Καθισμένος σε μια αίθουσα συσκέψεων με γυάλινο τοίχο που φέρει το παρατσούκλι “ενυδρείο”, ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ κάνει μια ανάλυση κόστους/οφέλους για το θέμα που τον έχει φέρει στα πρωτοσέλιδα φέτος: τις μικτές πολεμικές τέχνες.
Σήμερα, εστιάζει στα χτυπήματα στο κεφάλι έναντι των χτυπημάτων στο σώμα. “Το να σε χτυπήσουν στο πρόσωπο δεν πονάει τόσο πολύ”, λέει. “Απλώς προκαλεί εγκεφαλική βλάβη”.
Ο αγώνας πάλης σε κλουβί με τον Έλον Μακ (“υπέθεσα ότι δεν θα το έκανε”), που προφανώς δεν πρόκειται να γίνει ποτέ, επανέφερε τον Ζούκερμπεργκ στην επικαιρότητα με τον πιο ανόητο τρόπο, αλλά εξυπηρέτησε και έναν επιχειρηματικό σκοπό: Για το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του, υπονόμευσε τα μνημειώδη επιτεύγματά του, μέσα από σωρεία παραλείψεων και επιβλαβών για τη δημοκρατία σκανδάλων. Οπότε ο καυγάς του Μασκ ήταν σπάνιος: μια ευκαιρία να παίξει τον ήρωα απέναντι στον οξύθυμο “κακό” CEO της Tesla, να αποδείξει ότι ο πρώην “CEO του Facebook”, που ήταν “μικρό παιδί”, έχει εξελιχθεί στον πολιτικό άνδρα της Meta.
“Αυτό που καθορίζει τη μοίρα σου δεν είναι ένας ανταγωνιστής”, λέει. “Είναι ο τρόπος με τον οποίο διοικείς”.
Ο προβληματισμός αυτός είναι εύστοχος. Ο Ζούκερμπεργκ θα γίνει 40 ετών τον ερχόμενο Μάιο, με μια περιουσία που εκτιμάται σε 106 δισ. δολάρια, μια φορολογική δράση σχεδιασμένη για μέγιστο αντίκτυπο και μια δέσμευση να μεταμορφώσει μια από τις σημαντικότερες εταιρείες στον κόσμο, στην οποία έχει σχεδόν τον απόλυτο έλεγχο.
Από πολλές απόψεις, ζει τη “Μπιλ Γκέιτς στιγμή του”. Όπως και ο Ζούκερμπεργκ, ο Γκέιτς εγκατέλειψε το Χάρβαρντ για να δημιουργήσει μια ιστορικά σημαντική εταιρεία τεχνολογίας. Όπως και ο Ζούκερμπεργκ, ήταν το σπασικλάκι-θαύμα του τομέα του. Όπως και ο Ζούκερμπεργκ, δημιούργησε οπαδούς, εχθρούς και αντιμονοπωλιακές ανησυχίες στην απότομη, αδυσώπητη πορεία του προς την κορυφή.
Και τότε, στα 40 του, ο Γκέιτς έκανε μια ριζική αλλαγή. Μεταμόρφωσε την εικόνα του από αμετανόητο μονοπωλητή σε παγκόσμιο ευεργέτη, με την εταιρεία του και την κληρονομιά του να κερδίζουν εξαιτίας αυτού.
Πώς θα μπορούσε λοιπόν να μοιάζει αυτό για τον Ζούκερμπεργκ; Ο φίλος και ομότεχνος του, ο ιδρυτής του Spotify Daniel Ek, περιγράφει ένα αφηγηματικό τόξο που μας φέρνει στη σημερινή στιγμή.
Υπάρχει o “The Social Network Mark”, λέει ο Ek, μια αναφορά στην ταινία του 2010 που παρουσίασε τον ιδρυτή του Facebook ως μια αλαζονική, διπρόσωπη ιδιοφυΐα. Στη συνέχεια, υπάρχει η “Cambridge Analytica ή ‘evil Mark'”, λέει, αναφερόμενος στο σκάνδαλο της εταιρείας με τη συλλογή δεδομένων.
Πράγμα που μας φέρνει στον σημερινό Mark. “Είναι πολύ πιο αυθεντικός στη δημόσια περσόνα του”, λέει ο Ek, ο οποίος τονίζει ότι οι τρεις Μαρκ του αντικατοπτρίζουν την αντίληψη του κοινού και όχι τη δική του γνώμη. “Έχει μάθει πολλά τα τελευταία χρόνια και έχει μια νέα φλόγα στην κοιλιά του. Έχει συνειδητοποιήσει ότι πρέπει να ενεργεί υπεύθυνα, επειδή έχει αυτή την τεράστια πλατφόρμα.
Αλλά υπάρχει ακόμα κάτι από τον παλιό Μαρκ, όπου ποντάρει σε πράγματα παρόλο που όλοι του λένε ‘αυτό δεν πρόκειται να πετύχει ποτέ’. ”Πιο συγκεκριμένα, μια επένδυση ύψους 100 δισ. δολαρίων σε έναν φανταστικό, αλλά ακόμα αναπόδεικτο εικονικό κόσμο που ονομάζεται metaverse, η οποία μπορεί να μην αποδώσει για άλλα επτά χρόνια και αν αποδώσει ποτέ.
Ο Ζούκερμπεργκ έχει εξαιρετικά μεγάλα περιθώρια καθώς επιδιώκει αυτή την επανεφεύρεση. Επαγγελματικά, κανείς δεν μπορεί να του πει τι να κάνει. Το Facebook έχει μια διπλή μετοχική δομή που του δίνει αδιαπραγμάτευτο έλεγχο. Επί του παρόντος, κατέχει το 99% των μετοχών της κατηγορίας Β και έχει το 61% της συνολικής δύναμης ψήφου, καθιστώντας τον μη απολύσιμο και σε μεγάλο βαθμό μη υπόλογο.
“Μπορείς να συγκεντρώσεις όλους τους άλλους μετόχους για να ψηφίσουν κατά του Μαρκ;” ρωτά ο φίλος του και συνιδρυτής του Facebook, Ντάστιν Μόσκοβιτς. “Όχι, δεν μπορείς”.
Αυτή ήταν η θεμελιώδης κίνηση του “Μαρκ του Social Network”. Tην πρότεινε ο συνιδρυτής του Napster και πρώην πρόεδρος του Facebook Σον Πάρκερ και την ενσάρκωσαν οι πρώτες επαγγελματικές κάρτες του Ζούκερμπεργκ, οι οποίες έγραφαν “I’M CEO, BITCH”. Στις αρχέγονες ημέρες του Facebook ισχυροποιήθηκε η ανάγκη ώστε ο καθένας να ελέγχει τη μοίρα του. Ο Ζούκερμπεργκ θυμάται τη στιγμή που το 2006 η Yahoo προσέφερε 1 δισ. δολάρια για να αγοράσει το Facebook, που τότε ήταν μόλις δύο ετών. “Όταν δεν ήθελα να πουλήσω την εταιρεία, νομίζω ότι οι επενδυτές σκέφτονταν: Ίσως θα έπρεπε να πάρουμε μια διαφορετική ομάδα; Και έλεγα, “Δεν μπορείτε”, λέει και γελάει.
Ο Ζούκερμπεργκ το βλέπει αυτό ως ένα χαρακτηριστικό, όχι ως σφάλμα. “Υπάρχουν πολλές εταιρείες στον κόσμο που έχουν πολλά κεφάλαια … που δεν έχουν την ηγεσία ή τη δομή του διοικητικού συμβουλίου που να τους επιτρέπει να παίρνουν μεγάλα στοιχήματα για το μέλλον”, λέει. “Είμαστε μια εταιρεία που ελέγχεται από τους ιδρυτές”.
Αυτό βοήθησε αναμφίβολα το Facebook να πραγματοποιήσει αρκετές εξαγορές που κάποτε θεωρούνταν τολμηρές, αλλά τώρα αντιμετωπίζονται με σεβασμό (WhatsApp), περιέργεια (Oculus) ή δέος (Instagram, μία από τις καλύτερες εταιρικές αγορές του αιώνα).
Ωστόσο, αυτές οι επιτυχίες, καθώς το Facebook μπήκε στο χρηματιστήριο με κεφαλαιοποίηση σχεδόν 82 δισ. δολαρίων το 2012, οδήγησαν επίσης στην περίοδο του Evil Mark, η οποία μπορεί να συνοψιστεί σε μια λέξη: ύβρις. Στα μέσα της δεκαετίας του 2010, ο Ζούκερμπεργκ διέσχισε τις μεσοδυτικές πολιτείες σε μια περιοδεία ακρόασης με ψαράδες, αγρότες και πυροσβέστες. Εν τω μεταξύ, πίσω στο Μένλο Παρκ της Καλιφόρνια, η εταιρεία του, η οποία συνδέει τον κόσμο καλύτερα από κάθε άλλη, χρησιμοποιούταν για να επιτεθεί στη δημοκρατία σε κλίμακα μεγαλύτερη από κάθε άλλη.
Είναι σοβαρό θέμα: Το 2014, ο αλγόριθμος του Facebook ενίσχυσε τις εκκλήσεις για εθνοτική βία στη Μιανμάρ που βοήθησαν στην υποκίνηση γενοκτονίας κατά της μειονότητας των Ροχίνγκια. Το 2016, η Cambridge Analytica, σύμβουλος της προεκλογικής εκστρατείας του Ντόναλντ Τραμπ, χρησιμοποίησε αθέμιτα δεδομένα που συλλέχθηκαν από το Facebook με σκοπό να δημιουργήσει προφίλ ψηφοφόρων ενόψει των προεδρικών εκλογών. Την ίδια χρονιά, η Ρωσία στην ουσία μετέτρεψε το Facebook σε ένα αντιδημοκρατικό εργαλείο. Το 2021, η πληροφοριοδότης Φράνσις Χόγκεν αποκάλυψε ότι η ηγεσία του Facebook γνώριζε για τη ζημία που θα μπορούσαν να προκαλέσουν τα προϊόντα του και έδωσε προτεραιότητα στο κέρδος και την ανάπτυξη, ανεξάρτητα από αυτό.
“Η κληρονομιά του Μαρκ Ζούκερμπεργκ θα είναι ο βασικός ρόλος που έπαιξε η εταιρεία του στην υπονόμευση της δημοκρατίας”, λέει ο vanture capitalist Roger McNamee, ένας πρώιμος επενδυτής του Facebook (και πρώην επενδυτής του Forbes), ο οποίος έχει μετατραπεί σε επικριτή. “Χωρίς το Facebook, όλος ο κόσμος θα ήταν εντελώς διαφορετικός και πολύ καλύτερα. Για κάποιον που είχε τόσες πολλές ευκαιρίες για καλό, αυτό είναι μια τραγωδία”.
Η τεράστια περιουσία του Ζούκερμπεργκ
Το 2008, στα 24 του χρόνια, ο ιδρυτής του Facebook ήταν ο νεότερος αυτοδημιούργητος δισεκατομμυριούχος που μπήκε ποτέ στο Forbes 400. Επτά χρόνια αργότερα, ήταν ο νεότερος που μπήκε στην πρώτη δεκάδα.
Η περιουσία του ανά τα έτη
Σε αυτό, ο Ζούκερμπεργκ -ο οποίος αρχικά απέρριψε τις ανησυχίες για την παρέμβαση στις εκλογές του 2016 στο Facebook ως “τρελή ιδέα”, ακόμη και όταν συνέβαινε κάτω από τη μύτη του- λέει: “Ορισμένες κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο θα συνεχίσουν να προσπαθούν να διεξάγουν διάφορες εκστρατείες με αυτόν τον τρόπο”, προσθέτοντας: “Νομίζω ότι οι ομάδες μας έχουν γίνει πολύ πιο εξελιγμένες στην αντιμετώπιση αυτού του θέματος”.
Αυτό είναι το μόνο που πιθανότατα θα μάθουμε. Ο έλεγχος της ψηφοφορίας τον προστατεύει σε μεγάλο βαθμό από συνέπειες εκτός από συγγνώμες. “Δεν είχαμε αρκετά ευρεία αντίληψη της ευθύνης μας και αυτό ήταν μεγάλο λάθος”, δήλωσε σε ακρόαση στο Κογκρέσο το 2018, ζητώντας συγγνώμη για το σκάνδαλο Cambridge Analytica. “Ήταν δικό μου λάθος και λυπάμαι. Εγώ ξεκίνησα το Facebook, εγώ το διοικώ και είμαι υπεύθυνος για ό,τι συμβαίνει εδώ”.
Αλλά η ευθύνη και η λογοδοσία είναι διαφορετικά πράγματα. Ειδικά όταν οι γιγαντιαίες εταιρείες περιουσιακών στοιχείων που τον υποστηρίζουν, όπως η Vanguard, η BlackRock και η Fidelity, βλέπουν ότι παρά τα όποια παραπατήματα, έχει προσφέρει αναμφισβήτητα σπουδαία αποτελέσματα για τους μετόχους. Τα τελευταία τρία χρόνια, η μετοχή της Meta υστερεί έναντι του S&P 500 κατά σχεδόν 16 ποσοστιαίες μονάδες, αλλά υπεραποδίδουν έναντι του δείκτη κατά 31 και 367 ποσοστιαίες μονάδες σε βάθος πέντε και δέκα ετών, αντίστοιχα.
Οι καλοπροαίρετες δικτατορίες μπορούν, θεωρητικά, να παράγουν θετικά αποτελέσματα. “Απλώς δεν υπάρχουν τόσα πολλά μέρη στον κόσμο όπου μπορείς να κάνεις το είδος των μακροπρόθεσμων στοιχημάτων που έχουμε εμείς”, λέει σωστά ο Ζούκερμπεργκ. Αλλά χωρίς αυτογνωσία, αυτή η καλοσύνη μοιάζει περισσότερο με τον “κακό” Μαρκ στον οποίο αναφέρθηκε ο Εκ – ειδικά αν η βασιλεία του διευθύνοντος συμβούλου μπορεί να ξεπεράσει τον μισό αιώνα. “Νομίζω ότι θα διευθύνω τη Meta για πολύ καιρό”, λέει ο Ζούκερμπεργκ.
Είναι δύσκολο να προσδιορίσει κανείς την ωρίμανση οποιουδήποτε, αλλά κοιτάζοντας τον Ζούκερμπεργκ και τον τρίτο Μαρκ, θα μπορούσατε να ρίξετε μια ματιά στον Σεπτέμβριο του 2021.
Η μετοχή του Facebook είχε φτάσει στο υψηλότερο σημείο όλων των εποχών. Η εταιρεία άξιζε πλέον σχεδόν 1,1 τρισ. δολάρια και ο ίδιος ο Ζούκερμπεργκ άξιζε περίπου 136 δισ. δολάρια. Η προώθηση του metaverse προχωρούσε με γοργούς ρυθμούς. Τον επόμενο μήνα ανακοίνωσε την απόφασή του να αλλάξει το όνομα του Facebook σε Meta Platforms, ποντάροντας το εμπορικό σήμα του σε ένα στοίχημα ότι το metaverse θα γινόταν το μέλλον της πληροφορικής – ο ορισμός ενός μεγάλου στοιχήματος που καθοδηγείται από τον ιδρυτή.
ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΗ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟ ΤΟ FORBES
Στη συνέχεια ήρθε η ώρα του απολογισμού. Τους επόμενους 14 μήνες, η μετοχή της Meta έπεσε κατά 75%, καθώς τα ετήσια έσοδα μειώθηκαν για πρώτη φορά, με τα καθαρά κέρδη του 2022 να υποχωρούν κατά 41%. Η περιουσία του Ζούκερμπεργκ κατέρρευσε στα 33 δισ. δολάρια. Ρόλο έπαιξε και η ενημέρωση της Apple το 2021 για την προστασία των προσωπικών δεδομένων στο λειτουργικό σύστημα κινητής τηλεφωνίας της, το iOS, η οποία δυσκόλεψε τις εταιρείες τεχνολογίας να παρακολουθούν τους χρήστες σε όλες τις εφαρμογές. Ένας άλλος ένοχος: ο ανταγωνισμός από το TikTok.
Πέρυσι, λοιπόν, ο Ζούκερμπεργκ έκανε κάτι διαφορετικό. Δεν προχωρούσε μπροστά. Όχι πια καθυστερημένες συγγνώμες με μισή καρδιά. Αντίθετα, άλλαξε. Αφού ανέβασε το εργατικό δυναμικό του από 33.600 σε 87.000 μέσα σε τέσσερα χρόνια, ο Ζούκερμπεργκ ανακοίνωσε τον περασμένο Νοέμβριο απολύσεις περισσότερων από 11.000 υπαλλήλων -13% της εταιρείας- και πρόσθεσε άλλους 10.000 σε αυτόν τον αριθμό τον Μάρτιο. “Κάναμε μερικές πραγματικά δύσκολες αποφάσεις πέρυσι”, λέει ξεκάθαρα. “Προφανώς δεν είναι αυτό που θέλει κανείς να κάνει”.
“Προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε το πλαίσιο λειτουργίας της εταιρείας για δύο στόχους”, συνεχίζει. “Ο ένας ήταν να μας προετοιμάσουμε για να λειτουργούμε πιο αποτελεσματικά και να κατασκευάζουμε καλύτερα προϊόντα ταχύτερα. Ο άλλος ήταν να διασφαλίσουμε ότι θα έχουμε τον οικονομικό χώρο για να αντισταθμίσουμε τις όποιες ανωμαλίες συναντήσουμε στην πορεία, ώστε να συνεχίσουμε να επενδύουμε στο μακροπρόθεσμο όραμα, το οποίο ως επί το πλείστον είναι αυτές οι δύο μεγάλες επενδύσεις που κάνουμε στην τεχνητή νοημοσύνη και στο metaverse”.
Το όραμα δεν άλλαξε, ακόμη και αν το metaverse έχει ήδη χαρακτηριστεί από ορισμένους ως αποτυχία και ο Ζούκερμπεργκ έχει δηλώσει δημοσίως ότι θα χρειαστεί μια δεκαετία μέχρι να βγάλει χρήματα. Η Meta έχει ήδη συσσωρεύσει περίπου 40 δισ. δολάρια σε απώλειες από το στοίχημά της στην ιδέα ενός εναλλακτικού εικονικού σύμπαντος με επικεφαλής τον βραχίονα Reality Labs, αλλά ο Ζούκερμπεργκ εξακολουθεί να είναι αφοσιωμένος. Είναι δύσκολα τα πράγματα: Σύμφωνα με ένα εσωτερικό έγγραφο που επικαλέστηκε η Wall Street Journal τον Φεβρουάριο, το Horizon Worlds, μια δωρεάν εφαρμογή εικονικής πραγματικότητας για τα ακουστικά Quest VR που υποτίθεται ότι θα προανήγγειλε την εποχή των καθηλωτικών εμπειριών και των τηλεδιασκέψεων VR, δεν κατάφερε να επιτύχει τον στόχο του 2022 για 500.000 μηνιαίους ενεργούς χρήστες, φτάνοντας σε λιγότερους από 200.000. Ακόμη και ο Ζούκερμπεργκ παραδέχεται ότι η εφαρμογή Horizon Worlds δεν καταφέρνει να κρατάει τους χρήστες όσο θα έπρεπε. “Είναι άλλο πράγμα να λέμε, εντάξει, αυτή είναι μια εντυπωσιακή εμπειρία”, λέει. “Είναι άλλο να λες, θέλω να κάνω άλλη μια τέτοια συνάντηση κάθε εβδομάδα’. ”
“Πιθανώς θα έκανα διαφορετική επένδυση στην Reality Labs, για παράδειγμα, αν εγώ έκανα κουμάντο”, προσθέτει η Σούζαν Λι, οικονομική διευθύντρια της Meta.
Η Λι σημειώνει ότι η παρατήρησή της δεν θα αποτελέσει έκπληξη για τον Ζούκερμπεργκ, ο οποίος ενθαρρύνει τέτοιου είδους συζητήσεις. Και καθώς δέχτηκε την κριτική και διόρθωσε την πορεία του, οι αγορές ανταποκρίθηκαν. Η μετοχή της Meta έχει υπερτριπλασιάσει την αξία της από το κατώτατο σημείο της στα τέλη του 2022, βοηθούμενη από επαναγορές μετοχών αξίας περίπου 38 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τις αρχές του περασμένου έτους.
Η συναίνεση των αναλυτών προβλέπει αύξηση των εσόδων κατά 14% φέτος σε σχεδόν 133 δισ. δολάρια και ένα τεράστιο άλμα 50% στα καθαρά κέρδη σε 34 δισ. δολάρια, φέρνοντάς τα πολύ πιο κοντά στο υψηλό τους επίπεδο πριν από δύο χρόνια. Η άνοδος της μετοχής κατέστησε και πάλι τον Ζούκερμπεργκ έναν από τους δέκα πλουσιότερους ανθρώπους στον πλανήτη.
Για τον ίδιο, το metaverse αποτελεί μέρος ενός μακροπρόθεσμου οράματος που περιλαμβάνει όχι μόνο την εικονική και επαυξημένη πραγματικότητα, αλλά και την τεχνητή νοημοσύνη. Όπως και ο Gates, ο οποίος σε συνέντευξή του στο Forbes τον Φεβρουάριο περιέγραψε τις πρόσφατες προόδους στην τεχνητή νοημοσύνη ως “εξίσου σημαντικές με τον υπολογιστή ή το διαδίκτυο”, ο Ζούκερμπεργκ βλέπει την καθιέρωση της τεχνητής νοημοσύνης ως ένα μετασχηματιστικό γεγονός. Και, όπως πολλοί άλλοι τεχνολογικοί γίγαντες, η Meta έχει επίσης δημιουργήσει ένα μεγάλο γλωσσικό μοντέλο πάνω στο οποίο θα εκπαιδεύσει την τεχνητή νοημοσύνη που θα καθορίσει το μέλλον της. Ονομάζεται Llama 2, είναι ανοικτού κώδικα και θα ενσωματωθεί σε διάφορα προϊόντα της Meta.
“Η τεχνητή νοημοσύνη θα περάσει σε όλα”, λέει, περιγράφοντας έναν πλέον οικείο νέο κόσμο που ξεκινάει με τους έξυπνους βοηθούς και τελειώνει με τα ολογράμματα των συναδέλφων μας στις επαγγελματικές συναντήσεις. Ο Ζούκερμπεργκ βλέπει επίσης την AI να δημιουργει “χαρακτήρες” που ζουν στις διάφορες πλατφόρμες της Meta.
“Θα έχουν προφίλ στο Instagram και στο Facebook”, εξηγεί. “Και θα μπορείτε να τους μιλάτε στο WhatsApp και στο Messenger και στο Instagram, και θα ενσαρκώνονται ως άβαταρ στην εικονική πραγματικότητα”.
Αναγνωρίζει ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα ακόμη από αυτά τα δαπανηρά μελλοντικά παιχνίδια. Αλλά είναι ο μόνος μέτοχος της Meta που έχει σημασία και έχει αρκετή υπομονή. “Κοιτάξτε, θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος για να φτάσουμε σε πλήρη γυαλιά επαυξημένης πραγματικότητας. Και σε αυτό το σημείο κατευθύνεται ένα μεγάλο ποσοστό του προϋπολογισμού των Reality Labs. Έτσι, όταν ο κόσμος ρωτάει: “Σε τι ξοδεύετε όλα αυτά τα χρήματα;”, απαντάει: “Προσπαθούμε να χωρέσουμε έναν υπερυπολογιστή σε ένα ζευγάρι γυαλιά”. ”
Εάν η Meta καταφέρει να το πετύχει αυτό πρώτη με έναν συναρπαστικό τρόπο, θα μπορούσε να καθορίσει μια νέα αγορά. Αν δεν τα καταφέρει, θα είναι μια δαπανηρή και γρήγορη αποτυχία, όπως πολλές άλλες πριν από αυτήν: το τηλέφωνο Facebook, η εγκαταλελειμμένη πλέον συσκευή βιντεοκλήσης Portals, η αποτυχημένη προσπάθεια κρυπτονομίσματος Libra.
“Η εμπειρία μας εδώ είναι οι αποτυχίες, οι συνεχείς αποτυχίες, το να κάνουμε συνεχώς πράγματα που πιστεύουμε ότι θα αρέσουν στον κόσμο”, λέει ο επικεφαλής τεχνολογίας της Meta Andrew “Boz” Bosworth. “Και δεν τα λατρεύουν και μας αφήνουν να ρωτάμε, “Γιατί δεν σας αρέσει αυτό;”. Κάνουμε αυτή την ερώτηση αυστηρά. Και μετά επαναλαμβάνουμε και επαναλαμβάνουμε και επαναλαμβάνουμε μέχρι να βρούμε το προϊόν που ταιριάζει στην αγορά. Αυτό είναι κάτι στο οποίο είμαστε πολύ καλοί”.
Εαν οι δύο πρώτοι Μάρκ βασίζονται στην αντίληψη του κοινού, τότε ο τρίτος Μάρκος έχει σίγουρα συνειδητοποιήσει πώς ο Γκέιτς μεταμόρφωσε την εικόνα του μέσω των μεγάλων δημόσιων έργων στα οποία άρχισε να επικεντρώνεται στα 40 του χρόνια. Ο Ζούκερμπεργκ, μόλις 26 ετών τότε, ήταν ένας από τους αρχικούς υπογράφοντες του Giving Pledge, της εκστρατείας στην οποία πρωτοστάτησαν ο Γκέιτς και ο Γουόρεν Μπάφετ και η οποία ζητά από τους δισεκατομμυριούχους να δεσμευτούν ότι θα ξοδεύουν τουλάχιστον το ήμισυ της περιουσίας τους στη φιλανθρωπία.
“Ο Μπιλ πιστεύει ακράδαντα ότι αν θέλεις να κάνεις καλά το φιλανθρωπικό έργο, αν θέλεις να είσαι καλός σε αυτό μέχρι να μεγαλώσεις, πρέπει να εξασκηθείς”, λέει ο Ζούκερμπεργκ.
Το 2015, λίγο πριν από τη γέννηση της κόρης τους, ο Ζούκερμπεργκ και η σύζυγός του, Πρισίλα Τσαν, της έγραψαν μια επιστολή με την οποία δεσμεύονταν να δώσουν το 99% των μετοχών τους στο Facebook στη φιλανθρωπική τους αποστολή, που αργότερα ονομάστηκε Chan Zuckerberg Initiative. Σήμερα οι μετοχές αυτές αξίζουν περίπου 103 δισεκατομμύρια δολάρια (συν τα 4,2 δισεκατομμύρια δολάρια που έχουν ήδη δώσει). Αν το ακολουθήσουν, και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι δεν θα το κάνουν, το CZI θα αναδειχθεί σε μία από τις μεγαλύτερες φιλανθρωπικές προσπάθειες στον κόσμο, δεύτερη μετά από εκείνη του Γκέιτς και της πρώην συζύγου του, Μελίντα Φρεντς Γκέιτς, και ενδεχομένως μεγαλύτερη ανάλογα με τις μελλοντικές επιδόσεις της Meta.
Η Τσαν περιγράφει το CZI ως “μια απίστευτη ευκαιρία”. Έχει συσταθεί με μη παραδοσιακό τρόπο ως εταιρεία περιορισμένης ευθύνης, η οποία, εκτός από το να δίνει χρήματα, πραγματοποιεί επιχειρηματικές επενδύσεις σε κερδοσκοπικές εταιρείες που ευθυγραμμίζονται με τους στόχους της. Χρηματοδοτεί επίσης δράσεις προώθησης (advocacy). Η σύσταση της εταιρείας περιορισμένης ευθύνης σημαίνει ότι ο Ζούκερμπεργκ και η Τσαν δεν έχουν άμεση φορολογική ελάφρυνση, ούτε χρειάζεται να αποκαλύπτουν τις δραστηριότητές της. Αλλά όταν μεταφέρουν περιουσιακά στοιχεία από την LLC στο φιλανθρωπικό ίδρυμα CZI, το οποίο διαθέτει περιουσιακά στοιχεία ύψους 7 δισ. δολαρίων (σύμφωνα με την πιο πρόσφατη φορολογική του δήλωση), το ζευγάρι λαμβάνει έκπτωση φόρου.
Ο τολμηρός στόχος του CZI είναι να βοηθήσει την επιστήμη να θεραπεύσει, να διαχειριστεί και να προλάβει όλες τις ασθένειες μέχρι το τέλος του αιώνα, ομως η πραγματικότητα της παροχής θεραπειών είναι πολύπλοκη. Η Τσαν δεν πτοείται. “Είναι ικανοποιητικό να εργάζεσαι πάνω σε προβλήματα που οι άνθρωποι θεωρούν αδύνατα”, λέει.
Για το σκοπό αυτό, το CZI σχεδιάζει να δημιουργήσει ένα από τα μεγαλύτερα clusters υπολογιστών τεχνητής νοημοσύνης στον κόσμο για μη κερδοσκοπική έρευνα στις επιστήμες υγείας, προσπαθώντας να μοντελοποιήσει πληρέστερα διάφορα ανθρώπινα κύτταρα για να κατανοήσει πώς συμπεριφέρονται όταν είναι υγιή και όταν νοσούν. Το Chan Zuckerberg Institute for Advanced Biological Imaging, το οποίο εδρεύει στο Redwood City της Καλιφόρνια, αναπτύσσει ήδη νέους τρόπους προβολής των κυττάρων σε υψηλή ανάλυση για την προώθηση της έγκαιρης ανίχνευσης ασθενειών.
Αυτή η σκέψη έχει αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας του Ζούκερμπεργκ. Καθώς οι οντότητες του, που υποστηρίζονται από το CZI, μελετούν ασθένειες, ο τρίτος Mark έχει υιοθετήσει την ευεξία στη δική του ζωή για να ενισχύσει την παραγωγικότητά του, κάνοντας γυμναστική σχεδόν κάθε μέρα και κοιμάται οκτώ ώρες τη νύχτα. Με το ζίου ζίτσου και το ΜΜΑ, εμπλέκεται στη μάχη, αλλά με σεβασμό και περισσότερη σκέψη. Και αναγνωρίζει ξεκάθαρα ότι οι αμαρτίες της τελευταίας δεκαετίας μπορεί να ξεπλυθούν αν πετύχει έστω και ένα κλάσμα από αυτά που έχει ορκιστεί το CZI.
“Ακόμα κι αν μόνο το ένα τρίτο των πραγμάτων στα οποία ποντάρετε πετύχει”, λέει, “νομίζω ότι αυτό εξακολουθεί να δημιουργεί μεγάλη αξία στον κόσμο”.
