Στη λήψη σημαντικών αποφάσεων για την αναβάθμιση του κτηνοτροφικού κλάδου, ιδιαίτερα μετά και την καταχώρηση του χαλλουμιού ως προϊόντος Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) προχωρεί η κυβέρνηση με τη διαμόρφωση στρατηγικής και πολυετούς πλάνου δράσης.
Με σκοπό την αξιολόγηση των κτηνοτροφικών περιοχών/ ζωνών και εγκαταστάσεων και εισηγήσεις για αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκαλούνται ετοιμάστηκε έκθεση Τεχνικής Επιτροπής, για την οποία ενημερώθηκε το Υπουργικό Συμβούλιο την περασμένη Τετάρτη από τον υπουργό Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Πέτρο Ξενοφώντος.
Η Τεχνική Επιτροπή μετά από αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης των κτηνοτροφικών περιοχών και ζωνών, καθώς και όλων των κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων σε κάθε επαρχία, εισηγείται τη λήψη βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων μέτρων.
Στα βραχυπρόθεσμα μέτρα που καλύπτουν την περίοδο που διανύουμε μέχρι το 2025, προγραμματίζεται η βελτίωση των υποδομών υφιστάμενων κτηνοτρόφων για διαχείριση αποβλήτων και όμβριων υδάτων. Την ίδια περίοδο, αναμένεται να ληφθούν μέτρα για ορθή χωροταξική ανάπτυξη της κτηνοτροφίας και συγκεκριμένα την επισκόπηση και αξιολόγηση των υφιστάμενων κτηνοτροφικών ζωνών για έλεγχο εάν προσφέρονται για κτηνοτροφική ανάπτυξη και διαφοροποίηση ανάπτυξης της κτηνοτροφίας σε κάθε κτηνοτροφική ζώνη ανάλογα με το είδος εκτροφής (χοίροι, πουλερικά, αιγοπρόβατα, βοοειδή) και το βαθμό προκαλούμενης οχληρίας.
Περιλαμβάνεται ακόμα η ανάπτυξη νέας κτηνοτροφικής περιοχής στον Δήμο Αραδίππου και στην ανάπτυξη των Κτηνοτροφικών Ζωνών Κάτω Πολεμιδιών, Αβδελλερού και Ψευδά. Διερευνάται ακόμα η δυνατότητα για συμπερίληψη ελάχιστης απόστασης νέων οικιστικών ζωνών από περιοχές όπου υπάρχει οργανωμένη κτηνοτροφική ανάπτυξη στα Βασικά Κριτήρια Επέκτασης Οικιστικών Ζωνών, της τάξης των 1.000 μέτρων.
Εντός της τριετίας 2026 – 2028 γίνονται προσπάθειες για ανάπτυξη νέων κτηνοτροφικών περιοχών στις κοινότητες Σωτήρας Λεμεσού ή στην ευρύτερη περιοχή, ευρύτερη περιοχή Μαρκί και στους Άγιους Ηλιόφωτoυς, ως επίσης, ανάπτυξη της Κτηνοτροφικής Ζώνης Αθηένου και του Αγίου Κενδέα Αυγόρου.
Την ίδια περίοδο, προγραμματίζεται η κατασκευή κεντρικών σταθμών επεξεργασίας κτηνοτροφικών αποβλήτων, ενώ αναμένεται να διερευνηθεί η πιθανότητα κατασκευής κατάλληλης υποδομής από τους κτηνοτρόφους για την ορθή φύλαξη των νεκρών ζώων. Προβλέπεται, επίσης, η εκπόνηση ειδικών μελετών για περιοχές με σημαντική πυκνότητα κτηνοτροφικών αναπτύξεων, σχετικά με τον καθορισμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, τις ανέσεις της ευρύτερης περιοχής και τη φέρουσα ικανότητα της.
Εντός της τριετίας 2029 – 2031 προγραμματίζεται η δημιουργία νέων κτηνοτροφικών περιοχών στην Κοινότητα Αγίου Σωζομένου και σε περιοχή εντός των ορίων της επαρχίας Πάφου για κάλυψη των αναγκών των ανατολικών κοινοτήτων της επαρχίας, ως επίσης, ανάπτυξη των Κτηνοτροφικών Ζωνών Καλοπαναγιώτη και Οράς.
Η έκθεση περιλαμβάνει ουσιαστικά την απεικόνιση της υφιστάμενης κατάστασης αναφορικά με τους τέσσερις κύριους παραγωγικούς κλάδους της κυπριακής κτηνοτροφίας, δηλαδή την αιγοπροβατοτροφία, την αγελαδοτροφία, τη χοιροτροφία και την πτηνοτροφία.
Στον τομέα της αιγοπροβατοτροφίας αναφέρεται ότι τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των παραγωγικών ζώων αυξάνεται ετήσια με ποσοστό 2,8%, ενώ ο αριθμός εκμεταλλεύσεων μειώνεται με ποσοστό 3%. Στον τομέα αυτόν παρά την αύξηση των νέων εκμεταλλεύσεων, η μείωση των παλιών και μικρών υφιστάμενων είναι μεγαλύτερη και γι’ αυτό παρατηρείται αύξηση στον αριθμό των ζώων και μείωση του αριθμού των εκμεταλλεύσεων.
Οι προοπτικές του τομέα κρίνονται ευοίωνες λόγω της καταχώρησης του χαλλουμιού ως προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ). Με σκοπό την επίτευξη των στόχων για ικανοποίηση του προτύπου του φακέλου για το προϊόν χαλλούμι θα δοθούν τα επόμενα χρόνια κίνητρα για αύξηση της παραγωγής αιγινού και πρόβειου γάλακτος. Στην Κύπρο λειτουργούν σήμερα 2.461 ποιμνιοστάσια με συνολικό αριθμό 444.464 παραγωγικών αιγοπροβάτων.
Στον τομέα της αγελαδοτροφίας τα τελευταία χρόνια οι γαλακτοφόρες αγελάδες αυξάνονται ετήσια με ποσοστό περίπου 7,5% και ο αριθμός των εκμεταλλεύσεων με ποσοστό 2,9%. Το Τμήμα Γεωργίας εκτιμά ότι ο τομέας έχει ήδη φτάσει στα όρια της ανάπτυξης του και μετά την καταχώριση του χαλλουμιού ως ΠΟΠ οι αγελαδοτρόφοι πρέπει να διερευνήσουν διεξόδους για διοχέτευση του αγελαδινού γάλακτος σε άλλη μορφή προϊόντος.
Παρ’ όλο που γενικά υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον νέων κτηνοτροφών να ασχοληθούν με τον τομέα αλλά και υφιστάμενων κτηνοτροφών για επέκταση των εκμεταλλεύσεων και αύξηση δυναμικότητας, θεωρείται ότι με την καταχώρηση του προτύπου χαλλουμιού η αύξηση ενδέχεται να μειωθεί. Στην Κύπρο λειτουργούν σήμερα 354 βουστάσια με συνολικό αριθμό 43.530 γαλακτοφόρων αγελάδων και 79.688 άλλων βοοειδών.
Άλλες διαπιστώσεις της Τεχνικής Επιτροπής
Προβλήματα σε επίπεδο κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης
(α) Έλλειψη κατάλληλων και επαρκών υποδομών για την ορθή αποθήκευση και επεξεργασία των παραγόμενων κτηνοτροφικών αποβλήτων.
(β) Έλλειψη υποδομής για περιορισμό των κτηνοτροφικών αποβλήτων εντός των ορίων των εγκαταστάσεων.
(γ) Έλλειψη κεντρικών/ ομαδικών σταθμών κτηνοτροφικών αποβλήτων σε περιοχές με συσσωρευμένη κτηνοτροφική δραστηριότητα ή η μη βιώσιμη λειτουργία των υφιστάμενων σταθμών.
(δ) Ύπαρξη κτηνοτροφικών υποστατικών για τα οποία δεν έχει εξασφαλιστεί άδεια οικοδομής και λειτουργούν παράνομα.
(ε) Σε ορισμένες περιπτώσεις, αδυναμία συμμόρφωσης με τις πρόνοιες της κτηνιατρικής νομοθεσίας για την ευημερία των ζώων λόγω κακών συνθηκών διαβίωσης των ζώων, τη διαχείριση και το επίπεδο υγείας (π.χ. μεγάλη συγκέντρωση κοπριάς στον χώρο σταβλισμού) και το συνωστισμό (π.χ. ελάχιστος ελεύθερος χώρος ανά ζώο) των εκτρεφόμενων ζώων.
(στ) Στενή γειτνίαση των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων μεταξύ τους σε βαθμό που μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για τη βιοασφάλεια.
Χωροταξική ανάπτυξη της κτηνοτροφίας
(α) Η επέκταση των οικιστικών ζωνών καθώς και η ανέγερση μεμονωμένων κατοικιών περιόρισε τις αποστάσεις από τις κτηνοτροφικές ζώνες και περιοχές και αναπόφευκτα προκαλεί προβλήματα.
(β) Η χρήση σημαντικών εκτάσεων γεωργικής και κτηνοτροφικής γης από αναπτύξεις όπως φωτοβολταϊκά πάρκα, μεγάλες αθλητικές ή ψυχαγωγικές αναπτύξεις.
(γ) Η ύπαρξη ανεκμετάλλευτων κτηνοτροφικών ζωνών λόγω έλλειψης υποδομών/ πρόσβασης.
(δ) Έλλειψη επαρκών εργαλείων ενημέρωσης του ενδιαφερόμενου κοινού.
(ε) Η συνεχής αρνητική στάση των τοπικών Αρχών για την ανάπτυξη ή/ και επέκταση της κτηνοτροφίας εντός των ορίων τους.
(στ) Κατακερματισμός των αρμοδιοτήτων των εμπλεκόμενων Τμημάτων/ Υπηρεσιών, που αποτελεί τροχοπέδη στην επίλυση των προβλημάτων.
Διαδικασίες για ανάπτυξη της κτηνοτροφίας
(α) Έλλειψη επαρκούς και ολοκληρωμένης πληροφόρησης προς τους υφιστάμενους κτηνοτρόφους (κυρίως αιγοπροβατοτρόφους), για τις υποχρεώσεις τους σε θέματα εξασφάλισης πολεοδομικών αδειών και αδειών οικοδομής, καθώς και εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και της νομοθεσίας για την ευημερία των ζώων.
(β) Λόγω της ανάγκης για επέκταση του στεγασμένου χώρου ορισμένων κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων, προκύπτει θέμα υπέρβασης του συντελεστή δόμησης.
(γ) Αδυναμία του κράτους να ελέγξει, να αντιδράσει έγκαιρα και να λάβει αποτελεσματικά μέτρα για τον τερματισμό της λειτουργίας παράνομων κτηνοτροφικών υποστατικών και αποκατάστασης του περιβάλλοντος.
(δ) Αδυναμία ή προβλήματα με τα υφιστάμενα σχέδια επιδότησης και τη διαδικασία μετακίνησης ενός οχληρού υποστατικού, ιδιαίτερα σε χοιροστάσια όπου απαιτείται υψηλό ποσό αποζημίωσης.
