Με κάποια άνεση και χωρίς την πίεση των δημοσιονομικών ευρωπαϊκών κανόνων προχωρά η Κύπρος τα επόμενα χρόνια, στη βάση της σχετικά χαλαρής δημοσιονομικής πολιτικής στην οποία οδηγεί η προχθεσινή πολύ σημαντική συμφωνία στο Ecofin, μεταξύ των υπουργών Οικονομικών των μελών της ΕΕ.
Πηγές του Υπουργείου Οικονομικών, σχολιάζοντας στον «Φ» τη συμφωνία των υπουργών Οικονομικών για το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας, που επιτεύχθηκε ύστερα από μια σύγκλιση της τελευταίας στιγμής μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας και με τη συναίνεση της τρίτης μεγάλης ευρωπαϊκής οικονομικής δύναμης, της Ιταλίας, ανέφεραν ότι οι δημοσιονομικοί στόχοι που έχει θέσει η Κύπρος υπερκαλύπτουν τις απαιτήσεις των νέων δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ.
Πηγές του Υπουργείου, χωρίς να δώσουν λεπτομερή ανάλυση του αναμενόμενου αντικτύπου των ευρωπαϊκών αποφάσεων στην Κύπρο, ανέφεραν ότι οι αποφάσεις σε επίπεδο Ecofin δεν δημιουργούν πρόβλημα στην οικονομία και πρόσθεσαν μάλιστα η Κύπρος ήταν υποστηρικτική στην προσπάθεια που καταβλήθηκε σε ευρωπαϊκό επίπεδο για το θέμα της προώθησης επενδύσεων στην πράσινη οικονομία.
Ειδικά, δε, στο θέμα του δημοσίου χρέους και της σχέσης του με το ΑΕΠ, η απόφαση που λήφθηκε από το Ecofin είναι ευθυγραμμισμένη με τις πολιτικές που ακολουθεί το υπουργείο, μας επισημάνθηκε.
Η μεγάλη γενική αλλαγή που συμφωνήθηκε μέσα από τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας, ώστε αυτοί να προσαρμοσθούν με ρεαλιστικό τρόπο στην εποχή υψηλού χρέους των ευρωπαϊκών κρατών, μετά την κρίση της πανδημίας και τις τεράστιες δαπάνες που απαίτησε, και να περάσουν στο παρελθόν οι εξωπραγματικά αυστηρές και ανελαστικές προσεγγίσεις του παλαιού Συμφώνου Σταθερότητας, τους όρους του οποίου ελάχιστες χώρες ικανοποιούσαν, έτσι κι αλλιώς.
Τι αλλάζει προς το χαλαρότερο
Τα όρια για το έλλειμμα και το χρέος (3% έλλειμμα και 60% του ΑΕΠ χρέος) διατηρούνται, όμως ο δείκτης που θα παρακολουθεί η Κομισιόν θα είναι οι καθαρές πρωτογενείς δαπάνες, δηλαδή οι δαπάνες που βρίσκονται πλήρως υπό τον έλεγχο μιας Κυβέρνησης, χωρίς να υπολογίζονται οι τόκοι.
Τα προγράμματα δημοσιονομικής σύγκλισης θα είναι «κομμένα» στα μέτρα κάθε χώρας, κάτι που διεκδικήθηκε με πείσμα από πολλές χώρες, υπό τις ενστάσεις της Γερμανίας. Με βάση μια ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η ενδιαφερόμενη χώρα θα συμφωνούν σε μια πορεία για τις καθαρές πρωτογενείς δαπάνες για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, με στόχο τη μείωση του χρέους και του ελλείμματος κάτω από τα όρια του 3% και 60% του ΑΕΠ.
Στην πράξη, η περίοδος σύγκλισης θα είναι τα επτά χρόνια, όταν μια χώρα πραγματοποιεί μεγάλες επενδύσεις στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση και στην άμυνα.
Αποφασίστηκε, κατόπιν αιτήματος αρκετών κρατών μελών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες να προβλέπουν ότι, όταν σημειώνεται υπέρβαση των ορίων για το έλλειμμα και το χρέος, θα συνυπολογίζεται κατά πόσο αυτή οφείλεται στην πραγματοποίηση υψηλών δαπανών για επενδύσεις στην άμυνα. Με τους υφιστάμενους -υπό κατάργηση- κανόνες, κάθε κράτος-μέλος που έχει χρέος άνω του 60% του ΑΕΠ είναι υποχρεωμένο να μειώνει κάθε χρόνο το χρέος του κατά το 1/20 του υπερβάλλοντος ποσού. Με τους νέους κανόνες, η απαιτούμενη μείωση χρέους θα υπολογίζεται με βάση τα χαρακτηριστικά κάθε κράτους μέλους.
Στην Κύπρο, με βάση τις εκτιμήσεις του Υπουργείου Οικονομικών, το δημόσιο χρέος υπολογίζεται στο 80,9% του ΑΕΠ το 2023, με πτωτική τάση προς 72,9% το 2024, στο 67,3% το 2025 και στο 60,1% του ΑΕΠ το 2026.
Για τα κράτη με χρέος μεταξύ 60% και 90%, ο ελάχιστος μέσος απαιτούμενος ρυθμός μείωσης θα είναι 0,5%. Με την κατάργηση του κανόνα 1/20, οι απαιτήσεις περιορισμού του δημοσίου χρέους τα αμέσως επόμενα χρόνια θα είναι συνεπώς σημαντικά μειωμένες.
Πλεονάσματα στην Κύπρο
Επιπλέον, με τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες μειώνονται οι ελάχιστες απαιτήσεις για περιορισμό των δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Ειδικότερα, οι υφιστάμενοι κανόνες προβλέπουν ότι τα κράτη θα πρέπει κατά κανόνα να θέτουν στόχους για το δημοσιονομικό έλλειμμα οι οποίοι να είναι πιο φιλόδοξοι από το ανώτατο όριο 3% που ορίζει η Συνθήκη.
Ο σκοπός τους είναι να διασφαλιστεί ότι ακόμη και σε περιόδους οικονομικής κρίσης, όταν δηλαδή το έλλειμμα θα είναι εκ των πραγμάτων υψηλότερο, τα κράτη μέλη θα κατορθώσουν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους.
Με τους νέους κανόνες, τίθεται ένα ενιαίο και λιγότερο αυστηρό ανώτατο όριο ελλείμματος, το οποίο προβλέπει ότι το έλλειμμα δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 1,5% του ΑΕΠ. Η Κύπρος ούτως ή άλλως δεν έχει έλλειμμα και δεν θα έχει ούτε το 2024. Αναμένει, δε, ότι το 2023 θα έχει πρωτογενές πλεόνασμα 3,3% του ΑΕΠ, 3,6% το 2024 και 3,5% το 2025 και 2026 αντίστοιχα.
