Την ανθεκτικότητα με την οποία κατάφερε να ξεπεράσει αρκετά εμπόδια και προκλήσεις των τελευταίων χρόνων, καλείται να επιδείξει για άλλη μια φορά ο τομέας των επαγγελματικών υπηρεσιών της Κύπρου, λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και της επιβολής οικονομικών κυρώσεων

Η Κύπρος ως χώρα με στενές εμπορικές, χρηματοοικονομικές και τουριστικές σχέσεις με τη Ρωσία επηρεάζεται σημαντικά από τις εξελίξεις που προέκυψαν από την εισβολή στην Ουκρανία, με τον τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών να είναι από τους κλάδους της κυπριακής οικονομίας που θα έχουν άμεσες επιπτώσεις, όπως επιβεβαιώνουν στο Forbes, o Υπουργός Οικονομικών, Κωνσταντίνος Πετρίδης, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου (ΣΕΛΚ), Πιερής Μάρκου και ο πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, Χρίστος Κληρίδης. Ωστόσο, ο τομέας έχει δείξει και στο παρελθόν ότι διαθέτει τη δυναμική για να μπορεί να επιβιώνει από τέτοιες δύσκολες καταστάσεις.

Επιπτώσεις

Σύμφωνα με τον Kωνσταντίνο Πετρίδη, αναμένονται άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία, με τον τομέα των υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένου του τουρισμού και των επαγγελματικών υπηρεσιών, να είναι ένας από τους τομείς που αναμένεται να επηρεαστούν. Όσον αφορά τις επαγγελματικές υπηρεσίες, δηλαδή παροχή συμβουλευτικών, νομικών, λογιστικών και άλλων υπηρεσιών, αναμένεται ο κύκλος εργασιών και η κερδοφορία τους να επηρεαστούν σε κάποιο βαθμό, δεδομένου ότι μερίδιο του πελατολογίου τους προέρχεται από τη Ρωσία και την Ουκρανία. Προβλήματα, όπως εξηγεί ο ΥΠΟΙΚ, έχουν δημιουργηθεί, μεταξύ άλλων, από τη δέσμευση λογαριασμών, που δεν επιτρέπει  σε επιχειρήσεις και άτομα να προβούν σε συναλλαγές. Ωστόσο, ο κ.Πετρίδης αναφέρθηκε και σε πρόθεση ουκρανικών εταιρειών να μεταφέρουν την έδρα τους στην Κύπρο. Κάτι τέτοιο μπορεί να ωφελήσει τον κλάδο των επαγγελματικών υπηρεσιών, μέσω της πρόσληψης επιτόπιου προσωπικού ή συμφωνίας για παροχή συμβουλευτικών ή άλλων υπηρεσιών από Κύπριους προς τις εταιρείες.

Από την πλευρά του ο Πιερής Μάρκου έκανε λόγο για ανατροπή πολλών δεδομένων του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος, με την Κύπρο να επηρεάζεται σημαντικά από τις εξελίξεις, λόγω των στενών  σχέσεων που διατηρεί με τη Ρωσία. «Ο τομέας των επαγγελματικών υπηρεσιών, συγκεκριμένα, είναι από τους κλάδους της κυπριακής οικονομίας που θα έχουν άμεσες επιπτώσεις από αυτές τις ανατροπές. Είναι όμως πολύ νωρίς για να προβλέψουμε σε τι βαθμό θα επηρεαστεί ο κλάδος, καθώς αυτό θα εξαρτηθεί από τη διάρκεια του πολέμου και τις εξελίξεις σε όλους τους κλάδους. Θα χρειαστεί χρόνος για να δούμε πως θα λειτουργήσουν οι περιορισμοί και οι αντί-κυρώσεις από την Ρωσία σε διάφορους τομείς. Ήδη, τα σημάδια των πρώτων επιπτώσεων άρχισαν να διαφαίνονται στον τουρισμό και στην εισαγωγή σιτηρών στην Κύπρο», ανέφερε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου (ΣΕΛΚ).

Ο ΣΕΛΚ μελετά τις προκλήσεις που δημιουργούνται με στόχο να μετριάσει τις επιπτώσεις, ωστόσο, όπως μας είπε ο κ. Μάρκου, το εγχείρημα δεν είναι εύκολο, γιατί οι επιπτώσεις δεν έχουν σχέση μόνο με τον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά και με τις ανατροπές στη διεθνή οικονομία. «Θεωρούμε ότι είναι μια δύσκολη συγκυρία για την κυπριακή οικονομία, η οποία δυστυχώς συνέπεσε με τα προβλήματα της πανδημίας και τη μεγάλη αύξηση του πληθωρισμού. Ως ΣΕΛΚ ζητούμε τον καταρτισμό ενός συγκροτημένου και στοχευμένου έκτακτου σχεδίου δράσης, όχι μόνο για τον τομέα μας, αλλά και τους τομείς του τουρισμού και του εμπορίου ευρύτερα», είναι η θέση που εξέφρασε ο κ. Μάρκου.

Αναφορικά με τις επιπτώσεις στο δικηγορικό επάγγελμα, ο Χρίστος Κληρίδης μας είπε ότι οι κυρώσεις και τα μέτρα σε βάρος της Ρωσίας θα το επηρεάσουν με διάφορους τρόπους. Τα δικηγορικά γραφεία τα οποία έχουν πελατεία Ρώσων ή Ουκρανών θα υποστούν ενδεχομένως κάποια μείωση των εργασιών τους, δεδομένου ότι κάποιου είδους εργασίες δεν μπορούν να διεκπεραιωθούν (παγοποιήσεις λογαριασμών πελατών τους ή συναλλαγών και εγγράφων). «Πέραν όμως τούτου θα εγερθούν πολλά ερωτήματα ερμηνείας των ευρωπαϊκών κανονισμών και οδηγιών σε σχέση με τα μέτρα τα οποία εκ των πραγμάτων έχουν εφαρμογή στην Κύπρο εφόσον πρόκειται για μέρος του Ευρωπαϊκού Δικαίου, το οποίο μάλιστα έχει αυξημένη ισχύ έναντι ακόμη και αυτού του ίδιου του Συντάγματος», μας εξήγησε ο κ. Κληρίδης. Ως παράδειγμα, έθεσε κάποια ερωτήματα όπως, αν τα μέτρα εφαρμόζονται αναδρομικά και σε ειλημμένες υποχρεώσεις, αν καλύπτουν τραπεζικές εγγυήσεις και αν καλύπτουν όλους τους λογαριασμούς Ρώσων πελατών ή στοχευμένα μόνο τον κατάλογο των προσώπων που έχουν συμπεριληφθεί στα μέτρα.

«Για να βοηθήσουμε τα μέλη μας είχαμε άμεση επικοινωνία με εκπροσώπους του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου, του Υπουργείου Εξωτερικών και το Υπουργείο Οικονομικών και τροχοδρομείται η σύσταση μίας ομάδας στην οποία θα συμμετέχουν εκπρόσωποι του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου και άλλων επαγγελματικών οργανισμών, όπως του ΣΕΛΚ, για να βοηθήσουμε τα μέλη μας στην ερμηνεία και εφαρμογή των κανονισμών», πρόσθεσε για το θέμα ο κ. Κληρίδης.

Πέραν όμως από τα γραφεία τα οποία έχουν Ρώσους και Ουκρανούς πελάτες, «ευρύτερα τα μέλη μας θα επηρεαστούν καθ’ ότι σαν αποτέλεσμα των μέτρων αναμένεται να επηρεαστεί γενικότερα η οικονομία και βασικοί τομείς αυτής όπως η τουριστική βιομηχανία, η οικοδομική βιομηχανία και άλλοι τομείς με αποτέλεσμα η οικονομική κρίση να έχει αντίκτυπο και στον κύκλο εργασιών των δικηγορικών γραφείων σε γενικό πλαίσιο», πρόσθεσε ο πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου.

Ανθεκτικότητα 

Ο τομέας των λογιστικών υπηρεσιών είναι από τους πιο δυναμικούς και αναπτυσσόμενους τομείς της κυπριακής οικονομίας. Η συνεισφορά του στο ΑΕΠ είναι μεγάλη, ενώ διαχειρίζεται με μεγάλη επιτυχία τον ζωτικό τομέα των επενδύσεων. Η ισχυρή ανθεκτικότητα του τομέα, όπως αναφέρει ο κ. Μάρκου, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ευελιξία που παρουσιάζουν διαχρονικά οι επιχειρήσεις του τομέα, καθώς επίσης τα τελευταία χρόνια και με την ενσωμάτωση εργαλείων τεχνολογίας που έχουν αναπτύξει το επάγγελμα και την παροχή υπηρεσιών προς τους πελάτες.

«Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τα πολλά άλλα συγκριτικά πλεονεκτήματα του τομέα (όπως υψηλού επιπέδου υπηρεσίες, καταρτισμένο προσωπικό, διεθνείς σχέσεις), βοήθησαν τον τομέα να κρατήσει αναπτυξιακή πορεία παρά τις προκλήσεις που κλήθηκε να αντιμετωπίσει μέχρι σήμερα. Το ίδιο ελπίζουμε να γίνει και τώρα με την κρίση στην Ουκρανία», πρόσθεσε ο ίδιος.  

Ερωτηθείς για τις συνέπειες από τον τερματισμό του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος (ΚΕΠ), το Brexit και την πανδημία ο κ. Μάρκου ανέφερε ότι παρά τα προβλήματα και τις ανατροπές η οικονομία και ειδικά ο τομέας των υπηρεσιών επέδειξαν ισχυρές αντιστάσεις. «Κρίνοντας σήμερα τις επιπτώσεις που σημειώθηκαν, μπορούμε να πούμε ότι η κατάσταση είναι διαχειρίσιμη, και δημιουργεί επίσης ευκαιρίες για ανάπτυξη, όπως είναι η επέκταση του φάσματος υπηρεσιών σε πιο καινοτόμες λύσεις και η προσέλκυση συνεργασιών με άλλες δικαιοδοσίες. Ευτυχώς, αποφεύχθηκαν καταλυτικές επιπτώσεις που θα προκαλούσαν σοβαρούς κλυδωνισμούς στην οικονομία». Ωστόσο, όπως είπε, ειδικά η κατάργηση του ΚΕΠ και η πανδημία έχουν επηρεάσει την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, με αποτέλεσμα να υπάρξουν επιπτώσεις στα ακίνητα και σε άλλους κλάδους της οικονομίας.

Πανδημία

Η πανδημία νομίζω επέφερε πολύ πιο σοβαρά πλήγματα από ότι το Brexit και ο τερματισμός του ΚΕΠ, είπε κ. Κληρίδης, αναφορικά με τις επιπτώσεις στο δικηγορικό επάγγελμα. Όπως εξήγησε, τα διατάγματα λόγω της πανδημίας είχαν ως αποτέλεσμα, για μεγάλες περιόδους, τα δικαστήρια να λειτουργούν μόνο για επειγούσης φύσεως υποθέσεις, δηλαδή υπήρξε μείωση των εσόδων των δικηγορικών γραφείων. Επιπρόσθετα η πανδημία και η οικονομική δυσπραγία προκάλεσαν κατακόρυφη μείωση του αριθμού των νέων υποθέσεων που καταχωρούνται στα δικαστήρια. Όσον αφορά το ΚΕΠ και σύμφωνα με τον κ. Κληρίδη, «μόνο ένας πολύ μικρός αριθμός δικηγορικών γραφείων είχαν σοβαρά έσοδα από το πρόγραμμα αυτό και ένας πολύ πιο μικρός αριθμός, που δεν  υπερβαίνει τα 15 έως 20 δικηγορικά γραφεία, είχαν πολύ μεγάλα έσοδα από το πρόγραμμα. Ο τερματισμός του προγράμματος επηρέασε αυτά τα γραφεία άμεσα, αλλά έμμεσα, εφόσον υπάρχει μείωση γενικότερα των εσόδων και επενδύσεων σε άλλους τομείς της οικονομίας όπως η οικοδομική και η τουριστική, αυτό έπληξε αναπόφευκτα και τα μεσαίου μεγέθους και μικρούς μεγέθους δικηγορικά γραφεία». Η πρόκληση για το δικηγορικό επάγγελμα είναι η εξεύρεση νέων τομέων δικηγορικής ύλης, με τον κ. Κληρίδη να σημειώνει ότι, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα τα μικρά γραφεία και οι νέοι δικηγόροι αναπόφευκτα θα αυξηθούν.

Φορολογική μεταρρύθμιση

Ένα από τα μεγάλα ανοικτά κεφάλαια που επηρεάζει τις επαγγελματικές υπηρεσίες στην Κύπρο είναι και η προωθούμενη φορολογική μεταρρύθμιση, καθώς πρόθεση της κυβέρνησης είναι να προχωρήσει σε μία δημοσιονομικά ουδέτερη φορολογική μεταρρύθμιση, η οποία θα περιλαμβάνει και αύξηση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή στο 15%. Τον Φεβρουάριο άρχισε διάλογος του ΥΠΟΙΚ με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς της οικονομίας, για κατάθεση εισηγήσεων σχετικά με τα μέτρα που μπορούν να υιοθετηθούν, έτσι ώστε να αντισταθμιστεί η αύξηση του εταιρικού φόρου. Όπως είπε στο Forbes o Υπουργός Οικονομικών, ο προγραμματισμός του υπουργείου, ο οποίος στην ουσία ξεκίνησε από το 2019, αφορά στην ολοκλήρωση της διαβούλευσης εντός του 2022, με στόχο να υποβάλει τις προτάσεις σχεδιασμού της φορολογικής μεταρρύθμισης ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου για έγκριση και συνακόλουθα στη Βουλή των Αντιπροσώπων για ψήφιση ώστε να τεθούν τα νομοθετήματα σε ισχύ αρχές του 2023.

«Η προτεινόμενη φορολογική μεταρρύθμιση στόχο έχει τον εκσυγχρονισμό του υφιστάμενου φορολογικού πλαισίου, ώστε να ανταποκρίνεται στα νέα δεδομένα, και την εξυπηρέτηση των πολιτών/φορολογούμενων διατηρώντας και ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητά του λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη τις προωθούμενες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες αλλά και τις δεσμεύσεις που προκύπτουν από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας», επεσήμανε ο κ. Πετρίδης, ο οποίος σημείωσε και την σημαντικότητα των τομέων της ψηφιακής και πράσινης μετάβασης. Στο πλαίσιο αυτό, στοχεύουμε όχι μόνο το φορολογικό πλαίσιο να μην απωλέσει τα πλεονεκτήματα του, αλλά αντίθετα να τα ενδυναμώσει περαιτέρω, ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ολιστική προσέγγιση

Δυστυχώς φαίνεται ότι η πρόθεση που υπάρχει είναι για κάποιες αλλαγές σε φορολογικούς συντελεστές και κατάργηση μερικών φορολογιών, και όχι για μια εις βάθος και μελετημένη φορολογική μεταρρύθμιση, ήταν η τοποθέτηση που έκανε ο πρόεδρος του ΣΕΛΚ, Πιερής Μάρκου, εκφράζοντας τη θέση ότι θα πρέπει να γίνει ένας διάλογος μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων μερών, για μία ολιστική προσέγγιση, η οποία θα εξυπηρετεί τόσο τους Κύπριους φορολογούμενος όσο και τους ξένους επενδυτές.

«Το φορολογικό σύστημα της Κύπρου θεσπίστηκε το 2002 για σκοπούς εναρμόνισης με το Ευρωπαϊκό κεκτημένο. Μέχρι σήμερα, συνεχίζουμε να λειτουργούμε στο πλαίσιο του υφιστάμενου φορολογικού συστήματος, το οποίο, παρά το ότι έχει βελτιωθεί και εμπλουτιστεί κατά καιρούς, έχει αρκετές αδυναμίες που το καθιστούν ανεπαρκές για να διαχειριστεί η Κύπρος επιτυχώς τις νέες προκλήσεις που αναμένεται να αντιμετωπίσει ως διεθνής επιχειρηματικός και επενδυτικός προορισμός», ανέφερε ο κ. Μάρκου, εκφράζοντας, παράλληλα, την άποψη του ΣΕΛΚ ότι, το φορολογικό πλαίσιο πρέπει να γίνει πιο σύγχρονο, πιο λειτουργικό και πιο φιλικό προς τους φορολογούμενους. «Να καταργηθούν αχρείαστες φορολογίες, να συμπτυχθούν νόμοι, να επεκταθεί η χρήση της τεχνολογίας, να περιοριστεί η γραφειοκρατία και να προσεγγιστεί εκ νέου το θέμα της φοροδιαφυγής», διευκρίνισε.

Αντίθετη των τάσεων

«Η οποιαδήποτε αύξηση του συντελεστή και μόνο θεωρούμε ότι δεν ενδείκνυται χωρίς πρωτίστως να γίνει η κατάλληλη ενδελεχής μελέτη, για το ποιοι θα επιβαρυνθούν. Η κυβέρνηση μας λέει ότι θα μειωθεί την ίδια στιγμή η αμυντική εισφορά έτσι ώστε να μην επηρεαστούν τα νοικοκυριά. Ναι αλλά έτσι επηρεάζονται οι ξένοι πελάτες. Συνεπώς δεν είναι θέμα απλό», είπε ο κ. Κληρίδης. Κατά τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο η φορολογική μεταρρύθμιση είναι απαραίτητο να συνάδει και με τις διεθνείς εξελίξεις, με το τι κάνουν άλλες ανταγωνίστηκες χώρες αλλά και με το μοντέλο που θέλει να προωθήσει η Κύπρος ως οικονομικό κέντρο για τα επόμενα χρόνια. Άλλη μια παράμετρος που πρέπει να ληφθεί υπόψη σύμφωνα με τον κ. Κληρίδη είναι το headquartering, που προωθεί η κυβέρνηση. «Συνεπώς, θα πρέπει η κυβέρνηση να προχωρήσει σε ένα impact assessment για να δούμε την επίδραση της επιβολής του παγκόσμιου φορολογικού συντελεστή στο 15% στην Κύπρο. Δηλαδή πόσες εταιρείες (μητρικές είτε ιθύνουσες) υπάρχουν στην Κύπρο, οι οποίες επηρεάζονται από την επιβολή του παγκόσμιου φορολογικού συντελεστή και κατά πόσον η Κύπρος μπορεί να είναι ελκυστική σε περίπτωση αλλαγής ή μη αλλαγής του φορολογικού συντελεστή».

Εξέφρασε, μάλιστα, τη θέση ότι η αύξηση του εταιρικού φόρου είναι προς την αντίθετη κατεύθυνση των τάσεων που ακολουθούν όλες οι άλλες χώρες. «Τα τελευταία 35 χρόνια όλες οι χώρες προχωρούν σταδιακά κάθε χρόνο σε μείωση του εταιρικού φόρου λόγω του ανταγωνισμού που υπάρχει μεταξύ των χωρών για την προσέλκυση  επενδύσεων. Αυτή η μείωση του εταιρικού φόρου θα συνεχιστεί. Να αναφέρουμε σαν παράδειγμα την Αυστρία και την Γαλλία που ανακοίνωσαν ότι ο φορολογικός συντελεστής εταιρικού εισοδήματος θα μειωθεί από το 2024», κατέληξε ο κ. Κληρίδης.

*Από το τεύχος Απριλίου του περιοδικού Forbes