνεια)».

Η Κεντρική τονίζει ότι «οι εξελίξεις στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και στο περιθώριο κέρδους των επιχειρήσεων θα καθορίσουν την ευχέρεια της ομαλής εξυπηρέτησης των δανειακών τους οφειλών στο προσεχές μέλλον». Ως εκ τούτου, σημειώνει, «στη βάση και των σχετικών παραινέσεων της Κεντρικής Τράπεζας, η περαιτέρω στενή παρακολούθηση και οι προληπτικές αναδιαρθρώσεις από τις τράπεζες είναι ουσιαστικής σημασίας. Εντούτοις, η αύξηση του κόστους χρηματοδότησης ενδέχεται μεσοπρόθεσμα να επιδεινώσει την χρηματοοικονομική κατάσταση των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων με επακόλουθες επιδράσεις στην ποιότητα των δανειακών χαρτοφυλακίων των τραπεζών».

Πόσες αναδιαρθρώσεις έγιναν

Τα τελευταία στοιχεία που ανακοίνωσε την Πέμπτη η Κεντρική Τράπεζα δεν δείχνουν θεαματικές αλλαγές στις αναδιαρθρώσεις δανείων, είτε για στεγαστικά, είτε για επιχειρηματικά δάνεια. Στοιχεία που είναι μέχρι τέλος Δεκεμβρίου 2022, όταν ήδη είχαν αποφασιστεί τέσσερις αυξήσεις επιτοκίων από την ΕΚΤ. Τα καθαρά νέα στεγαστικά δάνεια ήταν €95,8 εκατ. από €133,2 εκατ. τον Δεκέμβριο του 2021. Τα στεγαστικά δάνεια στα οποία έγινε διαπραγμάτευση των όρων ήταν αξίας €8 εκατ. τέλος Δεκεμβρίου 2022 και πριν ένα χρόνο ήταν €19,7 εκατ.

Στην κατηγορία των καταναλωτικών δόθηκαν τέλος Δεκεμβρίου 2022 δάνεια €13,6 εκατ. και έγινε διαπραγμάτευση για δάνεια αξίας €900 χιλ. Στην κατηγορία «λοιπά δάνεια» οι νέες χορηγήσεις ήταν €10,5 εκατ. τον Δεκέμβριο και διαπραγμάτευση των όρων έγινε για δάνεια αξίας €1 εκατ.