Από τις αρχές Νοεμβρίου 2023 η Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού (ΕΠΑ) ανακοίνωσε ότι, αφού εξέτασε την κοινοποίηση συγκέντρωσης που αφορά την απόκτηση μετοχικού κεφαλαίου της Hellenic Bank Public Company Limited από την Eurobank A.E., διαπίστωσε ότι η κοινοποιηθείσα συγκέντρωση εμπίπτει στις πρόνοιες του περί Ελέγχου των Συγκεντρώσεων Επιχειρήσεων Νόμου του 2014 και προκαλεί αμφιβολίες ως προς τη συμβατότητά της με τη λειτουργία του ανταγωνισμού στην αγορά παροχής υπηρεσιών καταθέσεων και στην αγορά παροχής υπηρεσιών χορηγήσεων.
Η ΕΠΑ κατέληξε ομόφωνα ότι προκύπτει η ανάγκη πλήρους διερεύνησης της συγκέντρωσης. Η Επιτροπή θα πρέπει να κοινοποιήσει την απόφασή της εντός τεσσάρων (4) μηνών από την ημερομηνία που υποβλήθηκαν στην υπηρεσία όλες οι αναγκαίες πληροφορίες.
Η Eurobank Α.Ε. προέβη σε απόκτηση του πλειοψηφικού πακέτου μετοχών της Ελληνικής, εξαγοράζοντας το σύνολο των μετοχών της Wargaming και της Poppy S.à r.l, καθώς και 1,6% από τη Senvest Management LLC. Εφόσον εξασφαλίσει τις εποπτικές εγκρίσεις-συμπεριλαμβανομένης της έγκρισης από την ΕΠΑ- η συμμετοχή της Eurobank Α.Ε. στο μετοχικό κεφάλαιο της Ελληνικής θα ανέλθει στο 55,3%.
Εν αναμονή των αποφάσεων της ΕΠΑ, ο οικονομολόγος, με ειδίκευση στον ανταγωνισμό, Παναγιώτης Αγησιλάου, διευθυντής της Trojan Economics, εξηγεί στον Φιλελεύθερο για ποιους λόγους γίνεται ο έλεγχος για συγκεντρώσεις μεταξύ επιχειρήσεων, ποιοι κίνδυνοι ελλοχεύουν για την ευημερία των πολιτών και τη λειτουργία επιχειρήσεων από τη μείωση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού στην αγορά και τοποθετείται για τους κινδύνους που θεωρεί ότι δυνατό να επιφέρει στη λειτουργία του κυπριακού τραπεζικού συστήματος μια ακόμα μεγαλύτερη συγκέντρωση στον τομέα.
Τι και γιατί εξετάζει η ΕΠΑ
Ποια είναι η σκοπιμότητα ελέγχου των συγκεντρώσεων μεταξύ επιχειρήσεων από την Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού;
Η Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού ασκεί προληπτικό έλεγχο σε συγκεντρώσεις στις οποίες εμπλέκονται σχετικά μεγάλες επιχειρήσεις. Ο έλεγχος αποσκοπεί να διασφαλίσει ότι οι εν λόγω συγκεντρώσεις (π.χ. εξαγορές, συγχωνεύσεις) δεν θα οδηγήσουν σε σημαντική μείωση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού, κατά τρόπο που να περιορίζεται η ευημερία των καταναλωτών, μέσω της επίδρασης στη διάρθρωση της αγοράς και κατ’ επέκταση στη μελλοντική συμπεριφορά των επιχειρήσεων.
Έχοντας ως σημείο αναφοράς τις συνθήκες ανταγωνισμού που θα διαμορφώνονταν χωρίς τη συγκέντρωση, η αξιολόγηση που γίνεται στο πλαίσιο του εν λόγω ελέγχου είναι μελλοντοστρεφής και επικεντρώνεται σε δύο κατευθύνσεις. Αφενός στο κατά πόσο ως αποτέλεσμα της εξασθένισης των ανταγωνιστικών πιέσεων καθίσταται πιθανή η αύξηση των τιμών ή/και η επιδείνωση άλλων κρίσιμων παραμέτρων άσκησης ανταγωνισμού (π.χ. ποιότητα προϊόντων / υπηρεσιών, καινοτομίες) ή δημιουργούνται ή/και ενισχύονται τα κίνητρα αποκλεισμού ανταγωνιστικών επιχειρήσεων. Αφετέρου, στο κατά πόσον ως αποτέλεσμα της συγκέντρωσης καθίσταται εφικτή ή διευκολύνεται η ανάπτυξη ή/και η διατήρηση αντι-ανταγωνιστικού συντονισμού των επιχειρήσεων στην αγορά.
Στη βάση ποιου κριτηρίου αποφασίζει η Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού εάν θα εγκρίνει ή όχι μια συγκέντρωση;
Η απόφαση για την έγκριση ή μη μίας συγκέντρωσης βασίζεται στο κριτήριο της σημαντικής παρακώλυσης του αποτελεσματικού ανταγωνισμού. Συναφώς, εάν κατόπιν αξιολόγησης που γίνεται διαπιστωθεί ότι η υπό εξέταση συγκέντρωση δύναται να προκαλέσει σημαντική παρακώλυση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού και δεν υπάρχουν βελτιώσεις αποτελεσματικότητας που να αντισταθμίσουν την αρνητική επίδραση στον ανταγωνισμό, τότε η συγκέντρωση δεν εγκρίνεται.
Σημειώνεται ότι η σημαντική παρακώλυση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού μπορεί να προκύψει ιδίως ως αποτέλεσμα της δημιουργίας ή της ενίσχυσης δεσπόζουσας θέσης στην αγορά. Ωστόσο, είναι δυνατόν να προκύψει και σε ολιγοπωλιακές αγορές με υψηλό βαθμό συγκέντρωσης, χωρίς κατ’ ανάγκην να δημιουργείται ή να ενισχύεται δεσπόζουσα θέση στην αγορά, λόγω εξάλειψης ενός σημαντικού παράγοντα ανταγωνισμού εξαιτίας της συγκέντρωσης.
Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι το πρότυπο απόδειξης εδράζεται στην εξισορρόπηση των πιθανοτήτων (balance of probabilities), δηλαδή, στο κατά πόσον η υπό εξέταση συγκέντρωση είναι περισσότερο ή λιγότερο πιθανό να καταλήξει σε σημαντική παρακώλυση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού.
Η περίπτωση Eurobank – Ελληνικής
Σας ανησυχεί η πρόσφατη ανακοίνωση εξαγοράς της Ελληνικής Τράπεζας από τη Eurobank S.A.;
Με ανησυχεί ιδιαίτερα η συγκεκριμένη περίπτωση συγκέντρωσης, όπως πιστεύω πρέπει να ανησυχεί όλους μας. Αυτό διότι η εν λόγω εξαγορά αφορά έναν τομέα στον οποίο τα τελευταία χρόνια υπήρξαν αρκετά δυσάρεστα γεγονότα, όπως η κατάρρευση της Λαϊκής Τράπεζας και του Συνεργατισμού, που επηρέασαν και ενδεχομένως να εξακολουθούν να επηρεάζουν αρνητικά τους καταναλωτές και ευρύτερα την οικονομία της Κύπρου. Τα εν λόγω γεγονότα οδήγησαν αφενός στον περιορισμό του φάσματος επιλογών για τους καταναλωτές (νοικοκυριά και επιχειρήσεις) και αφετέρου στη συγκέντρωση εξαιρετικά υψηλού μεριδίου αγοράς από πολύ μικρό αριθμό τραπεζών.
Η συγκεκριμένη εξαγορά με ανησυχεί μεταξύ άλλων και για τους ακόλουθους λόγους: Πρώτον, ο τραπεζικός τομέας της Κύπρου είναι ο πιο συγκεντρωμένος στην ΕΕ.
Δεύτερον, τα περιθώρια επιτοκίου σε νέα δάνεια στην Κύπρο είναι τα υψηλότερα στην ΕΕ. Τρίτον, τα καταθετικά επιτόκια στην Κύπρο είναι τα χαμηλότερα στην ΕΕ.
Τέταρτον, η Ελληνική Τράπεζα και η Eurobank Cyprus είναι στενοί ανταγωνιστές, ειδικότερα όσον αφορά τους επιχειρηματικούς πελάτες.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις παρατηρήσεις, εκτιμώ ότι η συγκεκριμένη εξαγορά θα αποτελέσει παράγοντα για την περαιτέρω αποδυνάμωση του ανταγωνισμού στον τραπεζικό τομέα της Κύπρου, με δυσμενείς και ενδεχομένως μη αναστρέψιμες επιδράσεις για τους καταναλωτές (νοικοκυριά και επιχειρήσεις).
Πέμπτον, θα δημιουργηθεί μια στενά ολιγοπωλιακή δομή αγοράς που θα καθιστά πιο πιθανή την ανάπτυξη ή/και τη διατήρηση αντιανταγωνιστικών συμπράξεων μεταξύ των τραπεζών, ειδικότερα των δύο μεγαλύτερων τραπεζών, που θα ελέγχουν πέραν του 90% της τραπεζικής αγοράς.
Ένας πρόσθετος λόγος ανησυχίας είναι η εκτίμηση ότι θα ακολουθήσει ένας νέος κύκλος εξαγορών και συγχωνεύσεων μεταξύ μικρότερων τραπεζών, σε μία ύστατη προσπάθεια να διατηρήσουν την ανταγωνιστική τους ικανότητα, που θα συρρικνώσει ακόμη περισσότερο το φάσμα επιλογών για τους καταναλωτές και θα οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση του βαθμού συγκέντρωσης του τραπεζικού τομέα της Κύπρου. Επιπλέον, εκτιμώ ότι είναι πολύ πιθανή η εξαγορά της Τράπεζας Κύπρου από άλλη ελληνική τράπεζα. Μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν κατά την άποψή μου εξαιρετικά ανησυχητική για τους ακόλουθους λόγους:
α) Και οι δύο συστημικές τράπεζες θα βρίσκονται υπό τον έλεγχο ξένων συμφερόντων, αυξάνοντας έτσι την ευαισθησία της κυπριακής οικονομίας σε εξωτερικούς κινδύνους.
β) Θα είναι πιο πιθανή η εξαγωγή ρευστότητας ή κερδών εκτός της οικονομίας, αποβαίνοντας σε βάρος των συμφερόντων της Κύπρου.
γ) Οι αποφάσεις που θα λαμβάνονται από τους ξένους ιδιοκτήτες πολύ πιθανόν να μην αντικατοπτρίζουν ή να αγνοούν τα εθνικά συμφέροντα της Κύπρου.
δ) Λόγω του μεγέθους των τραπεζών, μια τέτοια κατάσταση θα μπορούσε να υποσκάψει την εθνική κυριαρχία της Κύπρου.
Στο βαθμό που θα κριθεί ότι η εξαγορά της Ελληνικής Τράπεζας από την Eurobank S.A. δεν προκαλεί σημαντική παρακώλυση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού, κατά την άποψη μου θα είναι αδικαιολόγητο να υπάρξει διαφορετική απόφαση της Επιτροπής Προστασίας του Ανταγωνισμού σε σχέση με την πιθανή μελλοντική εξαγορά της Τράπεζας Κύπρου από άλλη ελληνική τράπεζα. Αυτό διότι τα μερίδια αγοράς των ελληνικών τραπεζών στην Κύπρο (π.χ. Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος (Κύπρου) Λτδ και Alpha Bank Cyprus Ltd) είναι σημαντικά πιο χαμηλά από το μερίδιο αγοράς της Eurobank Cyprus. Επομένως, εάν εγκριθεί η εξαγορά της Ελληνικής Τράπεζας από την Eurobank S.A., εύλογα αναμένεται ότι θα εγκριθεί και μια πιθανή μελλοντική εξαγορά της Τράπεζας Κύπρου από άλλη ελληνική τράπεζα.
Τι πρέπει να αξιολογήσει η ΕΠΑ
Πού πιστεύετε πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην αξιολόγηση της συγκεκριμένης συγκέντρωσης που βρίσκεται στο στάδιο της πλήρους διερεύνησης από την Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού;
Καταρχάς δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής ότι η συγκέντρωση αφορά τη δεύτερη και την τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα στην Κύπρο. Έχοντας υπόψη αυτή την παρατήρηση, πιστεύω ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε ορισμένα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά της τραπεζικής αγοράς, όπως είναι το μέγεθος των τραπεζών, ο εξαιρετικά υψηλός βαθμός συγκέντρωσης, τα υψηλά εμπόδια εισόδου και επέκτασης και η απουσία αντισταθμιστικής ισχύος από τους καταναλωτές. Επίσης, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη μη ανταγωνιστική συμπεριφορά των τραπεζών, όπως αντικατοπτρίζεται στα περιθώρια δανειστικών επιτοκίων και το ύψος των καταθετικών επιτοκίων.
Σχετικό με το ζήτημα αυτό είναι το ότι και οι δύο εμπλεκόμενες τράπεζες διαθέτουν σημαντική υπερβάλλουσα ρευστότητα, την οποία θα μπορούσαν να είχαν χρησιμοποιήσει για πιο επιθετικές στρατηγικές στο πλαίσιο άσκησης ουσιαστικού ανταγωνισμού, για αύξηση των μεριδίων αγοράς τους, πλην όμως δεν έχουν προχωρήσει σε κάτι τέτοιο.
Πολύ σημαντικό είναι και το ότι οι δύο εμπλεκόμενες τράπεζες είναι στενοί ανταγωνιστές μεταξύ τους ή/και θα μπορούσαν να θεωρηθούν δυνητικά στενοί ανταγωνιστές, ειδικότερα όσον αφορά τους επιχειρηματικούς πελάτες. Εξίσου σημαντικό είναι και το ότι η εν λόγω συγκέντρωση δεν φαίνεται να συμβάλλει στη δημιουργία πειστικών βελτιώσεων αποτελεσματικότητας προς όφελος των καταναλωτών της Κύπρου. Ακόμη και αν υπήρχαν κάποιες βελτιώσεις αποτελεσματικότητας, δεν θα είναι εφικτό να ληφθούν υπόψη καθότι εκτιμώ δεν θα λειτουργήσουν προς όφελος των καταναλωτών.
Κατά την άποψή μου, πολύ σημαντικό είναι και το γεγονός ότι ο τραπεζικός τομέας επηρεάζει την οικονομική δραστηριότητα και την καθημερινότητα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Συνεπώς, τυχόν αναποτελεσματικότητες του τραπεζικού τομέα διαχέονται στο σύνολο της οικονομίας, με δυσμενείς επιδράσεις τους καταναλωτές (νοικοκυριά και επιχειρήσεις) και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.
Όσον αφορά τις επιχειρήσεις, θεωρώ κρίσιμη την ανυπαρξία αξιόπιστων εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης, όπως είναι η κεφαλαιαγορά ή δευτερογενείς αγορές, π.χ. για χρεόγραφα ή παράγωγα χρεογράφων.
Εγκριτικές αποφάσεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού
Υπήρξαν στο παρελθόν περιπτώσεις όπου η Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού δεν ενέκρινε συγκεντρώσεις;
Όχι, δεν υπήρξαν τέτοιες περιπτώσεις. Υπήρξαν όμως περιπτώσεις όπου η Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού έχει εκδώσει εγκριτικές αποφάσεις επιβάλλοντας δεσμεύσεις στις συμμετέχουσες επιχειρήσεις.
Υπάρχουν αντίστοιχες υποθέσεις συγκεντρώσεων επιχειρήσεων όπου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να μην τις εγκρίνει;
Ναι, υπάρχουν τέτοιες περιπτώσεις, αλλά αφορούν μικρό αριθμό. Αναφέρω ενδεικτικά την πρόσφατη απόφαση με την οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκρινε ως ασυμβίβαστη με τη λειτουργία του αποτελεσματικού ανταγωνισμού τη συγκέντρωση που συνίστατο στην εξαγορά της σουηδικής εταιρείας Flugo Group Holdings AB, ιδιοκτήτριας εταιρείας της διαδικτυακής πλατφόρμας για κρατήσεις πτήσεων «eTraveli», από την αμερικάνικη Booking Holdings. Η εν λόγω συγκέντρωση δεν εγκρίθηκε, με το σκεπτικό ότι θα ενίσχυε τη δεσπόζουσα θέση της Booking Holdings στην αγορά των διαδικτυακών ταξιδιωτικών πρακτορείων και πιθανώς να οδηγούσε σε υψηλότερο κόστος για τα ξενοδοχεία και ενδεχομένως για τους καταναλωτές.
Μια άλλη πιο πρόσφατη απόφαση είναι αυτή που αφορούσε στην εξαγορά της εταιρείας Grail, που δραστηριοποιείται στον τομέα της παραγωγής τεστ καρκίνου, από την αμερικάνικη εταιρεία γενετικών δοκιμών Illumina. Η εν λόγω συγκέντρωση δεν εγκρίθηκε με το σκεπτικό ότι η Illumina θα είχε ως αποτέλεσμα της συγκέντρωσης κίνητρο να αποκλείσει τους ανταγωνιστές της Grail από την πρόσβαση σε τεχνολογία που κατείχε για την ανάπτυξη τεστ έγκαιρης ανίχνευσης καρκίνου με βάση τεστ αίματος. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι στη συγκεκριμένη υπόθεση η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέβαλε πρόστιμο €432 εκ. για παράβαση της νομικής υποχρέωσης των συμμετεχουσών επιχειρήσεων να αναστείλουν την εφαρμογή της συγκέντρωσης μέχρι τη λήψη εγκριτικής απόφασης.
Θα ενισχυθεί η ολιγοπωλιακή διάρθρωση
Πιστεύετε, κ. Αγησιλάου, ότι πρέπει να εγκριθεί η συγκεκριμένη συγκέντρωση;
Θεωρώ ότι η συγκεκριμένη συγκέντρωση δεν πρέπει να τύχει έγκρισης. Η άποψη μου εδράζεται στο ότι η εν λόγω συγκέντρωση ενισχύει την ολιγοπωλιακή διάρθρωση του τραπεζικού τομέα της Κύπρου, που ήδη χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά υψηλό βαθμό συγκέντρωσης. Επιπρόσθετα, εκτιμώ ότι η συγκέντρωση θα αποδυναμώσει περαιτέρω τις ανταγωνιστικές πιέσεις που ασκούνται στην αγορά και θα αποτελέσει το έναυσμα για πρόσθετες εξαγορές και συγχωνεύσεις τραπεζών, με αρνητικό αντίκτυπο στην ευημερία των καταναλωτών (νοικοκυριών και επιχειρήσεων).
Κατά συνέπεια, εκτιμώ ότι στο πλαίσιο της σφαιρικής αξιολόγησης και στη βάση του καθιερωμένου προτύπου απόδειξης δικαιολογείται να κριθεί ότι η συγκεκριμένη συγκέντρωση είναι πιο πιθανόν να προκαλέσει σημαντική παρακώλυση παρά να προάγει τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό.
Στην Κύπρο η μεγαλύτερη συγκέντρωση στον τομέα των τραπεζών
Θεωρείτε, κ. Αγησιλάου, ότι υπάρχει ικανοποιητικός ανταγωνισμός στον τραπεζικό τομέα της Κύπρου; Τι πρέπει να γίνει για να αυξηθεί ο ανταγωνισμός;
Θεωρώ ότι δεν υπάρχει ικανοποιητικός ανταγωνισμός στον τραπεζικό τομέα της Κύπρου και πιστεύω ότι αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ολιγοπωλιακή διάρθρωση της αγοράς και στην κατανομή του συντριπτικού μεριδίου αγοράς σε πολύ μικρό αριθμό τραπεζών.
Στη συνέχεια θα επιχειρήσω να τεκμηριώσω την άποψη μου, βάσει εργαλείων που έχει αναπτύξει η οικονομική επιστήμη, σε σχέση με τη μέτρηση του επιπέδου ανταγωνισμού μίας αγοράς. Συγκεκριμένα, θα κάνω αναφορά στον βαθμό συγκέντρωσης μίας αγοράς που θεωρείται ότι μετρά έμμεσα το επίπεδο της ανταγωνιστικής έντασης. Επιπλέον, θα κάνω αναφορά στα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων, που θεωρούνται ένα άμεσο εργαλείο μέτρησης του επιπέδου ανταγωνισμού μίας αγοράς.
Γενικά, θεωρείται ότι όσο πιο συγκεντρωμένη είναι μία αγορά και όσο πιο ψηλά είναι τα περιθώρια κέρδους που επιτυγχάνουν οι επιχειρήσεις που λειτουργούν εντός αυτής, τόσο χαμηλότερη είναι η ανταγωνιστική ένταση και αντίστροφα.
Έχοντας υπόψη τα πιο πάνω, διαπιστώνεται με βάση στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ότι η Κύπρος έχει τον υψηλότερο βαθμό συγκέντρωσης στον τραπεζικό τομέα μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, εκτιμώμενο βάσει των περιουσιακών στοιχείων των πέντε μεγαλύτερων τραπεζών. Επιπρόσθετα, διαπιστώνεται ότι ο δείκτης συγκέντρωσης του τραπεζικού τομέα της Κύπρου είναι υπερδιπλάσιος από τον μέσο όρο της ΕΕ.
Περαιτέρω, διαπιστώνεται ότι από το 2018 μέχρι και σήμερα οι τράπεζες στην Κύπρο έχουν το υψηλότερο περιθώριο επιτοκίου σε νέα δάνεια σε επίπεδο ΕΕ. Η διαφορά του περιθωρίου επιτοκίου των τραπεζών στην Κύπρο και του μέσου περιθωρίου επιτοκίου σε επίπεδο ΕΕ εκτιμάται σε 1,13% (περίπου 1,61 φορές πιο ψηλό στην Κύπρο). Η εν λόγω διαφορά ήταν μικρότερη περί το 0,42% (περίπου 1,21 φορές πιο ψηλό στην Κύπρο) την περίοδο 2013-2017, δηλαδή, μετά την κατάρρευση της Λαϊκής Τράπεζας και πριν την κατάρρευση του Συνεργατισμού. Την περίοδο 2007-2012, δηλαδή πριν την κατάρρευση της Λαϊκής Τράπεζας, οι τράπεζες στην Κύπρο είχαν μικρότερο περιθώριο επιτοκίου συγκριτικά με το μέσο περιθώριο επιτοκίου σε επίπεδο ΕΕ περί το 0,25% (περίπου 1,15 φορές πιο χαμηλό στην Κύπρο).
Η διαχρονική εξασθένιση του ανταγωνισμού στον τραπεζικό τομέα της Κύπρου επιβεβαιώνεται και στη βάση στοιχείων που αφορούν το ύψος των καταθετικών επιτοκίων. Συγκεκριμένα, από στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας διαπιστώνεται ότι από το τέλος του 2018, δηλαδή, μετά από την κατάρρευση του Συνεργατισμού, τα καταθετικά επιτόκια στην Κύπρο είναι τα χαμηλότερα στην ΕΕ.
Σημειώνεται ότι, την περίοδο 12/2008 – 3/2013, δηλαδή, πριν την κατάρρευση της Λαϊκής Τράπεζας, τα καταθετικά επιτόκια στην Κύπρο ήταν υψηλότερα από τον αντίστοιχο μέσο όρο στην ΕΕ κατά 1,54% (περίπου 1,56 φορές πιο ψηλά στην Κύπρο). Την περίοδο 4/2013 – 9/2018, δηλαδή, πριν την κατάρρευση του Συνεργατισμού, τα καταθετικά επιτόκια στην Κύπρο ήταν υψηλότερα κατά 1,32% (περίπου 2,4 φορές πιο ψηλά) από τον αντίστοιχο μέσο όρο στην ΕΕ.
Στον αντίποδα, την περίοδο 10/2018 – 8/2023, δηλαδή, μετά την κατάρρευση του Συνεργατισμού, τα καταθετικά επιτόκια στην Κύπρο ήταν 0,52% (περίπου 2,5 φορές) πιο χαμηλά από τον μέσο όρο της ΕΕ.
Από τα πιο πάνω εμπειρικά στοιχεία, συνάγεται ότι η διάρθρωση του τραπεζικού τομέα της Κύπρου δεν προάγει τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό. Επίσης, συνάγεται ότι η αλλαγή στη συμπεριφορά των τραπεζών στην Κύπρο, όπως αντανακλάται στα περιθώρια επιτοκίου σε νέα δάνεια και στο ύψος των καταθετικών επιτοκίων, ήταν απόρροια της ραγδαίας αύξησης που σημειώθηκε στο βαθμό συγκέντρωσης της τραπεζικής αγοράς την τελευταία δεκαετία.
Θεωρώ ότι για να αυξηθεί ο ανταγωνισμός θα πρέπει να περιοριστεί ο βαθμός συγκέντρωσης του τραπεζικού τομέα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την επιπλέον δραστηριοποίηση τουλάχιστον μίας νέας μεγάλης τράπεζας στην Κύπρο. Δεν θα ήμουν αρνητικός να δοθούν κίνητρα προς αυτή την κατεύθυνση. Εκτιμώ ότι τα οφέλη που θα προκύψουν από την αύξηση της ανταγωνιστικής έντασης στον τραπεζικό τομέα υπερβαίνουν κατά πολύ το κόστος που αναμένεται ότι θα έχουν τα εν λόγω κίνητρα.
Επιπλέον, για να αυξηθεί ο ανταγωνισμός στον τραπεζικό τομέα θα πρέπει να περιοριστεί ο ρόλος των τραπεζών όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών διαμεσολάβησης. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την υιοθέτηση δέσμης μέτρων για την ανάπτυξη και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης προς τις κεφαλαιαγορές και τις δευτερογενείς αγορές χρεογράφων.
