Επικριτική έκθεση με πολλές και σοβαρές παρατηρήσεις για τους χειρισμούς της Αρχής Λιμένων Κύπρου εξέδωσε το πρωί της Τρίτης ο Γενικός Ελεγκτής Ανδρέας Παπακωνσταντίνου, αναφορικά με τις διαδικασίες ανάθεσης σύμβασης για την κατασκευή αγκυροβολίου και την εγκατάσταση δύο υποθαλάσσιων αγωγών για τη μεταφορά υγραερίου (LPG) στη θαλάσσια λιμενική περιοχή Βασιλικού.
Είναι θλιβερό και ανησυχητικό το γεγονός ότι σε αρκετά σημεία της έκθεσης, τα λάθη, οι παραλείψεις, οι αστοχίες και οι καθυστερήσεις των αρμοδίων της Αρχής Λιμένων παραπέμπουν, κατ’ αναλογία, στο μεγάλο φιάσκο του έργου της κατασκευής τερματικού εισαγωγής και αεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην ίδια περιοχή, με ευθύνη της ΔΕΦΑ.
Το μελετούσαν από το ’15 αλλά έπεσαν έξω
Το έργο που ανέλαβε να φέρει σε πέρας η Αρχή Λιμένων κρίθηκε από το 2021 ως επείγον και πάρα πολύ σημαντικό για την ενεργειακή πολιτική του κράτους, αλλά παραμένει ημιτελές σήμερα, τέλη του 2025, με σημαντική αύξηση του κόστους που είχε προϋπολογιστεί αρχικά.
Ο Γενικός Ελεγκτής επισημαίνει στην έκθεσή του ότι οι πρώτες συζητήσεις για την κατασκευή του αγκυροβολίου και των δύο αγωγών μεταφοράς υγραερίου (LPG) ξεκίνησαν το 2015, αλλά η απόφαση για υλοποίηση του έργου λήφθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 27.10.2021, με τον χαρακτήρα του κατεπείγοντος.
Όμως, το συμβόλαιο με ανάδοχη εταιρεία υπογράφτηκε τον Ιούνιο του 2024, με πρόβλεψη το έργο να παραδοθεί τον Αύγουστο του 2025, κάτι που δεν έχει γίνει. Όπως τονίζει ο κ. Παπακωνσταντίνου «αυτό σημαίνει ότι μόνο το 8% του χρόνου (10 μήνες από τους 120) αφορούσε πραγματική υλοποίηση, ενώ το υπόλοιπο 92% του χρόνου αφορούσε συζητήσεις και προετοιμασία». Και στο τέλος διαφάνηκε πως και οι συζητήσεις και η προετοιμασία και ο σχεδιασμός χαρακτηρίζονται από σημαντικές αστοχίες.
Όπως ενδεικτικά παραθέτει ο Γενικός Ελεγκτής, αν και καταναλώθηκαν 18 μήνες για την ετοιμασία των εγγράφων έως την προκήρυξη του διαγωνισμού, εντούτοις, μετά την προκήρυξη υπήρξαν τροποποιήσεις στα αρχικά έγγραφα, με ουσιαστικότερες (α) τον διπλασιασμό της χρονικής διάρκειας της σύμβασης από πέντε σε δέκα μήνες και (β) την αναθεώρηση του εκτιμώμενου κόστους προς τα πάνω κατά 12,2%, 11 μόλις ημέρες πριν την λήξη της προθεσμίας υποβολής των προσφορών.
«Αυτό εγείρει ερωτήματα για την όλη προετοιμασία», επισημαίνεται στην έκθεση, ενώ επιπλέον εγείρουν ανησυχία κατά πόσο οι τροποποιήσεις αυτές απέτρεψαν άλλους σοβαρούς οικονομικούς φορείς να υποβάλουν προσφορά. Όπως, κατ’ αναλογία, είχε γίνει το 2018 με τον διαγωνισμό για το μεγάλο έργο του τερματικού φυσικού αερίου στο Βασιλικό, από τη ΔΕΦΑ.
Δύο μόνο προσφορές και με προβλήματα
Όπως παρατηρεί ο Γενικός Ελεγκτής, οι δύο προσφορές που λήφθηκαν παρουσίαζαν σοβαρούς λόγους απόρριψης, συνεπώς ο διαγωνισμός θα έπρεπε να ακυρωθεί και να επαναπροκηρυχθεί, κάτι που δεν έγινε. Κάτι που, θυμίζουμε, είχε ζητήσει εκ των προτέρων η Ελεγκτική Υπηρεσία το 2018-19 και για το έργο του τερματικό LNG, χωρίς να εισακουστεί.
Και προσθέτει ο κ. Παπακωνσταντίνου: «10 μήνες μετά την έναρξη των εργασιών και ενώ το Έργο θα έπρεπε να είναι ολοκληρωμένο, οι πληρωμές για τις εκτελεσθείσες εργασίες ανέρχονταν περίπου στο 50% του καθαρού ποσού της σύμβασης. Αφότου παρήλθε η συμβατική ημερομηνία ολοκλήρωσης των εργασιών (2.8.2025), η Αρχή Λιμένων Κύπρου, χωρίς να εξασφαλίσει την εκ των προτέρων έγκριση της Κεντρικής Επιτροπής Αλλαγών και Απαιτήσεων (ΚΕΑΑ), έδωσε οδηγία στον εργολάβο για αλλαγή στην όδευση των αγωγών υγραερίου, με διαφαινόμενες σημαντικές χρονικές επιπτώσεις. Ως εκ τούτου, η κατασκευή του έργου, το οποίο είχε χαρακτηριστεί κρίσιμο ως προς τον χρόνο ολοκλήρωσής του, εξελίσσεται με απροσδιόριστο χρονικό και οικονομικό ορίζοντα»…
Όπως και αυτό με το τερματικό LNG στο Βασιλικό…
Το κόστος του έργου, με βάση το συμβόλαιο, είναι 28,7% υψηλότερο από την Αρχική Εκτιμώμενη Αξία και 14,7% υψηλότερο από την Τελική Εκτιμώμενη Αξία. Η μη ολοκλήρωση του έργου στον προβλεπόμενο χρόνο και η αλλαγή όδευσης των αγωγών, αναμένεται να οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση του κόστους, προειδοποιεί ο Γενικός Ελεγκτής.
Και καταλήγει την εισαγωγική του τοποθέτηση με το εξής: «Χωρίς να παραγνωρίζονται οι ιδιαιτερότητες του έργου, η πορεία υλοποίησης του αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση αδυναμίας του κράτους να υλοποιήσει ένα ουσιώδες αναπτυξιακό έργο, σύντομα, αποτελεσματικά, εντός των προβλεπόμενων χρονοδιαγραμμάτων και εντός του εκτιμώμενου κόστους».
Η Αρχή Λιμένων απάντησε εκτενώς στις παρατηρήσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας και η απάντησή της παρατίθεται αυτούσια στο Παράρτημα 3 της έκθεσης, στην ιστοσελίδα της Υπηρεσίας. Σε γενικές γραμμές, η Αρχή διαβεβαιώνει πως λαμβάνει υπόψη τις παρατηρήσεις και παίρνει μέτρα για διόρθωση διαδικασιών και αναθεώρηση αποφάσεων για τρέχοντα θέματα και μελλοντικούς διαγωνισμούς.
