Μέχρι το 2030 η Κυπριακή Δημοκρατία θα είναι σε θέση να ολοκληρώσει τα αποχετευτικά έργα που βρίσκονται υπό εξέλιξη και περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα εφαρμογής της Κύπρου για την οδηγία επεξεργασίας των αστικών λυμάτων αξιοποιώντας και τις ευκαιρίες χρηματοδότησης που παρέχονται από τα ευρωπαϊκά κονδύλια.
Το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε σειρά μέτρων για βελτίωση της διαδικασίας παρακολούθησης και υλοποίησης των αποχετευτικών έργων, μέσω της οποίας η υλοποίηση των έργων παρακολουθείται στενά από υπουργική επιτροπή, αποτελούμενη από τους υπουργούς Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Εσωτερικών και Οικονομικών, λαμβάνοντας τα αναγκαία μέτρα για την τήρηση και όπου είναι δυνατό, την επίσπευση των χρονοδιαγραμμάτων.
Επίσης, για τον ίδιο λόγο, πραγματοποιείται στενή παρακολούθηση από τη μόνιμη ομάδα παρακολούθησης, το τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, τα συμβούλια αποχετεύσεων και άλλα κυβερνητικά τμήματα. Περαιτέρω, οι κυπριακές Αρχές ενημερώνουν την ευρωπαϊκή επιτροπή, ανά εξάμηνο, σχετικά με την εξέλιξη της υλοποίησης των έργων, καθώς επίσης και τα επιπρόσθετα μέτρα που λαμβάνονται.
Η κύρια υποχρέωση που ανέλαβε η Κυπριακή Δημοκρατία αφορά την εγκατάσταση κεντρικών αποχετευτικών δικτύων και σταθμών επεξεργασίας λυμάτων σε κοινότητες και δήμους με ισοδύναμο πληθυσμό μεγαλύτερο από 2.000 άτομα. Η μεταβατική περίοδος της Κύπρου για τις κοινότητες και δήμους της υπαίθρου έληξε την 31η Δεκεμβρίου του 2012.
Για την υλοποίηση των υπολειπόμενων αποχετευτικών έργων, εκτιμάται ότι θα δαπανηθούν €491,56 εκατ. Το σύνολο της κρατικής συνεισφοράς που θα απαιτηθεί την περίοδο 2023-2030 ανέρχεται στα €311,5 εκατ. H κρατική συνεισφορά που έχει ήδη καταβληθεί μέχρι σήμερα για τα τρέχοντα ή προγραμματισμένα έργα ανέρχεται στα €37,2 εκατ. και το μέγιστο ποσό συγχρηματοδότησης από τα Ταμεία Πολιτικής Συνοχής ανέρχεται στα €136,9 εκατ.
Για τους 29 οικισμούς που υπολείπονται για συμμόρφωση με την Οδηγία 91/271/ΕΟΚ, το υπόλοιπο της κρατικής συνεισφοράς που απαιτείται ανέρχεται στα €263,2 εκατ.
Για τους τέσσερις οικισμούς (Παλώδια, Ερήμη, Ποταμιά και Τερσεφάνου) που δεν εμπίπτουν στο εθνικό πρόγραμμα εφαρμογής της οδηγίας και για τους οποίους τα αποχετευτικά έργα είναι αναγκαίο να γίνουν, το υπόλοιπο της κρατικής συνεισφοράς που απαιτείται ανέρχεται στα €31,8 εκατ.
Για τα αποχετευτικά έργα που έχουν ήδη υλοποιηθεί και που αφορούν τόσον έργα που εμπίπτουν, όσο και έργα που δεν εμπίπτουν στο πρόγραμμα εφαρμογής της οδηγίας, το υπόλοιπο της κρατικής συνεισφοράς που απαιτείται για την αποπληρωμή των οφειλών του Κράτους στα Συμβούλια Αποχετεύσεων ανέρχεται στα €16,5 εκατ.
Σε πέντε οικισμούς που κρίθηκε ότι τα έργα δεν μπορεί να είναι βιώσιμα χωρίς να υπάρξει κρατική συνεισφορά και αφορά στους Δήμους Αραδίππου, Λιβάδια, Ύψωνας, Δάλι και Πόλης Χρυσοχούς με συνολικό πληθυσμό 56.700, η αρμόδια υπουργική επιτροπή, προώθησε πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο για την αναθεώρηση της μέχρι σήμερα ισχύουσας πολιτικής για την κρατική συνεισφορά στην κατασκευή των αποχετευτικών τους έργων, με στόχο την επίλυση του χρόνιου προβλήματος χρηματοδότησης ή και βιωσιμότητας τους.
Με βάση την απόφαση η κρατική συνεισφορά θα καλύπτει τυχόν «έλλειμμα χρηματοδότησης» έτσι ώστε το αποχετευτικό έργο που θα υλοποιηθεί στον κάθε Δήμο να είναι βιώσιμο. Το τυχόν έλλειμμα χρηματοδότησης υπολογίζεται στα €71,32 εκατ., ενώ ταυτόχρονα η απαιτούμενη χρηματοροή που θα πρέπει να εξασφαλιστεί κατά την εκτέλεση των έργων ανέρχεται στα €189,15 εκατ.
Σημειώνεται ότι προηγήθηκε προσφυγή παράβασης στις 20/3/2019 από την Κομισιόν κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας, βάσει του Άρθρου 258 της Συνθήκης Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) και η οποία οδήγησε στην καταδικαστική απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) ημερομηνίας 5/3/2020. Η εν λόγω καταδικαστική απόφαση αφορά στη μη συμμόρφωση της Κύπρου με τις πρόνοιες της οδηγίας για 31 εκ των 57 οικισμών του προγράμματος εφαρμογής. Μετά την εξέλιξη αυτή δύο οικισμοί (Παλιομέτοχο και Κοκκινοτριμιθιά) είχαν πλέον συμμορφωθεί.
Στις 19/4/2023 απεστάλη προειδοποιητική επιστολή από την Κομισιόν. Στην επιστολή της η Κομισιόν συμπεραίνει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει διασφαλίσει ότι τα αστικά λύματα 29 οικισμών (Αραδίππου, Ύψωνας, Δάλι, Βoρόκληνη, Δερύνεια, Σωτήρα, Ξυλοφάγου, Περβόλια, Κολόσσι, Πόλη Χρυσοχούς, Λιβάδια, Δρομολαξιά, Πέρα Χωριό-Νήσου, Λιοπέτρι, Αυγόρου, Κίτι, Φρέναρος, Ορμήδεια, Τραχώνι, Επισκοπή, Ξυλοτύμπου, Πάνω Πολεμίδια, Πύλα, Λύμπια, Παρεκκλησιά, Κακοπετριά, Άχνα, Μενεού και Πύργος) συλλέγονται και υπόκεινται σε δευτεροβάθμια ή ισοδύναμη επεξεργασία πριν από την απόρριψή τους.
Κατάσταση υλοποίησης των έργων
Πάνω Πολεμίδια: Οι κατασκευαστικές εργασίες του σταθμού επεξεργασίας λυμάτων στη Δυτική Λεμεσό του Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λεμεσού-Αμαθούντας, ο οποίος θα εξυπηρετεί όλο το παραγόμενο φορτίο αστικών λυμάτων του εν λόγω οικισμού έχουν ολοκληρωθεί. Οι υποχρεώσεις για τον υπό αναφορά οικισμό σύμφωνα με τις πρόνοιες της οδηγίας θα εκπληρωθούν στις 31/10/2023.
Παρεκκλησιά και Πύργος: Οι κατασκευαστικές εργασίες για τα δίκτυα συλλογής βρίσκονται σε εξέλιξη και θα ολοκληρωθούν στις 31/12/2023.
Δερύνεια, Σωτήρα, Ξυλοφάγου, Λιοπέτρι, Αυγόρου, Φρέναρος, Ορμήδεια, Ξυλοτύμπου και Άχνα: Για τους εννέα οικισμούς, οι κατασκευαστικές εργασίες των αντλιοστασίων και του σταθμού επεξεργασίας λυμάτων στην Άχνα, ο οποίος θα εξυπηρετεί όλο το παραγόμενο φορτίο αστικών λυμάτων των εν λόγω οικισμών, βρίσκονται σε εξέλιξη και θα ολοκληρωθούν στις 31/12/2023.
Κακοπετριά: Οι κατασκευαστικές εργασίες των αντλιοστασίων και του σταθμού επεξεργασίας λυμάτων στη Σολέα, ο οποίος θα εξυπηρετεί όλο το παραγόμενο φορτίο του εν λόγω οικισμού, βρίσκονται σε εξέλιξη. Ως νέα ημερομηνία ολοκλήρωσης των κατασκευαστικών εργασιών καθορίστηκε η 31/7/2024.
Κίτι, Περβόλια, Μενεού και Δρομολαξιά: Για τους τέσσερις οικισμούς οι κατασκευαστικές εργασίες για τα δίκτυα συλλογής και τα αντλιοστάσια, μέσω τεσσάρων κατασκευαστικών συμβολαίων, θα ξεκινήσουν εντός του 2023 με στόχο να ολοκληρωθούν στις 30/4/2027.
Πόλη Χρυσοχούς: Για τον οικισμό είναι υπό εξέλιξη η διαγωνιστική διαδικασία για την πρόσληψη των συμβούλων μελετητών που θα εκπονήσουν την αναθεώρηση και επικαιροποίηση των μελετών, τον σχεδιασμό και την επίβλεψη των έργων κατασκευής των δικτύων συλλογής του οικισμού, καθώς και για τον σταθμό επεξεργασίας λυμάτων, ο οποίος θα εξυπηρετεί τον οικισμό. Οι υποχρεώσεις για τον υπό αναφορά οικισμό σύμφωνα με τις πρόνοιες της οδηγίας θα εκπληρωθούν την 1/11/2028.
Ύψωνας, Κολόσσι, Τραχώνι και Επισκοπή: Για τους τέσσερις οικισμούς, η καθυστέρηση που παρατηρείται στο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του έργου οφείλεται στην εξασφάλιση χρηματοδοτικών πόρων από το Κράτος και το Συμβούλιο Αποχετεύσεων Λεμεσού-Αμαθούντας για την κατασκευή του έργου, το οποίο αποτέλεσε σημαντική τροχοπέδη στην έναρξη των απαιτούμενων μελετών του έργου. Η ημερομηνία ολοκλήρωσης των κατασκευαστικών εργασιών είναι η 30/5/2029.
Αραδίππου, Λιβάδια, Πύλα, Βορόκληνη: Για τους τέσσερις οικισμούς Αραδίππου η ημερομηνία ολοκλήρωσης των κατασκευαστικών εργασιών είναι η 1/9/2029.
Δάλι, Λύμπια και Πέρα Χωρίο-Νήσου: Ο οικισμός Λυμπιών έχει ήδη ενταχθεί στο Συμβούλιο Αποχετεύσεων Λευκωσίας, ενώ για τους οικισμούς Ιδαλίου και Πέρα Χωρίου-Νήσου η διαδικασία βρίσκεται σε τελικό στάδιο. Ως νέα ημερομηνία ολοκλήρωσης των κατασκευαστικών εργασιών καθορίστηκε η 31/3/2029.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Κάθε μέρα αυξάνεται το πρόστιμο
Κάθε ημέρα που περνά χωρίς τα έργα για την επεξεργασία λυμάτων στους 29 οικισμούς που εκκρεμούν, αυξάνει το πρόστιμο που καλείται να πληρώσει η Κυπριακή Δημοκρατία. Η Κυβέρνηση πρέπει να δείξει περισσότερη αποφασιστικότητα για το θέμα και να το παρακολουθεί ώστε να δίνονται άμεσες λύσεις για να ξεπερνιούνται τα όποια προβλήματα προκύπτουν. Η καθυστέρηση υλοποίησης του προγράμματος αποχετευτικών έργων οφείλεται στην καθυστέρηση λόγω της οικονομικής κρίσης, αλλά και τις γραφειοκρατικές διαδικασίες και την εμπλοκή σε προσφορές. Παρατηρήθηκαν μεν αγκυλώσεις στην προώθηση των έργων που έπρεπε να ξεπεραστούν νωρίτερα, ενώ πρέπει να στηριχθεί και οικονομικά η όλη προσπάθεια ώστε αν είναι δυνατό να υπάρξει συμμόρφωση με την κοινοτική οδηγία όσο το δυνατό γρηγορότερα.
