Μέσα και από τη μακροσκελή κατάθεση του υπουργού Οικονομικών (και τέως υπουργού Εσωτερικών) Κωνσταντίνου Πετρίδη ξεκαθαρίζει με τον πιο σαφή τρόπο ότι προτεραιότητα του Υπουργικού Συμβουλίου ήταν η… απρόσκοπτη, κατά το δυνατό, συνέχιση του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος, παρά η θέσπιση αυστηρών και ουσιαστικών περιορισμών και αποκλεισμών αιτητών υψηλού ρίσκου. Το ίδιο συμπέρασμα είχε εξαχθεί και από τις καταθέσεις των Χάρη Γεωργιάδη και Σωκράτη Χάσικου.

Από τα όσα είπε ο κ. Πετρίδης, προκύπτει μάλιστα πως ενώ το Υπουργικό θεωρούσε… χάσιμο πολύτιμου χρόνου να εξετάζει τις αιτήσεις που κατατίθονταν ενώπιόν του, εγκρίνοντάς τις σωρηδόν, χωρίς την παραμικρή συζήτηση, στην περίπτωση της πρότασης Πετρίδη για θέσπιση αυστηρών κριτηρίων πολιτογράφησης, με απόρριψη αιτήσεων από πολιτικά εκτεθειμένα πρόσωπα ή άλλα άτομα υψηλού κινδύνου, το Υπουργικό όχι μόνο συζήτησε την πρόταση, αλλά την «κουτσούρεψε» κιόλας, απορρίπτοντας κάποιους από τους περιορισμούς που πρότεινε ο τότε υπουργός Εσωτερικών.

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Ο κ. Πετρίδης αποκάλυψε μέσω της κατάθεσής του πως το Υπουργικό Συμβούλιο, τον Ιούλιο του 2019, αρνήθηκε να αποδεχθεί κάποια από τα νέα κριτήρια που πρότεινε ο ίδιος, αφήνοντας χαραμάδες για να εγκρίνονται αιτήσεις «ατόμων αμφιβόλου αξιοπιστίας», οι οποίες προωθούνταν από ισχυρούς μεσάζοντες στην Κύπρο. Συγκεκριμένα, ο κ. Πετρίδης κατέθεσε τα εξής: «Η πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο ήταν ιδιαίτερα αυστηρή και περιοριστική, ούτως ώστε, σε συνδυασμό με το δυνατό πλέον σύστημα δέουσας επιμέλειας, να περιορίσει, αν είναι δυνατό, στο μηδέν την πιθανότητα έκθεσης της Κύπρου από άτομα αμφιβόλου αξιοπιστίας. Η πρόταση ήταν τόσο αυστηρή, που κάποιες από τις πρόνοιές της δεν υιοθετήθηκαν από το Υπουργικό Συμβούλιο, όπως για παράδειγμα ο πλήρης αποκλεισμός όλων των κατηγοριών των Πολιτικά Εκτεθειμένων Προσώπων, π.χ. μελών διοικητικών συμβουλίων ημικρατικών οργανισμών ή συγγενικών τους προσώπων, ή προσώπων που κατάγονται από χώρες στις οποίες έχουν επιβληθεί κυρώσεις από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπως Αφγανιστάν, Ιράν, Λιβύη, Μάλι, Υεμένη, κλπ. Η εν λόγω εισήγηση», συνεχίζει ο κ. Πετρίδης, «δεν εγκρίθηκε, ενδεχομένως γιατί συνιστούσε δυσμενή διάκριση και αποκλείονταν όλοι οι πολίτες μιας χώρας λόγω κυρώσεων έναντι της χώρας τους. Το σκεπτικό τη πρότασής μου, ήταν ότι η οικονομική δραστηριοποίηση και μόνο στις εν λόγω χώρες έθετε υπό αμφισβήτηση τη νομιμότητα των πηγών προέλευσης των εισοδημάτων τους, από τα οποία προέρχονταν και τα κεφάλαια που χρησιμοποιούνταν για τις επενδύσεις στην Κύπρο, αλλά και τη νομιμότητα των κινήτρων για απόκτηση υπηκοότητας, και δεν ήταν ένα ρίσκο που η χώρα έπρεπε να αναλάβει».

Χαλάρωσαν πάλι, αργότερα

Παρά την απόρριψη κάποιων κριτηρίων από το Υπουργικό, ο κ. Πετρίδης θεωρεί ότι «τα κριτήρια αποκλεισμού, όπως εγκρίθηκαν από το Υπουργικό, αφορούσαν 11 κατηγορίες ατόμων υψηλού ρίσκου και παρέμειναν εξαιρετικά αυστηρά, γιατί κύριο μέλημά μου ήταν η διαφύλαξη του ονόματος της Κύπρου από τους κινδύνους που εγκυμονούσαν από ένα εκ της φύσεώς του προβληματικό πρόγραμμα, έστω και αν αυτό συνεπαγόταν μειωμένες επενδύσεις». Τόνισε δε, ότι «απόδειξη για την ιδιαίτερη αυστηρότητα των αποφάσεων του Υπουργικού, τον Ιούλιο του 2019, είναι το γεγονός ότι οι κανονισμοί οι οποίοι εγκρίθηκαν από την ίδια τη Βουλή (ΚΔΠ 379/2020) ήταν αρκετά πιο ελαστικοί όσον αφορά τα κριτήρια αποκλεισμού». Αυτό όμως που δεν αναφέρθηκε ενώπιον της ερευνητικής είναι ότι τη μεγαλύτερη ευθύνη για το γεγονός ότι οι κανονισμοί που εγκρίθηκαν ήταν σε κάποια σημεία τους πιο χαλαροί από την απόφαση του Υπουργικού, φέρει… το Υπουργικό, το οποίο κατέθεσε κανονισμούς (μετά την αποχώρηση Πετρίδη από το ΥΠΕΣ) με τους οποίους απαλείφονταν ή τροποποιούνταν κάποια από τα αυστηρά κριτήρια που είχε περάσει ο κ. Πετρίδης. Η Βουλή τους ενέκρινε, χωρίς να αντιδράσει, πλην κάποιων περιπτώσεων και χωρίς να ανεβάσει η ίδια τον πήχη των ελέγχων ή των οικονομικών κριτηρίων (κόστος διαβατηρίου). Κανένα κόμμα ή βουλευτής δεν είχε θέσει, άλλωστε, θέμα άμεσης κατάργησης του ΚΕΠ.

Ανησυχούσαν για την αξιοπιστία μας!

Ενδιαφέρον προκαλεί και μια άλλη αναφορά του υπουργού Οικονομικών ως προς τα αυστηρά κριτήρια που θεσπίστηκαν το 2019: «Τα κριτήρια αποκλεισμού άρχισαν να ισχύουν άμεσα και για όλες τις εκκρεμούσες αιτήσεις, παρά τις έντονες ενστάσεις και πιέσεις των παρόχων και επιχειρηματιών γης, σύμφωνα με τους οποίους η άμεση ισχύς των κριτηρίων θα οδηγούσε στην απώλεια της αξιοπιστίας της Κύπρου στο εξωτερικό ως επενδυτικού προορισμού!»!

Ψήλωσε η οροφή

Μέσα από την κατάθεση, ο κ. Πετρίδης αποκαλύπτει επίσης πως ο ίδιος, ως αρμόδιος υπουργός, ήταν υπέρ μιας οροφής στον ανώτατο αριθμό πολιτογραφήσεων κατά έτος και μάλιστα ζήτησε μικρότερο αριθμό διαβατηρίων από τον αριθμό που εγκρίθηκε τελικά. Συγκεκριμένα, ο υπουργός είπε πως «μάλιστα, η προσωπική μου άποψη ήταν ότι έπρεπε να ήταν (το ανώτατο όριο εγκρίσεων ανά έτος) 500 αιτήσεις και όχι 700 αιτήσεις (σ.σ. που ενέκρινε τελικά το Υπουργικό). Άλλαξε τζιείνο (σ.σ. εννοεί άλλαξε από το Υπουργικό, το οποίο… διέσωσε 200 διαβατήρια τον χρόνο, με τα έσοδά τους, για τους μεσάζοντες), αλλά ένα όριο ήταν σημαντικό». Σε άλλο σημείο της κατάθεσης, απαντώντας σε ερώτηση του κ. Κυριάκου, είπε πως ήταν εξ αρχής σαφές πως το όριο των 700 διαβατηρίων τον χρόνο αφορούσε μόνο τους επενδυτές. Εν ολίγοις, μαζί με τα 700 διαβατήρια των επενδυτών, μπορούσαν να εγκριθούν ετησίως περίπου άλλα τόσα για συγγενείς, χωρίς να θεωρείται ότι υπήρχε υπέρβαση της οροφής…

Οι έλεγχοι για επενδύσεις, που δεν ήταν ακριβώς έλεγχοι…

Ενδιαφέρον προκαλεί η ερώτηση που υπέβαλε στον κ. Πετρίδη το μέλος της ερευνητικής Κυριάκος Κυριάκου (βοηθός γενικού ελεγκτή), κατά πόσο γίνονταν και γίνονται από το Υπουργείο Οικονομικών οι έλεγχοι για τη διατήρηση των επενδύσεων όσων πολιτογραφούνται, όπως προβλέπει απόφαση του Υπουργικού το 2018. Από την απάντηση του υπουργού συνάγεται πως αυτοί οι έλεγχοι είναι αδύνατο να γίνουν, παρά μόνο δειγματοληπτικά: «Πρακτικά δεν ξέρω (σ.σ. αν γίνονται έλεγχοι για την ύπαρξη των επενδύσεων), αλλά πιστεύω ότι εν πολλά δύσκολο να εφαρμοστεί πρακτικά (…)».

Ο κ. Κυριάκου επέμεινε: «Δηλαδή δεν εφαρμόζεται;». 

Και ο κ. Πετρίδης απάντησε: «Σίγουρα εγώ πιστεύω ότι είναι δύσκολο να εφαρμοστεί στην πράξη, δεν έχω ενδιατρίψει πάνω του, αλλά είναι δύσκολο να εφαρμοστεί στην πράξη. Ο λόγος που λήφθηκε αυτή η απόφαση ήταν πρώτα απ’ όλα για να γίνουν τα random checks (τυχαίοι έλεγχοι, δειγματοληπτικοί), δηλαδή κάτι που δεν σε εξασφαλίζει πλήρως, αλλά τότε είχαμε παρατηρήσει ότι ενδεχομένως να δημιουργείται αυτή η κατάχρηση (σ.σ. εικονικές επενδύσεις ή σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, μέχρι να βγει το διαβατήριο), γι’ αυτό τον βάλαμε τούτον τον όρο, τουλάχιστον να είναι τζιαμέ να τον θωρούν και να κάνουν κάποιοι random check, αλλά αυτό το οποίο πολύ σωστά επισημάνετε, απλά επιβεβαιώνει τούντο πράγμα, γίνεται ο έλεγχος στα πλαίσια του δυνατού, γι’ αυτό και είναι μια εγγενής παθογένεια του προγράμματος. Δόθηκαν πόσες χιλιάδες υπηκοότητες; 5000 επενδύσεις, 3000, 4000; Ποιο τμήμα του δημοσίου μπορεί να παρακολουθεί συνέχεια τις επενδύσεις; Δηλαδή τούτα τα πράγματα οφείλονται σε εγγενείς αδυναμίες, ορθά βάλαμε τζιείνη την πρόνοια, ορθά θέλαμε να στείλουμε το μήνυμα “διατηρείστε όλες τις επενδύσεις”».

Προτίμησα να «σάσω τα πράγματα, αντί να παραιτηθώ»

Ο υπουργός Οικονομικών αναφέρθηκε σε κάποια σημεία των απαντήσεών του προς τα μέλη της ερευνητικής στην πίεση που του ασκούσαν πάροχοι και μεσάζοντες, για να εγκρίνει αιτήσεις που προωθούσαν. «Είχα δύο επιλογές», είπε: «Είτε διαφωνείς δημόσια τζιαι φέφκεις – παραιτείσαι, είτε προσπαθείς να σάσεις τα πράγματα και επέλεξα τη δεύτερη επιλογή. Φυσικά και εξέφρασα τις απόψεις μου όταν έπρεπε και εκεί που έπρεπε, αλλά σεβάστηκα αυτήν την κυβερνητική πολιτική και ομολογώ ότι, παρά το γεγονός ότι το Υπουργείο Εσωτερικών ήταν ενδεχομένως το πιο δύσκολο υπουργείο της κυβέρνησης, το κύριο μου άγχος ήταν οι πολιτογραφήσεις, λόγω των εγγενών τους παθογενειών. Υπήρχαν αντιστάσεις (σ.σ. αντιδράσεις), πήγαινες να κάμεις κάτι, υπήρχαν αντιστάσεις από παρόχους, από ντιβέλοπερς, από δικηγόρους, μα τούτα όλα τα πράγματα ήταν καθημερινό άγχος, συν το γεγονός να δέχεσαι και την πολιτική πίεση, που πάνω-κάτω να σε παρουσιάζει εσένα να πρέπει να αποδείξεις ότι δεν είσαι ελέφαντας τζιαι να σε παρουσιάζει τζιαι προσωπικά ως άτομο το οποίο εν πνιγμένο σε ένα πρόγραμμα, το οποίο μετά η κοινωνία άρχισε να το θεωρεί και διεφθαρμένο. Αυτό ήταν μια συνεχής πίεση σε όλα τα επίπεδα, η οποία γράφω ήταν πιεστικές και οι συνθήκες, ήταν αυτή η μονόπλευρη ανωμαλία, η οποία δημιουργούσε στο (σ.σ. ή το) πρόγραμμα».