Ο Κυριάκος Μητσοτάκης περιοδεύει σ’ ολόκληρη την Ελλάδα, ο Εμανουέλ Μακρόν έχει ριχθεί στη προεκλογική μάχη στη Γαλλία, ο Όλαφ Σολτς στη Γερμανία, η Τζιόρτζια Μελόνι στην Ιταλία, και στην Κύπρο για τον Νίκο Χριστοδουλίδη πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στην Πολωνία. Αυτό το σκηνικό κατέγραφε κανείς στα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου μεταξύ 6 και 9 Ιουνίου θα διεξαχθούν εκλογές.

Μια πρόσθετη παραδοξότητα των εκλογών που θα διεξαχθούν σε δύο εβδομάδες στην Κύπρο. Η κυβέρνηση (τουλάχιστον επισήμως) εμπλέκεται σ’ αυτή την εκλογική διαδικασία μόνο τεχνοκρατικά: Διεξαγωγή των δύο εκλογικών αναμετρήσεων (ευρωεκλογές και εκλογές τοπικής αυτοδιοίκησης) και ομαλή εφαρμογή της μεταρρύθμισης της τοπικής αυτοδιοίκησης την επόμενη ημέρα.

Σε αντίθεση λοιπόν ότι με τα άλλα 26 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην περίπτωση της Κύπρου η υφιστάμενη ιδιαιτερότητα, η οποία προέκυψε ένεκα του αποτελέσματος των Προεδρικών Εκλογών του 2023, επηρεάζει και το κλίμα μέσα στο οποίο διεξάγεται αυτός ο προεκλογικός αγώνας. Είναι ουσιαστικά για ένα προεκλογικό όπου – όσον κι αν προσπαθούν τα πολιτικά κόμματα – δεν έχει ένα συγκεκριμένο μπούσουλα.

Φεύγοντας από τη μέση την κλασική αντιπαράθεση ανάμεσα σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση το μόνο που μένει να θυμίζει ότι έχουμε σε δύο εβδομάδες εκλογές είναι οι αφίσες των δεκάδων υποψηφίων στους δρόμους και οι κάρτες και τα φυλλάδια που διανέμουν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι. Εάν δεν ήταν κι αυτά σίγουρα κανείς δεν θα γνώριζε ότι στις 9 Ιουνίου θα διεξαχθούν εκλογές, οι οποίες μόνο ασήμαντες δεν θα είναι όσον αφορά τις τοπικές κοινωνίες.

Χωρίς να υπάρχει το άρωμα el clasico αντιπαραθέσεων, που θα θυμίζουν Ρεάλ-Μπαρτσελόνα ή Λίβερπουλ-Γιουνάιτεντ, ανάμεσα σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση ή μεταξύ ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ, καταλήγουμε σε τοπικά ντέρμπι, τύπου ΑΕΛ-Απόλλων.

Το γεγονός ότι ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ βρέθηκαν, τον Φεβράρη του 2023, στην αντιπολίτευση επηρεάζει τη σημερινή κατάσταση πραγμάτων στο πολιτικό τοπίο της Κύπρου. Οι ελάχιστες συγκρούσεις είναι βγαλμένες από άλλες προεκλογικές περιόδους στην προ ’23 εποχή. Ανατρέχουν στις περιόδους όπου οι μεν και οι δε ήταν σε ρόλο κυβέρνηση/αντιπολίτευση για να αντιπαραταχθούν επί δικών τους πεπραγμένων μιας και η παρούσα κατάσταση πραγμάτων δεν τους επιτρέπει κάτι ανάλογο.

Οι δημοτικές εκλογές που ήρθαν να προσδεθούν (κατά τρόπο που όλο και περισσότερο φαίνεται πως ήταν λανθασμένος) στις ευρωεκλογές όχι μόνο δεν έχουν καταφέρει να κινητοποιήσουν περισσότερο το ενδιαφέρον της κοινωνίας αλλά αντίθετα προκαλούν μια δυσφορία. Γιατί μπορεί μεν από τη μια το προσωπικό ενδιαφέρον ενός εκάστου υποψηφίου να τον αναγκάζει να κινητοποιηθεί, υπενθυμίζοντας στους μη συμμετέχοντες πως έρχονται εκλογές, αλλά αυτό ευρύτερα μέσα στην κοινωνία δεν είναι σίγουρο ότι επενεργεί θετικά. Και γεννώνται αρκετά ερωτήματα ως προς το εάν η σύμπηξη δύο διαφορετικών εκλογικών αναμετρήσεων θα επενεργήσει θετικότερα στο να προσέλθουν περισσότεροι στις κάλπες.

Ατζέντα χωρίς…Κυπριακό

Κι ενώ στο παρελθόν η θεματολογία και η ατζέντα ανεξαρτήτως του ποιο ήταν το σημείο εκκίνησης στο τέλος κατέληγε τις τελευταίες εβδομάδες πριν τις εκλογές στο κλασικό θέμα… το Κυπριακό. Αυτή τη φορά το Κυπριακό μένει εκτός ατζέντας και αυτό είναι επίσης – ως ένα βαθμό – συνεπακόλουθο των νέων δεδομένων που προέκυψαν το 2023.

Στο Κυπριακό, κάποιος θα μπορεί να πει ότι βρίσκεται εκτός πολιτικής ατζέντας γιατί δεν υπάρχουν εξελίξεις. Υπήρξαν και στο παρελθόν περίοδοι κατά τις οποίες δεν υπήρχαν εξελίξεις αλλά υπήρχε σε πολιτικό επίπεδο έντονη συζήτηση και αντιπαράθεση. Όμως στην προκειμένη περίπτωση αυτό δεν στέκει, γιατί η λίγη κινητικότητα που καταγράφεται στο Κυπριακό – διορισμός και επισκέψεις απεσταλμένης του ΓΓ ΟΗΕ – συνέπεσαι με την προεκλογική περίοδο. Κάτι που σίγουρα στο παρελθόν θα ήταν συνταγή έντονων αντιπαραθέσεων.

Από τη στιγμή που η διαχείριση του Κυπριακού δεν βρίσκεται στα χέρια ενός εκ των δύο μεγάλων κομμάτων, ανάλογα επηρεάζεται και η μεταξύ τους σύγκρουση και συζήτηση επί του θέματος. Εντέχνως τα κόμματα που συμμετείχαν στην εκλογή Νίκου Χριστοδουλίδη (και τα οποία στο παρελθόν ήταν και τα πλέον ευαίσθητα στα όσα τεκτένονταν στο Κυπριακό) αυτή τη φορά επιχειρούν να το κρατούν όσο γίνεται μακριά από τις συζητήσεις. Και αυτό δεν είναι άσχετο με το ότι μεταξύ τους και με τον Πρόεδρο έχουν διαφορές ακόμα και για τη μορφή της λύσης του Κυπριακού. Και δεν θα ήταν υπερβολή να λεχθεί ότι η απουσία συζητήσεων/αντιπαραθέσεων στο Κυπριακό ευνοείται εμμέσως και από το Προεδρικό.

Έπαιξαν με μεταναστευτικό αλλά…

Οι τόνοι ανέβηκαν το τελευταίο διάστημα ένεκα μιας αντιπαράθεσης ανάμεσα σε ΔΗΚΟ και ΕΛΑΜ η οποία είχε ως αντικείμενο το μεταναστευτικό, αλλά η ουσία της σύγκρουσης έχει να κάνει με την τρίτη θέση στο αποτέλεσμα των ευρωεκλογών. Δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο εάν υποκινώντας τη δεδομένη στιγμή αυτή την αντιπαράθεση το ΔΗΚΟ κατάφερε το επιδιωκόμενο, αλλά σίγουρα εκείνο που καταγράφεται είναι η προσπάθεια να κάνει ταμείο με τα όσα πέτυχε η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη, αλλά την ίδια ώρα αφαιρώντας από τον Κωνσταντίνο Ιωάννου τα όποια εύσημα. Η προεκλογική ατζέντα για το μεταναστευτικό θα μπορούσε να έχει καλύτερη απόδοση για το ΔΗΚΟ εάν στο μεταξύ ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης προχωρούσε στη σύσταση του υφυπουργείου Μετανάστευσης, τοποθετώντας κάποιο από το χώρο του κόμματος στη θέση του υφυπουργού.

Λαμβανομένου υπόψη ότι οι πολιτικές της κυβέρνησης έχουν αποδώσει και οι αρμόδιες υπηρεσίες έδειξαν ότι μπορούν να τα καταφέρουν και με τα σημερινά δεδομένα, μπαίνει ένα ερωτηματικό ως προς την αναγκαιότητα σύστασης του εν λόγω υφυπουργείου.

Η κυπριακή διαφορετικότητα

Αυτές οι εκλογές, όσον αφορά την πτυχή της ανάδειξης μελών του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, έχουν και μια πρόσθετη διαφορετικότητα σε σύγκριση με τις αντίστοιχες αναμετρήσεις στα άλλα 26 κράτη μέλη της ΕΕ. Εκεί οι ευρωεκλογές επενεργούν και ως μιας μορφής επικύρωσης/απόρριψης των κυβερνητικών πολιτικών. Εάν κοιτάξει κανείς στην Ελλάδα θα προσέξει ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης προτάσσει τα επιτεύγματα της διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, ενισχύοντας παράλληλα τον πολιτικό του λόγο με ευρωπαϊκά ζητήματα, όπως ήταν οι παρεμβάσεις του οικονομικά και αμυντικά ζητήματα σε επίπεδο ΕΕ.

Αυτή η καθαρά ευρωπαϊκή ατζέντα που καταγράφεται στις εκλογικές αναμετρήσεις στα άλλα 26 κράτη μέλη τη ΕΕ απουσιάζει εμφανώς από την κυπριακή αναμέτρηση. Η μεν κυβέρνηση θέλει να παραμείνει πιστή στην δική της ατζέντα, τα δε κόμματα της αντιπολίτευσης επιλέγουν μια πιο παραδοσιακή ατζέντα θεμάτων και μηνυμάτων προς τους ψηφοφόρους. Ο ΔΗΣΥ που θα μπορούσε να κάνει κινήσεις ανάλογες με εκείνες της Νέας Δημοκρατίας και να ρίξει προτάσεις το αποφεύγει καθώς δεν θέλει να δώσει τροφή την οποία να εκμεταλλευθούν οι κυβερνώντες.

 Πίεση με φόντο το μέλλον

Στο αμέσως επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όλοι οι ηγέτες της ΕΕ, στα μεταξύ τους πηγαδάκια, θα έχουν να συζητούν για το πόσο καλά τα πήγαν στις εκλογές ή τι πήγε λάθος, αυτός που θα είναι εκτός θέματος είναι ο Πρόεδρος της Κύπρου, ο οποίος δεν είχε να κάνει ποιο πολιτικό ρόλο σ’ αυτές τις εκλογές.

Όμως, ενώ ο ίδιος θεσμικά και πολιτικά επέλεξε να είναι εκτός της μάχης των ευρωεκλογών, προσπάθησε όλο το προηγούμενο διάστημα να πιέσει προς αυτή την κατεύθυνση και την πρόεδρο του ΔΗΣΥ. Εντέχνως παραγνωριζόταν το γεγονός των κρίσιμων εκλογών της 9ης Ιουνίου και – έμμεσα ή άμεσα – αφήνονταν σκιές (από διάφορες κατευθύνσεις) ότι κάνει προεκλογικό για το ’28. Μέχρι όμως το ’28, εκτός από τις ευρωεκλογές και εκλογές τοπικής αυτοδιοίκησης του Ιούνη, θα μεσολαβήσουν και οι βουλευτικές του 2026, όπου λογικό είναι οι αρχηγοί των κομμάτων να συμμετέχουν στον προεκλογικό.

Άλλος τη μάχη κι άλλος το κέρδος

Πέραν των εδρών που έχουν να κατακτήσουν τα κόμματα που συμμετέχουν στις ευρωεκλογές ένα επιπρόσθετο κέρδος, των κυβερνώντων κομμάτων, είναι η επιλογή μέλους για τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Έτσι σε ευρωπαϊκό επίπεδο τα κόμματα που κυβερνούν δίνουν μάχη και σ’ ό,τι αφορά τα χαρτοφυλάκια στη νέα Κομισιόν. Δεν ισχύει ούτε αυτό στην περίπτωση της Κύπρου, καθώς τα κόμματα που συμμετέχουν στις ευρωεκλογές, πέραν από την ανάδειξη ευρωβουλευτών δεν αναμένεται να έχουν κάποιο ρόλο ή λόγο στο ποιο άτομο θα πάει στις Βρυξέλλες ως Επίτροπος.

Στον Λόφο, ο Νίκος Χριστοδουλίδης, θα αναμένει την έκβαση των εκλογών για να αποφασίσει ο ίδιος – και όχι κάποιο από τα κόμματα που συμμετέχουν στις ευρωεκλογές – ποιον θεωρεί κατάλληλο για θέση Επιτρόπου στην ΕΕ. Θα δοθεί λοιπόν η μάχη από άλλους, όμως το κέρδος, που στην προκειμένη περίπτωση είναι χαρτοφυλάκιο στην Κομισιόν, θα πάει σε άλλο πρόσωπο.

Κάνοντας και πάλι μια σύγκριση με την Ελλάδα (αλλά ισχύσει και με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες) θα δούμε ότι εκεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης ρίχνει βάρος στην ευρωπαϊκή ατζέντα καθώς, αφενός μπορεί μέσα από μια ευθυγράμμιση των άστρων να βρεθεί ο ίδιος υποψήφιος για την Προεδρία της Επιτροπής, και αφετέρου θέλει ο Έλληνας Επίτροπος να λάβει ένα από τα σημαντικά χαρτοφυλάκια των Βρυξελλών.

Αυτό όμως δεν μπορεί να ισχύσει στην περίπτωση της Κύπρου όπου ναι μεν ο ΔΗΣΥ, όπως και η Νέα Δημοκρατία στην Ελλάδα, θα παλέψει στις ευρωεκλογές. Όμως εκείνος που θα κάνει την επιλογή Επιτρόπου δεν θα είναι η αρχηγός της παράταξης. Έτσι το θέμα του Κύπριου Επιτρόπου θα το χειριστεί, εκ των πραγμάτων εν λευκώ, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης.