Η Χριστίνα Καούλλα, διοικητική λειτουργός του Υπουργείου Εσωτερικών, έγινε παγκυπρίως γνωστή μετά την πρόσφατη κατάθεση του πρώην υπουργού Εσωτερικών Σωκράτη Χάσικου ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής για τις πολιτογραφήσεις. Ο κ. Χάσικος αναφέρθηκε δεκάδες φορές στην κ. Καούλλα, λέγοντας σε γενικές γραμμές ότι ήταν για μεγάλη περίοδο η μοναδική λειτουργός που «έτρεχε» το επενδυτικό πρόγραμμα και ότι ο ίδιος υπέγραφε όσες αιτήσεις «περνούσαν» από την κ. Καούλλα και τις προωθούσε στο Υπουργικό. Σε κάποιο σημείο της κατάθεσης Χάσικου δόθηκε η εντύπωση πως επιχειρούσε να απαλλαγεί οποιασδήποτε ευθύνης και να τις φορτώσει στην εν λόγω λειτουργό. Ο κ. Χάσικος, όμως, τόνισε, όταν έγινε σχετική νύξη από μέλη της ερευνητικής, ότι καμία ευθύνη δεν επιρρίπτει στην κ. Καούλλα (για την οποία είπε πως την «τέσταρε» και είναι έντιμη λειτουργός) και πως η ευθύνη για τυχόν λάθη ανήκει 100% στον ίδιο και στο Υπουργικό.

Όσο όμως πληθαίνει η ενημέρωση για όσα συνέβαιναν, φαίνεται όλο και πιο καθαρά ότι για μεγάλο διάστημα ο πολιτικός προϊστάμενος στο ΥΠΕΣ, αλλά και ευρύτερα η κυβέρνηση, κώφευσαν στις παρατηρήσεις, τις προειδοποιήσεις, τις εισηγήσεις, ακόμα και στις δραματικές εκκλήσεις αρμοδίων λειτουργών, μεταξύ αυτών και η κ. Καούλλα, για άμεση πολιτική παρέμβαση ώστε να σταματήσει η ανεξέλεγκτη έκδοση διαβατηρίων με αμφισβητούμενες μεθόδους, υπό το κράτος έντονων πιέσεων, έως και εκφοβισμού λειτουργών, από πανίσχυρα γραφεία – μεσάζοντες.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Σαρρής: Το ΚΕΠ έδιωξε επενδύσεις εκατομμύριων ευρώ

Ο «Φ» φέρνει σήμερα στο φως έκθεση της Χριστίνας Καούλλας προς τον υπουργό Εσωτερικών Κωνσταντίνο Πετρίδη για τα προβλήματα στο ΚΕΠ και τους κινδύνους να εκτεθεί ανεπανόρθωτα η Κύπρος. Η έκθεση αυτή φαίνεται ότι συντάχθηκε από την κ. Καούλλα μετά από αίτημα του κ. Πετρίδη, ο οποίος θέλησε, αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του (Μάιος 2017) να μάθει τι ακριβώς συνέβαινε.

Καθίσταται ξακάθαρο πως η λειτουργός είχε πλήρη επίγνωση των προβλημάτων, της έλλειψης ελέγχων, της προώθησης πολιτογραφήσεων ατόμων υψηλού ρίσκου και του κινδύνου κυρώσεων από την ΕΕ. Και αυτά τα προβλήματα τα ανέλυσε γραπτώς στον νέο πολιτικό της προϊστάμενο, ο οποίος, όπως προκύπτει από την κατάθεσή του στην ερευνητική, κινητοποιήθηκε και πέτυχε εν μέρει την τροποποίηση του ΚΕΠ από το Υπουργικό, υιοθετώντας τις βασικές εισηγήσεις της κ. Καούλλα. Μοιάζει απίθανο η λειτουργός να μην είχε ενημερώσει νωρίτερα και τον κ. Χάσικο ή τον γ.δ. του υπουργείου (Κώστας Νικολαϊδης) για όσα σκανδαλώδη λάμβαναν χώρα. Το σημείωμα Καούλλα προς τον κ. Πετρίδη πρέπει να αξιολογηθεί σε συνδυασμό με την αναφορά του νυν υπουργού Οικονομικών στην ερευνητική ότι ο ίδιος είχε ενημερώσει «εκεί που έπρεπε» για τις «εγγενείς παθογένειες» του σχεδίου πολιτογραφήσεων, αλλά στο τέλος σεβάστηκε, είπε, την κυβερνητική πολιτική και προσπάθησε να τη βελτιώσει. Επειδή, προφανώς, «εκεί που έπρεπε» δεν ήθελαν να ακούσουν για δραστική μείωση των πολιτογραφήσεων…

Τα στραβά και τα επικίνδυνα

Στο σημείωμα Καούλλα καταγράφονται τα ακόλουθα προβλήματα (χρησιμοποιούμε αυτούσια αποσπάσματα από το σημείωμα. Οι δικές μας παρεμβάσεις είναι σε παρένθεση, με την ένδειξη σ.σ.):

Ανησυχία για τη βιομηχανία που δημιουργήθηκε γύρω από το σχέδιο: Λόγω της μεγάλης διάδοσης του σχεδίου και της σημασίας που απέκτησε στη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα, έχει δημιουργηθεί μια βιομηχανία παρόχων υπηρεσιών, η οποία περιλαμβάνει δικηγορικά και ελεγκτικά γραφεία, συμβούλους επιχειρήσεων και εταιρείες ανάπτυξης γης. Οι εν λόγω πάροχοι υπηρεσιών επιδίδονται σε αμφισβητούμενες το λιγότερο μεθόδους και έχουν εφαρμόσει επιθετική διαφημιστική εκστρατεία, στην οποία ξεκάθαρα αναφέρονται σε πώληση διαβατηρίων. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τον μεγάλο αριθμό πολιτογραφημένων επενδυτών, έχει προκαλέσει ιδιαίτερα προβλήματα για το κυπριακό κράτος στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και σε όργανά της. Από το 2015, το σχέδιο ελέγχεται από την ΕΕ μέσω του μηχανισμού των EU-PILOT για παραβίαση της Συνθήκης της ΕΕ, που προβλέπει τη χορήγηση υπηκοότητας στο πνεύμα καλής συνεργασίας με τα άλλα κράτη μέλη. Η βασική ένσταση της ΕΕ είναι ότι πολιτογραφούνται  άτομα χωρίς να απαιτείται η ύπαρξη γνήσιου δεσμού με τη χώρα, που είναι η διαμονή στη χώρα. Τέλος, υπάρχουν σαφείς υποψίες που εκφράζονται και από άλλες κρατικές υπηρεσίες ότι οι πάροχοι υπηρεσιών επιδίδονται σε ύποπτες συναλλαγές, οι οποίες περιλαμβάνουν την υπερτιμολόγηση ακινήτων ή ακόμη και την επιστροφή επενδυθέντων κεφαλαίων στους ίδιους τους επενδυτές. Είναι εξαιρετικά ανησυχητικό το γεγονός ότι εξαιτίας αυτών έχει δημιουργηθεί η πολύ άσχημη εικόνα ότι η κυπριακή κυβέρνηση πουλά την υπηκοότητα.

Ανεπαρκής έλεγχος δέουσας επιμέλειας (due diligence check): Εκ των πραγμάτων αποδείχθηκε ότι το Υπουργείο Εσωτερικών δεν έχει στη διάθεση του τα απαραίτητα εργαλεία για τη διεξαγωγή σωστού ελέγχου για τους επενδυτές (…). Κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα (σ.σ. το σημείωμα γράφτηκε μέσα του 2017) ένας αυξανόμενος αριθμός είτε αιτήσεων, είτε πολιτογραφημένων επενδυτών παρουσιάζει προβλήματα. Εντοπίστηκαν περιπτώσεις επενδυτών που εμπλέκονταν ή διερευνώνται για ποινικά αδικήματα οικονομικής φύσεως, π.χ. χειραγώγηση μετοχών, φοροδιαφυγή, κτλ. Ακόμη, επενδυτές (κυρίως Κινέζοι) απέκρυψαν στην αίτησή τους το γεγονός ότι κατείχαν δημόσια αξιώματα, ενώ για αριθμό επενδυτών εκδόθηκαν διεθνή εντάλματα σύλληψης μετά την απόκτηση της υπηκοότητας, κυρίως για υποθέσεις ύποπτης οικονομικής δραστηριότητας. Τέλος, παρατηρήθηκε αυξημένος αριθμός αιτήσεων από χώρες που συνδέονται με διεθνείς κυρώσεις, π.χ. Ιράν, με τρομοκρατία π.χ. Αφγανιστάν και Συρία, καθώς και με διαφθορά και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων π.χ. Κίνα, Βενεζουέλα, Καμπότζη, Ταϊλάνδη.

Οικονομικές επιπτώσεις: Είναι προφανές ότι το σχέδιο είναι ετεροβαρές υπέρ των επενδύσεων σε αγορά ακίνητης ιδιοκτησίας και κυρίως οικιστικών ακινήτων. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στα αποτελέσματα του σχεδίου, αφού από το συνολικό ποσό των €5,1 δισ. επενδύσεων που χρησιμοποιήθηκαν για την απόκτηση της υπηκοότητας (σ.σ. μέχρι το 2017), ποσό ύψους €3,0 δισ. αφορά αγορά ακινήτων. Το φαινόμενο αυτό γίνεται πιο έντονο κατά το 2017, οπότε, εκ των συνολικών επενδύσεων ύψους €1,5 δισ., το €1 δισ. αφορά αγορά ακινήτων. Συνεπώς, είναι ορατό το ενδεχόμενο δημιουργίας νέας φούσκας στις τιμές των ακινήτων.

Παρεμβάσεις σε έργο υπηρεσίας: Λειτουργοί των Υπουργείων Εσωτερικών και Οικονομικών, μέχρι ακόμη και του επιπέδου Γενικού Διευθυντή και υπουργού, συχνά γίνονται δέκτες παρεμβάσεων στο έργο τους και εξασκούνται πιέσεις για ταχύτερη εξέταση ή ακόμη και για έγκριση ιδιαιτέρως προβληματικών αιτήσεων. Οι παρεμβάσεις προέρχονται είτε από τους παρόχους υπηρεσιών, είτε από άλλα πρόσωπα, μέχρι και από πρώην ή νυν βουλευτές, κομματικά και συνδικαλιστικά στελέχη.

Στελέχωση υπηρεσιών: Ο συνεχώς αυξανόμενος αριθμός αιτήσεων συνεπάγεται αύξηση του φόρτου εργασίας των υπηρεσιών που ασχολούνται με την εξέτασή τους και τη γενικότερη διαχείριση του σχεδίου. Στην παρούσα φάση, το προσωπικό των υπηρεσιών μετά δυσκολίας φέρνει εις πέρας το έργο της διεκπεραίωσης των αιτήσεων και είναι αδύνατον να ασχοληθεί με εργασίες που έχουν να κάνουν με τον έλεγχο διατήρησης των επενδύσεων και της κατοικίας μετά την απόκτηση της υπηκοότητας ή με ελέγχους δέουσας επιμέλειας πολιτογραφημένων επενδυτών. 

Ζήτησε θωράκιση και ασφάλεια λειτουργών!

Εκτενές τμήμα του σημειώματος της κ. Καούλλα προς τον κ. Πετρίδη αφορούσε εισηγήσεις για διορθωτικά μέτρα. Συγκρίνοντας τις εισηγήσεις αυτές με το περιεχόμενο προτάσεων του κ. Πετρίδη προς το Υπουργικό, όπως το ανέλυσε ενώπιον της ερευνητικής, προκύπτει ότι αρκετές από τις εισηγήσεις υιοθετήθηκαν από τον υπουργό και αρκετές από το Υπουργικό, το οποίο, όμως, όπως γράψαμε χθες, απέρριψε κάποιες άλλες τον Ιούλιο του ‘19.

Ανάπτυξη άλλων τομέων οικονομίας: Πρέπει να μετακινηθεί το κέντρο βάρους του σχεδίου, ούτως ώστε να μην επωφελείται μόνο η αγορά ακινήτων αλλά και άλλοι τομείς της οικονομίας, που στοχεύουν σε μακροπρόθεσμη ωφέλεια και σταθερή ανάπτυξη (σ.σ. αναφέρονται ως παραδείγματα οι ΑΠΕ, η υγεία-ΓεΣΥ, έρευνα και καινοτομία). Δεδομένου ότι, είτε εξαιτίας του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου, είτε λόγω του ότι οι επενδυτές επιλέγουν άμεσες επενδύσεις, πιθανώς να ήταν προτιμότερο να ακολουθηθεί άλλο μοντέλο επένδυσης, που είναι η δημιουργία κρατικού επενδυτικού ταμείου. Οι επενδυτές θα επενδύουν αγοράζοντας μετοχές/μονάδες του ταμείου και ακολούθως το ταμείο θα επενδύει σε επιλεγμένους τομείς». 

Αντιμετώπιση φαινομένου «πώλησης διαβατηρίων»: Η ΕΕ αποφάσισε τη διεξαγωγή μελέτης για τα σχέδια πολιτογράφησης επενδυτών και τυχόν εκπόνησή της με αρνητικά συμπεράσματα για το κυπριακό σχέδιο θα έχει απρόβλεπτες συνέπειες, που πιθανόν να φτάσουν μέχρι και σε εξαναγκασμό για τερματισμό του. Συνεπώς, θα πρέπει να ληφθούν περαιτέρω διορθωτικά μέτρα. Ένα πρώτο μέτρο είναι η συμπερίληψη στο σχέδιο, της προϋπόθεσης που ζητά από το 2015 η ΕΕ, η οποία είναι η απαραίτητη διαμονή του επενδυτή στην Κύπρο για συγκεκριμένο χρονικό  διάστημα. Ένα δεύτερο μέτρο είναι ο περιορισμός του αριθμού των πολιτογραφήσεων, με τη θέσπιση ανώτατου ετήσιου ορίου (quota). Τέλος, αναφορικά με την οικονομική πτυχή, η διεύρυνση των τομέων επένδυσης, σε συνδυασμό με μια αύξηση του απαιτούμενου ποσού επένδυσης (σ.σ. αντί του συνεχούς ξεχειλώματος των οικονομικών κριτηρίων από το Υπουργικό) θα καταδείξει ότι η κυβέρνηση πριμοδοτεί ουσιαστικές επενδύσεις με μακροπρόθεσμα οφέλη και ότι στοχεύει σε επενδυτές υψηλού επιπέδου, με συγκεκριμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά.

Ενισχυμένοι έλεγχοι δέουσας επιμέλειας (due diligence): Επιπρόσθετος έλεγχος μέσω πολυεθνικών εταιριών που εξειδικεύονται σε αυτό τον τομέα. Μια μέθοδος ελέγχου είναι η έρευνα σε διεθνείς ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων (π.χ. World check), η πρόσβαση στις οποίες εξασφαλίζεται με χρηματική συνδρομή (σ.σ. κάτι που εφαρμόστηκε στη συνέχεια). Μια δεύτερη μέθοδος είναι να ζητείται εξατομικευμένη έκθεση για κάθε αιτούντα, η οποία σίγουρα θα αποκλείει το ενδεχόμενο απόκρυψης αρνητικών στοιχείων που πιθανόν να οδηγήσουν σε απόρριψη της αίτησης. 

Στελέχωση υπηρεσίας – θωράκιση και ασφάλεια (σ.σ. !!!) προσωπικού: Είναι σαφές ότι, για να διεκπεραιώνονται άμεσα οι αιτήσεις και να εφαρμόζεται αποτελεσματικά το σχέδιο, θα πρέπει η υπηρεσία να ενισχυθεί με επιπρόσθετο προσωπικό. Αναφορικά με το θέμα των παρεμβάσεων, ο μοναδικός τρόπος αντιμετώπισης του φαινομένου είναι η επιβολή επώδυνων «ποινών», τόσο στους παρόχους υπηρεσιών, όσο και στους ίδιους τους επενδυτές. Για τους παροχείς υπηρεσιών η οποιαδήποτε αθέμιτη παρέμβαση να είναι λόγος διαγραφής από το Μητρώο Παρόχων και να τίθεται απαγόρευση υποβολής άλλων αιτήσεων, ενώ για τους επενδυτές να τεθεί ότι η παρέμβαση θα είναι λόγος απόρριψης της αίτησης.