28 χρόνια μετά, ο Πάνος Καλλής ξόρκισε το φάντασμα της σκηνής.
Η επιστροφή ενός ηθοποιού στο θεατρικό σανίδι μετά από σχεδόν 30 χρόνια είναι από μόνη της αξιοσημείωτο γεγονός. Ειδικότερα, όμως, η θριαμβευτική υπέρβαση ενός ανθρώπου μετά από έναν μακρύ και ανηφορικό αγώνα δρόμου προς την αποδοχή και την αυτοσυνειδητοποίηση, αποτελεί θεατρικό σημείο αναφοράς.
Ο ηθοποιός και κινηματογραφιστής Πάνος Καλλής είναι ζωντανό παράδειγμα του μεγαλείου της ανθρώπινης θέλησης και γενναιοψυχίας. Το ατύχημα που είχε το 1994 με αιωρόπτερο του προκάλεσε μόνιμη παραπληγία, αλλά κάθε άλλο παρά τον «καθήλωσε», όπως συνηθίζεται να λέγεται. Οδηγεί αυτοκίνητο, έχει γυρίσει σχεδόν όλο τον κόσμο, εστιάζει πάντα στα ουσιώδη της ζωής και το σημαντικότερο: επιμένει να λέει ότι το ατύχημα εκείνο τον έκανε καλύτερο άνθρωπο γιατί τον «προσγείωσε». Δεν αποφεύγει την κατά μέτωπο αναμέτρηση με πληγές και φαντάσματα του παρελθόντος. Συχνά επισκέπτεται την περιοχή του Κουρίου, όπου είχε κάνει τη μοιραία πτήση κι από έναν λάθος χειρισμό είχε προσκρούσει σε μια βραχώδη πλαγιά.
Υπήρχε όμως ένα «φάντασμα» με το οποίο αυτός ο λεοντόκαρδος και αλύγιστος άνθρωπος δεν τολμούσε να αναμετρηθεί. Το θέατρο είχε δεδομένα τελειώσει γι’ αυτόν τη στιγμή που συνειδητοποίησε ότι θα περνούσε το υπόλοιπο της ζωής του σε αναπηρικό καροτσάκι. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι αυτό αποδείχτηκε τελικά το μεγαλύτερο εμπόδιο στη ζωή του. Η ιδέα ότι θα εκτεθεί μπροστά σ’ ένα κοινό που δεν θα τον κοιτάζει ως καλλιτέχνη, αλλά ως κάτι ανάμεσα σε ζωντανό αξιοθέατο και τροχήλατο μάθημα ζωής, αποτέλεσε έναν ανυπέρβλητο βραχνά.
Ο κοινωνιολόγος και ακτιβιστής για τα δικαιώματα των αναπήρων Μάικ Όλιβερ πρέσβευε ότι η αναπηρία δεν είναι πρόβλημα, αλλά μια ζώσα κατάσταση. Οργανώσεις ατόμων με κινητικές βλάβες επισημαίνουν όλο και πιο επιτακτικά ότι «αναπηρία» δεν είναι παρά η καταπίεση που βιώνουν τα άτομα με βλάβες στην κοινωνική τους αλληλεπίδραση. Την προκαλεί, δηλαδή, η κοινωνία που τους περιορίζει από τις δραστηριότητές της. Πέρα από την προσβασιμότητα, που στην Κύπρο είναι μια πονεμένη ιστορία, υπάρχει κι η συμπεριληπτικότητα. Η κοινωνία μας προκαλεί την αναπηρία επειδή δεν είναι εκπαιδευμένη να κοιτάζει λ.χ. ανάπηρους ηθοποιούς χωρίς να τους περιλούζει με βλέμματα που ταλαντεύονται μεταξύ συμπόνιας και οικτιρμού. Στο νησί παραμένει ένα θέμα ταμπού.
Με την απόφαση να ερμηνεύσει τα δυο μονόπρακτα του Ζαν Κοκτώ «Ο Ψεύτης» και «Την έχασα», υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση της Μόνικας Μελέκη, ο Πάνος Καλλής δεν έσπασε αυτό το ταμπού. Εξακολουθούμε να έχουμε πολύ δρόμο ακόμη να διανύσουμε. Όμως, δεν ήταν αυτός ο στόχος του. Δεν αποτελούσε παρά ακόμη ένα –ελεγχόμενα- παράτολμο εγχείρημα από έναν άνθρωπο που θέλει να ζήσει τη ζωή μέχρι το μεδούλι κι έχει μάθει να αντιμετωπίζει τους φόβους του μόνο κατάφατσα. Αυτοί οι μονόλογοι, άλλωστε, αποτελούν πρόκληση και για έναν αρτιμελή ηθοποιό. Εδώ κοτζάμ Λαμπέτη τους είχε χαρακτηρίσει «επικίνδυνους ακροβατισμούς».
Ο Καλλής δεν ξέχασε την τέχνη του. Κατάφερε να ισορροπήσει με χάρη, κυρίως επειδή πτυχές των δύο υπαρξιακών κειμένων «κούμπωναν» με την ιστορία της ζωής του ερμηνευτή και τα επώδυνα διδάγματά της. Η λειτουργικά επιμελής εργασία της Λίτσας Ιωαννίδου στο καλλιτεχνικό make up και της Δήμητρας Εγγλέζου στο βίντεο συνέδραμαν τη σκηνοθέτρια στη διαδικασία μετάβασης του Καλλή και την αμφιταλάντευση ανάμεσα στο γλυκόπικρο και το τραγικό, ανάμεσα στο αισθαντικό στο κωμικό. Εκ των πραγμάτων, στη συγκεκριμένη περίπτωση η συνθήκη και το ισχυρό της μήνυμα μετρούσαν περισσότερο από την όποια επίδοση. Η υπέρβαση της επιστροφής, η εκπλήρωση ενός ονείρου ζωής αποτελούν από μόνα τους πηγή γνήσιας συγκίνησης. Για τους θεατές αλλά και για τον ηθοποιό, που παρότι ευσυγκίνητος ως άνθρωπος κατάφερε να συγκρατηθεί μέχρι το θερμό χειροκρότημα που απελευθέρωσε δάκρυα ευγνωμοσύνης.
Ελεύθερα, 17.7.2022
