Στη Γαλλίδα συγγραφέα και καθηγήτρια λογοτεχνίας Ανί Ερνώ (Annie Ernaux), μία από τις σημαντικότερες σύγχρονες συγγραφείς της Γαλλίας, απένειμε η επιτροπή το φετινό Νόμπελ Λογοτεχνίας. 

Είναι η 17η γυναίκα που κερδίζει το βραβείο ανάμεσα σε 116 συνολικά νικητές. Το λογοτεχνικό της έργο, κυρίως αυτοβιογραφικό, διατηρεί στενούς δεσμούς με την κοινωνιολογία.

Το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2022 απονέμεται στην Ερνώ «για το θάρρος και την κλινική οξύνοια με την οποία αποκαλύπτει τις ρίζες, τις αποξενώσεις και τους συλλογικούς περιορισμούς της προσωπικής μνήμης». Η Σουηδική Ακαδημία σημειώνει επίσης ότι η συγγραφέας αποκαλύπτει την αγωνία της ταξικής εμπειρίας, περιγράφοντας την ντροπή, την ταπείνωση, τη ζήλια ή τη αδυναμία να δούμε ποιοι είμαστε, έχοντας πετύχει κάτι αξιοθαύμαστο και διαρκές.

Σύμφωνα με την Ακαδημία, η Ερνώ πιστεύει στη λυτρωτική δύναμη της γραφής. «Το έργο της είναι ασυμβίβαστο και γραμμένο σε απλή, καλοακονισμένη γλώσσα». Η Ερνώ αντιμετωπίζει το γράψιμο ως πολιτική πράξη, που μας ανοίγει τα μάτια σε σχέση με την κοινωνική ανισότητα. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιεί τη γλώσσα σαν «μαχαίρι», όπως λέει, «για να διαρρήξει τα πέπλα της φαντασίας».

Η Ανί Ερνώ γεννήθηκε ως Ανί Ντουσέν στη Γαλλία το 1940. Μεγάλωσε στη μικρή πόλη Υβτότ της Νορμανδίας, όπου οι γονείς της είχαν μαζί ένα παντοπωλείο κι ένα καφέ. Η πορεία της προς τη συγγραφή ήταν μακρά και επίπονη. Παρά το κλασικό, ξεχωριστό στυλ της, δηλώνει ότι είναι «εθνολόγος του εαυτού της» παρά συγγραφέας μυθοπλασίας.

Έχει λάβει πλήθος διακρίσεων για το πλούσιο πεζογραφικό της έργο που αφορμάται από την προσωπική της εμπειρία, στο οποίο ξεχωριστή θέση έχει η αυτοβιογραφία της με τίτλο «Τα χρόνια» (2008). Μεταξύ άλλων τιμήθηκε με το βραβείο Μαργκερίτ Γιουρσενάρ για τη συνολική της συνεισφορά στα γράμματα, ενώ ήταν υποψήφια για το Man Booker International το 2019.

Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφορούν τα βιβλία της «Ο τόπος», «Μια γυναίκα», «Τα χρόνια» και «Το γεγονός» σε μετάφραση της Ρίτας Κολαΐτη. To «Γεγονός», γραμμένο το 2000, έγινε ταινία το 2021 από την Οντρέ Ντιγουάν κερδίζοντας τον Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ Βενετίας. Σ’ αυτό περιγράφει την προσωπική εμπειρία μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και τη διαχείρισή της το 1963, σε μια εποχή που οι αμβλώσεις ήταν ακόμα παράνομες.

Σε τηλεοπτικό πορτραίτο που ετοίμασε για λογαριασμό του Υπουργείου Πολιτισμού o Timothy Miller, το 2000, η Ανί Ερνώ ισχυρίζεται ότι δύο είναι τα στοιχεία που κυριαρχούν στη γραφή της: αυτό της κοινωνικής ανισότητας, της τομής ανάμεσα στον οικογενειακό κοινωνικό της χώρο και στον κόσμο των γραμμάτων που διάλεξε ν’ ακολουθήσει η ίδια, αφενός, και αφετέρου το στοιχείο της ανδρικής κυριαρχίας στον κόσμο. Μακριά από οτιδήποτε θα μπορούσε να είναι προϊόν της φαντασίας, αναζητά την πραγματικότητα μέσα από τις αναμνήσεις, τις αισθήσεις και τα συναισθήματά της, είτε πρόκειται για συναισθήματα -κοινωνικής- ντροπής, είτε πάθους.

«Δεν υπάρχει, κατά τη γνώμη μου», λέει, «δημιουργική εργασία ή εργασία γύρω από θέματα μορφής που να μην έχει αφετηρία της την πραγματικότητα». Το 2001 δημοσίευσε το προσωπικό της ημερολόγιο με τίτλο «Se perdre» («Χάνομαι»). Το 1984, το αυτοβιογραφικού περιεχομένου έργο της «La place» τιμήθηκε με το βραβείο Renaudot. 

Τα σύντομα, αυτοβιογραφικά της αφηγήματα -τα οποία δεν ξεπερνούν, συνήθως, τις εκατό σελίδες- ασχολούνται με θέματα της παιδικής της ηλικίας, των σχέσεων με τους γονείς της και με τους ερωτικούς της συντρόφους, χωρίς να χάνουν τη ζωντάνια, τη δύναμη και την οξυδέρκειά τους.

Η Σουηδική Ακαδημία μετά τη βράβευση τη βράβευση του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα, από τη Ζανζιβάρη το 2021, απένειμε το 115ο Νόμπελ Λογοτεχνίας από την έναρξη του θεσμού, το οποίο έχει απονείμει σε λογοτέχνες από όλη την υφήλιο, με νεότερο τον 41χρονο Ράντγιαρντ Κίπλινγκ το 1907 και γηραιότερη την 88χρονη Ντόρις Λέσινγκ το 2007.