Η δικαιοσύνη αντιμετωπίζει τρία σοβαρά προβλήματα σε σχέση με: (α) τις καθυστερήσεις (β) την ποιότητα της (γ) την μειωμένη εμπιστοσύνη του κοινού σε αυτή. Η προτεινόμενη μεταρρύθμιση αποσκοπούσε στην αντιμετώπιση των καθυστερήσεων και ενδεχομένως εμμέσως στην βελτίωση της ποιότητας των αποφάσεων εφ’ όσον οι δικαστές θα είχαν μετά τη μεταρρύθμιση περισσότερο χρόνο στη διάθεσή τους για έκδοση των. Εμμέσως, με τη βελτίωση των πιο πάνω, θα βελτιωνόταν και η εμπιστοσύνη του κοινού στο θεσμό.
Η προτεινόμενη όμως μεταρρύθμιση ήταν ανεπαρκής και έτσι δεν πέρασε.
Το πρόβλημα με τις καθυστερήσεις διαπιστώθηκε επίσημα από το ίδιο το Ανώτατο Δικαστήριο στην έκθεση του, Ιουνίου 2016, αφού προηγήθηκαν απογοητευτικά ποσοστά απόδοσης στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το Ανώτατο Δικαστήριο διαπίστωσε αυτό που ήταν γνωστό σε όλους, ότι μια υπόθεση για να περατωθεί πρωτόδικα και κατ’ έφεση χρειαζόταν 7-9 χρόνια.
Το θέμα της έλλειψης εμπιστοσύνης είδε το φως της δημοσιότητας και εντάθηκε μετά την κρίση που ξέσπασε μεταξύ του πρώην Γενικού Εισαγγελέα, Κώστα Κληρίδη, και μελών του Ανωτάτου Δικαστηρίου τον Ιανουάριο του 2019. Ο Γενικός Εισαγγελέας κατήγγειλε ότι, σε δύο συγκεκριμένες αποφάσεις, που αφορούσαν διώξεις κατά τραπεζικών στελεχών και συγκεκριμένη τράπεζα, η σύνθεση του Δικαστηρίου που δίκασε την τράπεζα και τραπεζικά στελέχη, λόγω της σχέσης των δικαστών με δικηγορικό γραφείο που χειριζόταν τις υποθέσεις δημιουργούσε εντυπώσεις διαπλοκής και δεν έπειθε η δικαιοσύνη για την ακεραιότητα και αμεροληψία της: “justice must not only be done but seen to be done”. Προέκυψε μέσα από το δημόσιο διάλογο ότι το πρόβλημα ήταν διαχρονικό. Μέτρα που λήφθηκαν δεν ανέτρεψαν τις εντυπώσεις και εκκρεμεί θέμα εφαρμογής ακόμη εισηγήσεων της Greco κατά της διαφθοράς.
Τα τελευταία επίσης χρόνια, δικηγόροι και διάδικοι εκφράζουν δημόσια καταγγελίες για μειωμένη ποιότητα των αποφάσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, πρόσφατης απόφασης του Ανώτατου, με την οποία απέρριψε έφεση δυνάμει καταργηθέντος προ πολλού διαδικαστικού θεσμού ή διαταγής για συνέχιση εκδίκασης ποινικής υπόθεσης στο στάδιο των τελικών αγορεύσεων όταν η υπεράσπισή χειρίστηκε το θέμα στη βάση γραμμής που δεν θα μπορούσε να αλλάξει πλέον.
Τα μεταρρυθμιστικά νομοσχέδια Ιωνά Νικολάου, πρώην Υπουργού Δικαιοσύνης, Μαΐου 2019, δεν έπεισαν ούτε το Δικηγορικό Σύλλογο, ούτε τους δικηγόρους, ούτε τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Έχουν πολλά κενά και δεν αντιμετωπίζουν συνολικά τα τρία πιο πάνω θέματα με αποτέλεσμα να επιστραφούν από τη Βουλή για περαιτέρω μελέτη.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ
Στις εκλογές του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, Οκτωβρίου του 2020, ο δικηγορικός κόσμος απαιτεί την εκλογή νέας ηγεσίας η οποία θα πρέπει να είναι διεκδικητική στη βάση αποτελεσματικής αντιμετώπισης των τριών πιο πάνω βασικών προβλημάτων και η οποία να είναι ακέραιη, ανεξάρτητη και αμερόληπτη αλλά και εξοπλισμένη με γνώση για να υποβάλει τις αναγκαίες εισηγήσεις και προτάσεις.
Σαν υποψήφιος Πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, με την ομάδα τεσσάρων μελών που με στηρίζουν, έμπειρων και ικανότατων δικηγόρων, Γιώργου Χριστοφίδη, Γιάννη Πολυχρόνη, Ελεάνας Χριστοφή, Δημήτρη Λοχία και Σωτήρη Δράκου για το πειθαρχικό, θα υποβάλω και επίσημα τις προτάσεις μας για τη μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης αλλά και του περί Δικηγόρων Νόμου.
Στο θέμα μεταρρύθμισης της δικαιοσύνης θα πρέπει να διασφαλιστεί σε όλα τα επίπεδα ότι, τόσο το νέο εφετείο αλλά και ενοποιημένα πλέον Επαρχιακά Δικαστήρια, στα οποία πρέπει να ενταχθούν και τα δικαστήρια ειδικής δικαιοδοσίας όπως οικογενειακά κτλ., θα στελεχώνεται από ειδικούς επί των θεμάτων δικαστές σε ειδικά τμήματα με συμμετοχή σε ίση βάση στις ανώτατες δικαστικές θέσεις ικανών, έμπειρων και ειδικών δικηγόρων. Η άτυπη επετηρίδα και αποκλεισμός δικηγόρων από τις ανώτερες δικαστικές θέσεις πρέπει να καταργηθεί. Ζητούμε υλοποίηση των προτάσεων της Επιτροπής Greco και Ιρλανδών για την Κύπρο, απλοποίηση και εκσυγχρονισμό των δικονομικών θεσμών, ενίσχυση της διαιτησίας και διαμεσολάβησης. Επίσης εκσυγχρονισμό των κανόνων δεοντολογίας δικηγόρων, πειθαρχικού και πειθαρχικών ποινών και νομικού συμβουλίου, ως και νομικού πλαισίου των νέων δικηγόρων και ασκούμενων με στόχο στην αναβάθμιση των Λειτουργών της Δικαιοσύνης αλλά και διάσωση του δικηγορικού επαγγέλματος από την οικονομική κρίση που έχει πλήξει ιδιαίτερα τους νέους δικηγόρους και αποτελεί εμπόδιο στην ανέλιξή τους. Είναι απαραίτητη η αναβάθμιση της δικαιοσύνης και του δικηγορικού σώματος.
*Δικηγορικό Γραφείο Christos Clerides & Associates LLC.
