Η πλήρης εξάρτηση της υδροδότησης των μεγάλων αστικών κέντρων και των παραλιακών περιοχών από την αφαλάτωση, οδηγεί το κράτος, σε μια χρονιά, όπως η φετινή, με πολύ χαμηλή εισροή νερού στα φράγματα, να καλύψει όσο το δυνατόν περισσότερες ανάγκες από τις πέντε μονάδες αφαλάτωσης που λειτουργούν στην Κύπρο.

Η συνολική παραγωγή και των πέντε μονάδων μπορεί να συνεισφέρει μέχρι και 280.000 κυβικά μέτρα νερού την ημέρα. Το κόστος για την αγορά νερού από τις μονάδες αφαλάτωσης τα προηγούμενα έξι χρόνια ανήλθε στα €460 εκατ. Για το 2022, το κόστος ανήλθε σε €88,7 εκατ. πλέον ΦΠΑ, και αντιπροσωπεύει την αξία 53 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων (κ.μ.) νερού. Ουσιαστικά, η συνεισφορά του αφαλατωμένου νερού στην ύδρευση κάλυψε το 2022 το 53,6%.

Σε σύγκριση με το 2021, τόσο η συνολική παράγωγή αφαλατωμένου νερού, όσο και το συνολικό κόστος ήταν πολύ χαμηλότερο, παρ’ όλο που η συνεισφορά ήταν περίπου στα ίδια επίπεδα και κάλυψε το 52,2%. Συγκεκριμένα, το 2021 για την αγορά αφαλατωμένου νερού δαπανήθηκαν €52,6 εκατ. για 48,8 εκατ. κ.μ. νερού. Στα πιο πάνω ποσά περιλαμβάνεται και το κόστος για το μη παραγόμενο νερό. Σημειώνεται ότι το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων είναι υποχρεωμένο να καταβάλει το κόστος εφεδρείας των μονάδων, όπου το κόστος είναι χαμηλότερο των €0,20 ανά κ.μ. για τις τρεις μονάδες, εκτός του Βασιλικού και της Λεμεσού όπου το κόστος ξεπερνά τα €0,30 ανά κ.μ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Υπ. Γεωργίας: Η εμπειρία της Κύπρου στην αφαλάτωση ελπίδα για άλλες χώρες

Το χαμηλότερο κόστος που πληρώνει το κράτος για εφεδρεία, είναι στη μονάδα αφαλατωμένου νερού Λάρνακας. Στην εν λόγω μονάδα το κόστος για εφεδρεία ανέρχεται σε €0,0651 το κυβικό μέτρο νερό, ενώ η παραγωγή αφαλατωμένου νερού κοστίζει €1,0367 το κ.μ. Στη μονάδα αφαλάτωσης Δεκέλειας η παραγωγή νερού κοστίζει €1,779 κ.μ. και η εφεδρεία €0,1761.

Η λειτουργία της μονάδας Βασιλικού κοστίζει €1,7351 και εφόσον τεθεί σε εφεδρεία €0,3605. Στη μονάδα αφαλάτωσης Λεμεσού βρίσκουμε το ακριβότερο νερό όταν η μονάδα βρίσκεται σε εφεδρεία κι κοστίζει €0,3963 ο κ.μ., ενώ η μονάδα σε λειτουργία κοστίζει €1,6563. Παράλληλα, η μονάδα της Πάφου σε εφεδρεία κοστίζει €0,1309 κ.μ. και σε λειτουργία €1,3044 κ.μ.

Για το 2023, έχει αποφασιστεί η παραχώρηση 103 εκατ. κ.μ. νερού για ύδρευση και 57 εκατ. κ.μ. νερού για άρδευση. Για κάλυψη της ζήτησης, του 1,2 εκατ. πληθυσμού της Κύπρου και 3 με 4 εκατ. τουριστών, προκύπτουν ανάγκες αφαλατωμένου νερού 60 εκατ. κ.μ. νερού, ενώ το 2022 η κατανάλωση αφαλατωμένου νερού έφθασε τα 52,7 εκατ.

Προς το σκοπό αυτό απαιτούνται πρόσθετες πιστώσεις ύψους €59 εκατ. προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες αφαλατωμένου νερού. Για σκοπούς ύδρευσης θα αξιοποιηθούν και 37 εκατ. από τα φράγματα, σε σύγκριση με 42,2 εκατ. το 2022. Όσον αφορά τις γεωτρήσεις, απαιτούνται 6 εκατ. Για τις περιοχές που υδροδοτούνται από το Ενιαίο Σχέδιο Νοτίου Αγωγού απαιτούνται 87 εκατ. συνολικά, ενώ για το έργο της Πάφου 16 εκατ.

Την κάλυψη των αναγκών νερού για ύδρευση από τα κυβερνητικά υδατικά έργα κατά 100% και παράλληλα την παροχή ποσοτήτων νερού για άρδευση που θεωρεί ικανοποιητικές το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ), με σκοπό την εξυπηρέτηση των γεωργικών αναγκών και παράλληλα τη διαφύλαξη αρκετών ποσοτήτων νερού στα φράγματα, ώστε να υπάρχει σχετική επάρκεια για τα επόμενα δύο χρόνια τουλάχιστον, ενέκρινε το Υπουργικό Συμβούλιο έπειτα από πρόταση του Υπουργού Γεωργίας.

Η απόφαση αφορά την παραχώρηση 103 εκατ. κ.μ. νερού για ύδρευση και 57 εκατ. κ.μ. νερού για άρδευση. Ουσιαστικά, το Υπουργικό Συμβούλιο υιοθέτησε την εισήγηση του ΤΑΥ προς τη Συμβουλευτική Επιτροπή Διαχείρισης Υδάτων (ΣΕΔΥ).

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΤΑΥ, οι βροχοπτώσεις της περιόδου 1/10/2022 μέχρι 12/4/2023 έφθασαν τα 389,9 χιλιοστόμετρα ή στο 83% της κανονικής βροχόπτωσης. Μέχρι τον Απρίλιο του 2023, η συνολική εισροή νερού στα μεγάλα φράγματα έφθασε τα 42 εκατ. κ.μ., ενώ στις 12/4/2023, τα συνολικά αποθέματα στα μεγάλα φράγματα, είχαν φθάσει στα 200,7 εκατ. κ.μ. ή στο 69% της πληρότητάς τους.

Για άρδευση θα απαιτηθούν 35 εκατ. κ.μ. νερού για τις περιοχές που καλύπτει το ΕΣΝΑ, 14 εκατ. για το έργο Πάφου, 6,7 εκατ. για το έργο Χρυσοχούς και 1,3 εκατ. για τα έργα της επαρχίας Λευκωσίας. Συνολικά, για άρδευση θα παραχωρηθούν 41,4 εκατ. από τα φράγματα, 9,6 εκατ. από γεωτρήσεις και 6 εκατ. ανακυκλωμένο νερό.

Σε σχέση με το ανακυκλωμένο νερό, το 2022 παραχωρήθηκαν 5,8 εκατ. για το ΕΣΝΑ από το Συμβούλιο Αποχετεύσεων Λεμεσού – Αμαθούντας. Ωστόσο, την περσινή χρονιά, παραχωρήθηκαν για άρδευση και ποσότητες από τους σταθμούς επεξεργασίας λυμάτων της Βαθιάς Γωνιάς 2,3 εκατ., Λάρνακας 2,2 εκατ., Ανθούπολης 0,4 εκατ. και από τα συμβούλια αποχετεύσεων Παραλιμνίου και Αγίας Νάπας 1,6 εκατ. και 0,9 εκατ., αντίστοιχα. Επομένως, το σύνολο του ανακυκλωμένου νερού που παραχωρήθηκε το έτος ανέρχεται στα 13,2 εκατ. κ.μ. νερού.

Πώς μοιράζεται το νερό από τα φράγματα

Για τις περιοχές που υδροδοτούνται από το Ενιαίο Σχέδιο Νοτίου Αγωγού (ΕΣΝΑ) τα αποθέματα νερού στα φράγματα την Πρωτοχρονιά του 2023 ήταν 119,7 εκατ. κ.μ. Τα φράγματα του ΕΣΝΑ (Κούρης, Καλαβασός, Λεύκαρα, Διπόταμος, Γερμασόγεια, Πολεμίδια, Αρμίνου) καλύπτουν τις υδρευτικές ανάγκες όλων των επαρχιών πλην της Πάφου. Σημειώνεται ότι την περίοδο Ιανουαρίου – Απριλίου 2023 η εισροή νερού έφθασε τα 22,3 εκατ. κ.μ. με τα ολικά αποθέματα και στα επτά φράγματα ΕΣΝΑ να φθάνουν τα 142 εκατ.

Η προτεινόμενη παραγωγή από αφαλατώσεις είναι 57 εκατ. από το ΕΣΝΑ, ενώ σημειώνεται ότι οι αφαλατώσεις σε περιόδους ανομβρίας παράγουν 68 εκατ. Πόσιμο νερό 2,5 εκατ. θα διατεθεί από γεωτρήσεις, ενώ για σκοπούς άρδευσης θα αντληθούν από γεωτρήσεις επιπλέον 4,5 εκατ. Άλλα 6 εκατ. προέρχονται από ανακυκλωμένο νερό. Επομένως, τα συνολικά υδατικά αποθέματα είναι 212 εκατ. Το σύνολο των αναγκών είναι 138,7 εκατ. και υπολογίζεται ότι στο τέλος της χρονιάς θα υπάρχουν αποθέματα στα φράγματα του Νοτίου Αγωγού 73,3 εκατ. Οι ανάγκες κατανέμονται σε ύδρευση 87 εκατ., άρδευση από φράγματα 24,5 εκατ., άρδευση από ανακυκλωμένο/ γεωτρήσεις 10,5 εκατ., εμπλουτισμός Αρμίνου 2,3 εκατ., εξάτμιση 8,3 εκατ. και απώλειες 6,1 εκατ.

Οι συνολικές ανάγκες από φράγματα θα φθάσουν το 2023 τα 68,7 εκατ. κ.μ. εκ των οποίων 27,5 για ύδρευση, 24,5 εκατ. για άρδευση, 14,4 εκατ. εξάτμιση/ απώλειες και εμπλουτισμός Αρμίνου 2,3 εκατ.

Το σύνολο των αναγκών της επαρχίας Πάφου για το 2023 είναι 35 εκατ. εκ των οποίων τα 16 εκατ. αφορούν την ύδρευση και 14 εκατ. την άρδευση. Αναμένεται 5 εκατ. να εξατμιστούν και απώλειες από τα φράγματα. Με βάση την εκτίμηση του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων τα αποθέματα στα φράγματα στις 31 Δεκεμβρίου θα είναι 36,2 εκατ. Συνολικά, 23,7 εκατ. κ.μ. είναι οι ανάγκες από φράγματα, από τα οποία 9,5 εκατ. αφορούν την ύδρευση, 9,2 εκατ. την άρδευση και 5 εκατ. εξάτμιση/ απώλειες. Για τις ανάγκες της ύδρευσης θα χρειαστούν επιπλέον 3 εκατ. από αφαλατώσεις και 3,5 εκατ. από γεωτρήσεις. Άλλα 3,8 εκατ. θα αξιοποιηθούν για άρδευση με γεωτρήσεις και ανακυκλωμένο νερό. Την 1η Ιανουαρίου 2023 τα αποθέματα νερού στα φράγματα στην επαρχία Πάφου ήταν 54,4 εκατ.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Αποφυγή υπερβολικής κατανάλωσης

Με την κατασκευή των αφαλατώσεων σε όλες τις επαρχίες, διασφαλίζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό οι ανάγκες σε πόσιμο νερό, ιδιαίτερα σε τουριστικές περιοχές, αλλά και αστικά κέντρα. Μπορεί η αφαλάτωση να αποτελεί ακριβή λύση, αλλά ποιος ξεχνά τις περικοπές νερού του παρελθόντος και την ταλαιπωρία των πλείστων νοικοκυριών; Τώρα, τα προβλήματα είναι περιορισμένα και αυτά προκύπτουν στην περίπτωση ανομβρίας μερικών χρόνων κυρίως σε ορεινές περιοχές σε περιόδους εξαιρετικά αυξημένης ζήτησης όπου οι ανάγκες σε πόσιμο νερό εξαρτώνται αποκλειστικά από γεωτρήσεις. Το γεγονός ότι ο εφιάλτης των περικοπών είναι πλέον παρελθόν, δεν σημαίνει ότι τα νοικοκυριά δεν πρέπει να χρησιμοποιούν το νερό με σύνεση φειδώ και να αποφεύγουν τη σπατάλη.