Φορολογική μεταρρύθμιση χθες

Σχεδόν δύο δεκαετίες έχουν παρέλθει από την τελευταία φορολογική μεταρρύθμιση που θεσπίστηκε στη χώρα μας. Στο διάστημα αυτό αναμφίβολα έχουν αλλάξει αρκετά στις ζωές μας, πόσον μάλλον το διεθνές επιχειρηματικό περιβάλλον που έχει αλλάξει άρδην. Η οικονομία μας σήμερα έχει την ανάγκη μιας εκ βαθέως μεταρρύθμισης, που θα ανταποκρίνεται στις προκλήσεις των καιρών. Σύνδεσμος Λογιστών, ΟΕΒ και ΚΕΒΕ, καταθέτουν τις απόψεις τους στο insider.

Του Στέλιου Τσιάρτα

Αναμφίβολα το 2002, έτος κατά το οποίο θεσπίστηκε και το φορολογικό σύστημα που τρέχει στις μέρες μας δεν μπορεί να συγκριθεί με την εποχή που ζούμε σήμερα. Και αν σας είναι δύσκολο να αντιληφθείτε την χάσμα των καιρών να σας υπενθυμίσω, πως στην τελευταία μεταρρύθμιση, Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας ήταν ο Γλαύκος Κληρίδης, το νησί ήταν εκτός ΕΕ και για τις συναλλαγές χρησιμοποιούσαμε τη λίρα. Οι πύλες της ψηφιακής εποχής έχουν ανοίξει διάπλατα εδώ και χρόνια, με την τεχνολογία την ψηφιοποίηση και το ηλεκτρονικό εμπόριο να φέρνουν την επανάσταση στις ζωής μας. Ακόμη η διείσδυση από τις πολυεθνικές εταιρίες, η πράσινη ανάπτυξη, η καταπολέμηση του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού, όπως επίσης και η απόφαση των G7 για υιοθέτηση ενός παγκόσμιου ελάχιστου φορολογικού συντελεστή, μας έχουν θέσει ενώπιον σημαντικών προκλήσεων, που απαιτούν επιτακτικά τον σχεδιασμό ενός νέου ολοκληρωμένου φορολογικού πλαισίου. Το Υπουργείο Οικονομικών σύντομα θα αρχίσει εντατικό διάλογο με όλους τους εμπλεκόμενους παραγωγικούς φορείς, εργοδοτικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις , με σκοπό την εκπόνηση ενός σύγχρονου φορολογικού πλαισίου, που θα συνάδει με το νέο οικονομικό μοντέλο που προωθείται και μέσω του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Το Insider ζήτησε από αρμόδιους φορείς να καταθέσουν τις απόψεις τους σε σχέση με τη φορολογική μεταρρύθμιση και σας τις παρουσιάζει αναλυτικά:

Πρόεδρος Συνδέσμου Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου, Πιερής Μάρκου: Ανεπαρκές το υφιστάμενο σύστημα

Γιατί είναι αναγκαία η μετεξέλιξη του φορολογικού συστήματος της χώρας μας;

Το σημερινό φορολογικό μας σύστημα θεσπίστηκε το 2002 για σκοπούς εναρμόνισης με το Ευρωπαϊκό κεκτημένο κατά την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για σχεδόν 20 χρόνια συνεχίζουμε να λειτουργούμε στο πλαίσιο του υφιστάμενου φορολογικού συστήματος το οποίο, παρά το ότι έχει βελτιωθεί και εμπλουτιστεί κατά καιρούς, μεταφέρει αρκετές αδυναμίες που το καθιστούν ανεπαρκές για να διαχειριστεί επιτυχώς τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει και αναμένεται να αντιμετωπίσει η Κύπρος, ως διεθνής επιχειρηματικός και επενδυτικός προορισμός.

Ως ΣΕΛΚ προτείνουμε εδώ και καιρό την προώθηση σημαντικών αλλαγών στο φορολογικό μας σύστημα, τόσο για του Κύπριους φορολογούμενος όσο και για τους ξένους επενδυτές. Επιδιώκουμε μια συνολική φορολογική μεταρρύθμιση που να λαμβάνει υπόψη τα νέα δεδομένα της οικονομίας και τις απαιτήσεις φορολογίας, ώστε να συνεχίσει η Κύπρος να είναι ελκυστικός προορισμός επενδύσεων. Παράλληλα με την ανάπτυξη νέων κινήτρων προσέλκυσης επενδυτών, ένα αποτελεσματικό φορολογικό πλαίσιο είναι επιτακτικό.

Κατά την άποψη μας, το φορολογικό πλαίσιο πρέπει να γίνει πιο σύγχρονο, πιο λειτουργικό και πιο φιλικό προς τους φορολογούμενους. Να καταργηθούν αχρείαστες φορολογίες, να συμπτυχθούν νόμοι, να επεκταθεί η χρήση της τεχνολογίας, να περιοριστεί η γραφειοκρατία και να προσεγγιστεί εκ νέου το θέμα της φοροδιαφυγής.

Πόσο καθοριστική είναι η εφαρμογή των τελευταίων τεχνολογιών και εργαλείων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης;

Η μετεξέλιξη του φορολογικού μας περιβάλλοντος επιβάλλει επίσης, όπως προανέφερα, λειτουργικές και διοικητικές ρυθμίσεις, ειδικότερα με την εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογιών και εργαλείων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Παρά τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις των τελευταίων ετών, που έχουν ειδικότερα επίδραση στα λειτουργικά μοντέλα των επιχειρήσεων, το φορολογικό σύστημα τόσο στην Κύπρο όσο και διεθνώς δεν κατάφερε να συμβαδίσει με αυτές. Τόσο ο Κύπριος φορολογούμενος όσο και ο ξένος επενδυτής, αναμένει πλέον να μπορεί να διαχειρίζεται τα φορολογικά του θέματα με ελάχιστη γραφειοκρατία, καθώς και απλές αλλά αποτελεσματικές διαδικασίες. Ταυτόχρονα, το Κράτος θα πρέπει να χρησιμοποιεί τα δεδομένα και στοιχεία που υπάρχουν για κάθε φορολογούμενο σε διάφορα τμήματα και υπηρεσίες, έτσι ώστε οι διαδικασίες να είναι όσο πιο αποδοτικές αλλά και ελάχιστο χρονοβόρες.

Πώς οι διεθνείς εξελίξεις θα επηρεάσουν την μετεξέλιξη του φορολογικού συστήματος της χώρας μας, έχοντας κατά νου τη φορολόγηση των πολυεθνικών εταιρειών, τη ψηφιακή φορολόγηση και την πράσινη ανάπτυξη;

Οι διεθνείς εξελίξεις αφορούν, κατά κύριο λόγο, την άμεση φορολογία και τον καθορισμό του αντικείμενου της φορολογίας των πολυεθνικών εταιρειών, την προώθηση της πράσινης ανάπτυξης, την καταπολέμηση του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού, τη φορολογική διαφάνεια και εναρμόνιση, καθώς και την τεχνολογία και ψηφιακή φορολόγηση. Ενδεικτικές είναι οι αποφάσεις των G7 και G20, του ΟΟΣΑ, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και χωρών όπως οι ΗΠΑ, η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία που προκρίνουν τις μεταβολές αυτές.

Οι εξελίξεις αυτές οδηγούν σε σοβαρό προβληματισμό όσον αφορά το δικό μας φορολογικό περιβάλλον, αφού δημιουργούν προκλήσεις στο υφιστάμενο μας σύστημα, εντείνουν τον φορολογικό ανταγωνισμό και καθιστούν την ψηφιοποίηση απαραίτητη για να διασφαλίσουμε τα συμφέροντα της χώρας μας και το ανταγωνιστικό μας πλεονέκτημα.

Σε ποιους τομείς θεωρείτε ότι υπάρχει ανάγκη για να γίνουν μεταρρυθμίσεις;

Θεωρούμε πως η φορολογική αλλά και άλλες μεταρρυθμίσεις στις οποίες θα πρέπει να προβούμε, πρέπει να αποτελούν μέρος του γενικότερου οράματος για το μέλλον, το οποίο θα πρέπει να προσδιοριστεί με τη συμβολή όλων των οικονομικών φορέων. Το νέο στρατηγικό μακροπρόθεσμο οικονομικό μοντέλο που τυγχάνει επεξεργασίας από το Συμβούλιο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας, είναι ένα ουσιαστικό βήμα προς την ορθή κατεύθυνση αφού, μεταξύ άλλων, θα συμβάλει στον προσδιορισμό του οικονομικού μας οράματος για τουλάχιστον τα επόμενα 15 χρόνια.

Πιστεύουμε επίσης πως τόσο οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αλλά και του Προγράμματος Θ.Αλ.Ε.Ι.Α της νέας προγραμματικής περιόδου 2021-2027, μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά στην πραγματοποίηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων και στη διασφάλιση της ανθεκτικότητας, της ανταγωνιστικότητας και ανάπτυξης της Κυπριακής οικονομίας.

Διατηρούμε έντονη την άποψη ότι για ένα έργο όπως αυτό της φορολογικής μετεξέλιξης, , είναι απαραίτητη η μετάκληση στην Κύπρο εξειδικευμένων εμπειρογνωμόνων. Την ίδια στιγμή είναι απαραίτητη η συνεργασία του Κράτους με όλους του αρμόδιους παραγωγικούς φορείς της οικονομίας.

Γενικός Διευθυντής ΟΕΒ, Μιχάλης Αντωνίου: Θέλουμε φορολογικό σύστημα απλό

Γιατί είναι αναγκαία η μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος στην χώρα; Το Σχέδιο Ανάκαμψης και ανθεκτικότητας ασκεί πίεση προς την κατεύθυνση αυτή;

Η τελευταία φορολογική μεταρρύθμιση έγινε πριν από περίπου 20 χρόνια και παρόλο που κατά καιρούς έγιναν διάφορες βελτιώσεις στο φορολογικό καθεστώς, εντούτοις αντιλαμβάνεστε ότι έκτοτε το διεθνές επιχειρηματικό περιβάλλον έχει αλλάξει άρδην. Η διείσδυση της τεχνολογίας, η ψηφιοποίηση, το ηλεκτρονικό εμπόριο, οι πολυεθνικές εταιρίες, η πράσινη ανάπτυξη, η καταπολέμηση του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού καθώς και η πρόσφατη απόφαση των G7 για υιοθέτηση ενός παγκόσμιου ελάχιστου φορολογικού συντελεστή, καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για σχεδιασμό ενός νέου ολοκληρωμένου φορολογικού πλαισίου για να εξυπηρετήσει την χώρα μας ως ένα σύγχρονο διεθνές επιχειρηματικό και επενδυτικό προορισμό. Το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ακριβώς αυτή την αποστολή έχει, να συμβάλει στην υλοποίηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων και στην διασφάλιση της ανθεκτικότητας, της ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης της Κυπριακής οικονομίας.

Ποιες είναι οι εισηγήσεις της ΟΕΒ που αφορούν την μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος;

Η ΟΕΒ έχει υποβάλει αυτόνομα αλλά και από κοινού με άλλους σημαντικούς φορείς όπως ο ΣΕΛΚ, προς τον Υπουργό Οικονομικών και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ενδελεχείς προτάσεις για την φορολογική μεταρρύθμιση. Επιγραμματικά να αναφέρουμε ότι το φορολογικό σύστημα πρέπει να είναι απλό, να μειώνει το φορολογικό βάρος των επιχειρήσεων και των φυσικών προσώπων να μειώνει ή να καταργεί διάφορες αντιπαραγωγικές και αντιαναπτυξιακές εισφορές και επιβαρύνσεις, να ενθαρρύνει την τεχνολογική αναβάθμιση και την πράσινη μετάβαση της πραγματικής οικονομίας.

Ποια τα οφέλη από το νέο φορολογικό μοντέλο;

Η ΟΕΒ προσδοκά ότι με την εφαρμογή του νέου φορολογικού πλαισίου θα προκύψουν σημαντικά πολλαπλά οφέλη που θα συμβάλουν στην ενίσχυση του επιχειρηματικού οικοσυστήματος, στην αύξηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος και στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της χώρας μας. Το νέο πλαίσιο θα αναβαθμίσει την Κύπρο ως ένα σύγχρονο κέντρο παροχής υπηρεσιών και προσέλκυσης παραγωγικών βιώσιμων επενδύσεων σε ένα ευρύ επενδυτικό μενού. Επίσης, αναμένεται να αναβαθμιστεί η διεθνής αξιοπιστία της Κύπρου και να βελτιωθεί η εικόνα της στο εξωτερικό, να ενισχυθεί η φορολογική συμμόρφωση και να διασφαλιστεί το απολύτως αναγκαίο συστατικό της φορολογικής σταθερότητας και προβλεψιμότητας.

Γενικός Γραμματέας ΚΕΒΕ, Μάριος Τσιακκής: Άλλαξαν οι ανάγκες και οι προκλήσεις

Η μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος είναι αναγκαία για πολλούς και σοβαρούς λόγους. Κατ’ αρχήν, το υφιστάμενο φορολογικό πλαίσιο, που ισχύει από το 2002 όταν έγινε η προηγούμενη φορολογική μεταρρύθμιση, έχει εξαντλήσει τις δυνατότητες προσφοράς του. Σήμερα, έχουν διαφοροποιηθεί πολύ τα δεδομένα τόσο της οικονομίας, όσο και των φορολογούμενων. Ας μη ξεχνάμε ότι βιώσαμε μια έντονη οικονομική κρίση το 2013 και τώρα ζούμε τις επιπτώσεις της πρωτοφανούς πανδημίας. Η εικόνα, λοιπόν, σήμερα είναι πολύ διαφορετική, καθώς νέες ανάγκες έχουν αναδυθεί και ζητούν λύσεις ενώ νέες προκλήσεις είναι μπροστά μας οι οποίες δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με τις στρεβλώσεις, τις δυσλειτουργίες και τη γραφειοκρατία που χαρακτηρίζουν το υφιστάμενο φορολογικό σύστημα. Σήμερα, με την επανάσταση της τεχνολογίας και τον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους, πολλές από τις αδυναμίες του υφιστάμενου συστήματος μπορούν να ξεπεραστούν.

Άρα για το ΚΕΒΕ, αλλά και για άλλους οικονομικούς φορείς του τόπου, η μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος είναι εκ των ων ουκ άνευ, αν θέλουμε η χώρα μας να αποκτήσει ένα σύγχρονο, ευέλικτο και λειτουργικό φορολογικό σύστημα που να υπηρετεί τους σημερινούς στόχους της ανάπτυξης και της μετατροπής της Κύπρου σε περιφερειακό επιχειρηματικό κέντρο. Η προσπάθεια αυτή σίγουρα ευνοείται και με την εφαρμογή του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που περιέχει πολλά μέτρα για εκσυγχρονισμό και μεταρρύθμιση της οικονομίας μας.

Ποιες είναι οι εισηγήσεις του ΚΕΒΕ που αφορούν την μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος;

Το ΚΕΒΕ έχει πολλές λεπτομερείς εισηγήσεις για μεταρρύθμιση του φορολογικού μοντέλου της Κύπρου οι οποίες σίγουρα δεν μπορούν να αναλυθούν σε μια σύντομη συνέντευξη. Οι εισηγήσεις όμως αυτές περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων και τα εξής:

Οι εισφορές του ΓεΣΥ να αφαιρούνται χωρίς οποιονδήποτε περιορισμό από τα συνολικά εισοδήματα ως εκπιπτόμενες δαπάνες.
Η εισφορά του ΓεΣΥ θα πρέπει να καταβάλλεται μόνο για μερίσματα που έχουν πληρωθεί στους μετόχους κι όχι στη βάση της λογιζόμενης διανομής.
Η έκπτωση σε εισφορές (ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ασφάλιστρα ζωής, Ταμεία Προνοίας, κλπ.) να περιορίζεται στο 1/5 των συνολικών εισοδημάτων κι όχι μόνο από μισθωτές υπηρεσίες.
Επαναφορά του ψηλότερου συντελεστή φορολογίας από το 35% στο 30%, όπως ίσχυε μέχρι το 2010.
Μείωση αμυντικής εισφοράς επί των τόκων από καταθέσεις στο 15%.
Επέκταση της πρόνοιας για μειωμένη φορολόγηση διευθυντικών στελεχών διεθνών εταιρειών.
Κατάργηση ή τουλάχιστον σημαντική μείωση της εισφοράς στο Ταμείο Κοινωνικής Συνοχής.
Μείωση της εισφοράς εργοδότη στο Ταμείο Πλεονάζοντος Προσωπικού.
Κατάργηση του Περί Χαρτοσήμων Νόμου.
Κατάργηση του τέλους των €350 που καταβάλλουν οι εταιρείες στον Έφορο Εταιρειών κάθε χρόνο.
Υπαγωγή των εισοδημάτων που τώρα υπάγονται στο Φόρο Κεφαλαιουχικών Κερδών στο Φόρο Εισοδήματος.
Κατάργηση του μέτρου των «προστατευτικών» φορολογιών και ολοκλήρωση της εξέτασης των φορολογικών υποθέσεων εντός συντομότερου χρονικού διαστήματος
Επαναφορά της προκράτησης άμυνας στα μερίσματα στο 15%.
Επαναφορά του μέτρου για αφαίρεση των κερδών που υπόκεινται σε έκτακτη αμυντική εισφορά επί των μερισμάτων στις περιπτώσεις επανεπένδυσης κερδών
Επαναφορά του μέτρου για παραχώρηση επιταχυνόμενης απόσβεσης για επενδύσεις σε ακίνητη ιδιοκτησία που χρησιμοποιείται στην επιχείρηση όπως επίσης και για την αγορά μηχανημάτων και εξοπλισμού
Κατάργηση πολλών ρυθμίσεων για να απλοποιηθεί η διαδικασία φορολόγησης των εταιρειών και των φυσικών προσώπων.
Παραχώρηση ελαφρύνσεων ή και απαλλαγών για επενδύσεις σε καθορισμένα σχέδια έρευνας και καινοτομίας.

Ποια τα οφέλη από το νέο φορολογικό μοντέλο;

Εάν υιοθετηθούν οι αλλαγές που προτείνει το ΚΕΒΕ, τότε το φορολογικό μοντέλο μας θα ανταποκρίνεται καλύτερα στις σημερινές (και μελλοντικές) συνθήκες της οικονομίας. Την ίδια ώρα τα οφέλη που θα προκύψουν για τις επιχειρήσεις, την οικονομία, αλλά και τα έσοδα από τα κέρδη των επιχειρήσεων (λόγω αύξησης της ανταγωνιστικότητας τους) θα είναι πολύ σημαντικά. Επίσης, πρέπει να σημειώσουμε ότι αυτές οι αλλαγές μπορούν να εφαρμοστούν γρήγορα και χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες, ενώ το συνολικό κόστος για το κράτος θα είναι σε πολύ λογικά επίπεδα, χωρίς επιβάρυνση των δημοσίων οικονομικών.

Γενικός Γραμματέας ΣΕΚ, Ανδρέας Μάτσας: Κλειδί για την ανάπτυξη η μείωση των φόρων

Ποιες μεταρρυθμίσεις θεωρείτε αναγκαίες να ενταχθούν στο νέο φορολογικό σύστημα προς όφελος των εργαζομένων αλλά και της οικονομίας;

Με δεδομένο το γεγονός πως, η προηγούμενη ολοκληρωμένη φορολογική μεταρρύθμιση έγινε το 2002 στα πλαίσια της τότε αναγκαίας προσαρμογής της Κύπρου με το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο, επιβάλλεται η έναρξη ενός δομημένου κοινωνικού διαλόγου με στόχο, πάντοτε στο πλαίσιο των οικονομικών δυνατοτήτων του τόπου, το σχεδιασμό και την υλοποίηση μιας γενικής φορολογικής μεταρρύθμισης προς την κατεύθυνση της δικαιότερης κατανομής του εθνικού εισοδήματος. Παράλληλα, λαμβάνοντας υπόψη και τη διαπίστωση της μελέτης του Υπουργείου Οικονομικών του 2015 πως, «η μείωση των φόρων αποτελεί το κλειδί για την ανάπτυξη, η ΣΕΚ θεωρεί πως, θα πρέπει να δημιουργηθεί μια νέα δυναμική ισόρροπης ανάπτυξης, μέσα από την οποία θα προωθείται η κοινωνική δικαιοσύνη στη βάση της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς.

Η ΣΕΚ μεταξύ άλλων εισηγείται:

Την υιοθέτηση πολιτικών πράσινης φορολογίας, που να είναι δημοσιονομικά ουδέτερες, τροχιοδρομώντας έσοδα προς το κράτος, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και συμβάλλοντας στη μείωση του κόστους εργασίας
Τη μείωση της φορολογίας στα καύσιμα, λαμβάνοντας υπόψη πως τα 2/3 της τιμής αφορούν φόρους κατανάλωσης και Φ.Π.Α. Επιπρόσθετα θα πρέπει να εξεταστεί η πιθανότητα επιβολής πλαφόν, με δεδομένο το γεγονός πως αφενός, δεν υπάρχει ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον στον τομέα της ενέργειας και αφετέρου οι εναλλακτικές επιλογές διακίνησης και μαζικής μεταφοράς είναι περιορισμένες.
Τη σταδιακή μείωση ή και τον επανασχεδιασμό του ύψους της επιβάρυνσης του Φ.Π.Α.
Τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης των καταθετικών/ αποταμιευτικών αποδόσεων, ύψους 30%.
Τη στόχευση για πάταξη της φοροδιαφυγής, στη βάση και της δημόσιας διαπόμπευσης (name and shame).

Η ΣΕΚ, η οποία έχει εισηγηθεί και προωθεί στρατηγικά την πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση, θεωρεί πως, η ουδετερότητα στην πράσινη δημοσιονομική πολιτική αποτελεί σημαντική προϋπόθεση στο σχεδιασμό μιας συνολικής προσέγγισης η οποία θα δημιουργεί θετικές επιδράσεις από τη φορολόγηση του άνθρακα και θα εξουδετερώνει τις βραχυπρόθεσμες αρνητικές παρενέργειες που μπορεί να προκύψουν στα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος και στις βιομηχανίες υψηλής έντασης ενέργειας, όπως και στις ευάλωτες επιχειρήσεις.

Οι πολιτικές για την ενεργειακή μετάβαση και οι περιβαλλοντικές δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις είναι απαραίτητες, τόσο από περιβαλλοντική όσο και από κοινωνική άποψη. Αναντίλεκτα, οι μεταρρυθμίσεις του οικολογικού φόρου, μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και στη χρηματοδότηση του συνταξιοδοτικού συστήματος κατά τη διάρκεια των δημογραφικών μεταβάσεων.

Καταληκτικά, σημειώνεται πως, ο ρόλος του κοινωνικού διαλόγου αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας χάραξης της πράσινης φορολογικής μεταρρύθμισης, με το πεδίο εφαρμογής της συλλογικής διαπραγμάτευσης να επεκτείνεται στον αντίκτυπο της πράσινης μετάβασης, στην απασχόληση καις τους μισθούς, στη διαδικασία απαλλαγής από τον άνθρακα, όπως και στις ανάγκες σε δεξιότητες και στην υγεία και ασφάλεια στην εργασία. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, μπορεί να επιτευχθεί ισορροπημένη μεταρρυθμιστική πολιτική, προς όφελος τόσο της οικονομίας και των επιχειρήσεων, όσο και των εργαζομένων, της ευρύτερης κοινωνίας και βέβαια του περιβάλλοντος.

Από το τεύχος Σεπτεμβρίου 2021 του περιοδικού Insider